Nagły zgon sercowy

Nagły zgon sercowy – co to jest?

Nagły zgon sercowy (SCD, NZS) jest naturalną śmiercią spowodowaną przyczynami sercowymi, manifestującą się nagłą utratą świadomości i zgonem w ciągu jednej godziny od wystąpienia objawów. Aż 88 % wszystkich nagłych zgonów to właśnie zgony z przyczyn sercowych. Najczęściej ich przyczyną jest arytmia, którą może wywołać m.in. zawał serca, zaburzenia hemodynamiczne i elektrolitowe, niedotlenienie, emocje, wysiłek fizyczny, niestabilność blaszki miażdżycowej czy też skurcz przynajmniej jednego naczynia wieńcowego.

Nagły zgon sercowy – czynniki zagrożenia

Do czynników zagrożenia nagłym zgonem sercowym zaliczamy czynniki ryzyka głównej przyczyny NZS, którą jest choroba wieńcowa; należą do nich:

• wiek,
• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzyca,
• hipercholesterolemia,
• podwyższony BMI,
• obniżona tolerancja wysiłku i nikotynizm.

Wśród osób dorosłych najwięcej zgonów sercowych występuje u mężczyzn, w przedziale wiekowym 45-75 lat. Należy jednak pamiętać, że NZS występuje również w populacji bardzo młodych ludzi (występuje około 100 razy rzadziej niż w populacji powyżej 35 roku życia), dlatego tak ważne jest rozpoznawanie w tej grupie przedwczesnej choroby wieńcowej i anomalii tętnic wieńcowych.

Nagły zgon sercowy – zapobieganie

W celu zapobiegania incydentom nagłego zgonu sercowego należy prowadzić:

• profilaktykę pierwotną (mającą na celu niedopuszczenie do wystąpienia NZS), na którą składa się zachowanie prozdrowotne (dieta, niestosowanie używek, badania okresowe), farmakoterapia, a czasami także implantacja ICD (kardiowerter-defibrylator);
• profilaktykę wtórną, którą jest postępowanie mające na celu niedopuszczenie do kolejnego epizodu nagłego zgonu sercowego.

Nagły zgon sercowy – programy regionalne

Ze względu na skalę problemu, w całej Polsce prowadzone są różne programy mające na celu zarówno profilaktykę chorób układu krążenia, jak i opiekę nad chorymi. Jednym z nich jest „Nie pozwólmy choremu umrzeć po raz drugi” – łódzki Regionalny Program Zapobiegania Nagłym Zgonom Sercowym.

Realizowany jest od października 2010 roku. Jego celem jest objęcie całodobową opieką elektrokardiologiczną pacjentów z arytmią zagrażającą życiu, kwalifikujących się do pilnego zabiegu elektrokardiologicznego. Pomysłodawcą programu jest prof. dr hab. n. med. Jerzy Krzysztof Wranicz z Kliniki Elektrokardiologii, Regionalnego Centrum Chorób Serca im. dr S. Sterlinga w Łodzi. Założenia programu realizowane są poprzez całodobowe dyżury elektrokardiologiczne, pełnione na przemian przez pięć szpitali w województwie łódzkim. W ramach dyżurów realizuje sią tą opiekę, w zależności od wskazań, jakimi są:

• stany po udokumentowanym świeżo przebytym nagłym zatrzymaniu krążenia, który wywołało migotanie komór, częstoskurcz komorowy lub asystolia,
• stany po pełnej utracie przytomności w mechanizmie świeżo pojawiających się zaburzeń automatyzmu i/lub przewodzenia z udokumentowanymi przerwami w pracy serca powyżej 5 sekund i/lub blokiem przedsionkowo-komorowym II i/lub III stopnia, implantowane są kardiostymulatory, kardiowertery-defibrylatory lub wykonywane są ablacje (zabieg polegający na zniszczeniu, np. wysoką temperaturą obszaru serca, będącego miejscem powstawania zaburzeń rytmu serca).

Program „Nie pozwólmy choremu umrzeć po raz drugi” znacząco skraca drogę chorego od wystąpienia objawów do otrzymania najlepszej i najskuteczniejszej z dostępnych metod leczniczych. Bez tego programu nieprzytomni chorzy, po przebytym incydencie sercowym z zaburzeniami rytmu serca, trafiali do najbliższego szpitala, gdzie najczęściej nie mieli szans na implantację stymulatorów serca, kardiowerterów-defibrylatorów, czy wykonanie zabiegów ablacji, które często były jedynym sposobem na skuteczną terapię zapobiegającą kolejnym groźnym incydentom arytmii. Program znacząco zmniejsza ilość powikłań wynikających z długotrwałego unieruchomienia pacjenta czy też zastosowania u niego czasowej stymulacji serca, przez co wpływa również na skrócenie czasu cierpienia pacjentów oczekujących na docelowe leczenie.

Nagły zgon sercowy to duży problem społeczny i wyzwanie dla współczesnej medycyny ze względu na częstość występowania, ale także ze względu na wiek populacji, w której występuje ta jednostka chorobowa. Jak zawsze w medycynie, tak i w przypadku nagłego zgonu sercowego, lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego tak ważna jest profilaktyka pierwotna, a więc zdrowy tryb życia, dieta czy regularny wysiłek fizyczny. Nie powinniśmy jednak zapominać o profilaktyce wtórnej, zmniejszającej ryzyko ponownego incydentu nagłego zgonu sercowego, realizowanej nie tylko przez trudno dostępną, wysokospecjalistyczną opiekę medyczną, ale także poprzez nieliczne (niestety) programy, umożliwiające zabezpieczenie pacjentów najskuteczniejszą terapią stosowaną w trybie pilnym – ratującym życie.