Zapalenie błędnika

Zapalenie błędnika – postacie choroby

Ze względu na różne czynniki mogące wywołać zapalenie błędnika, wyróżniamy różne postacie choroby:

• surowicze zapalenie błędnika – wywołane jest przez toksyny wydzielane przez bakterie, co powoduje obrzęk struktur ucha wewnętrznego;
• ropne zapalenie błędnika – spowodowane jest przez bakterie, które wniknęły do ucha wewnętrznego. W reakcji na patogeny dochodzi do nacieku leukocytów oraz wytrącania się włóknika, co może powodować włóknienie a następnie tworzenie tkanki kostnej, doprowadzając do nieodwracalnego uszkodzenia błędnika;
• swoiste zapalenie błędnika – np. gruźlicze, kiłowe; objawy są zwykle mniej nasilone;
• autoimmunologiczne zapalenie błędnika – występuje w przebiegu chorób autoimmunologicznych (chorób, w których organizm wytwarza przeciwciała przeciwko własnym tkankom) lub jako izolowany proces patologiczny ograniczony do błędnika.

Szczególną postacią zapalenia błędnika jest toksyczne uszkodzenie błędnika – nie jest ono zapaleniem spowodowanym bakteriami czy wirusami, a uszkodzeniem wywołanym np. przez alkohol lub leki. Objawy przypominają zapalenie błędnika, jednak w większości ustępują po odstawieniu czynnika sprawczego.

Do leków ototoksycznych (uszkadzających błędnik) zaliczamy:

• antybiotyki (np. streptomycyna, gentamycyna),
• leki moczopędne (np. furosemid),
• hormonalne środki antykoncepcyjne (progestageny).

Wystąpienie objawów wskazujących na zaburzenia pracy błędnika jest wskazaniem do ich zmiany po konsultacji z lekarzem. Objawy takie jak: zawroty głowy czy oczopląs, pojawiające się po spożyciu alkoholu, ustępują samoistnie.

Wyróżniamy także różne drogi zakażenia. Najczęstsze jest zakażenie tympanogenne – następuje szerzenie się procesu zapalnego z ucha środkowego do ucha wewnętrznego; rzadziej występuje zakażenie zstępujące, gdy do zapalenia błędnika dochodzi w wyniku przejścia zapalenia z opon mózgowo-rdzeniowych, lub zapalenie krwiopochodne – patogeny docierają do błędnika wraz z krwią, w wyniku rozsiewu procesu zapalnego, toczącego się w innym miejscu.

Zapalenie błędnika – objawy

Zapalenie błędnika ze względu na różną etiologię choroby, daje różne nasilenie objawów. Zwykle występują poniższe symptomy, jednak nie wszystkie z nich muszą się pojawić:

• zawroty głowy,
• nudności/wymioty,
• oczopląs,
• zaburzenia słuchu,
• brak gorączki – wzrost temperatury ciała zwykle jest wynikiem wystąpienia powikłań wewnątrzczaszkowych.

Zapalenie błędnika – różnicowanie

Powyższe objawy mogą występować również w innych jednostkach chorobowych, dlatego konieczne jest różnicowanie zapalenia błędnika z innymi patologiami, takimi jak:

• choroba Meniere'a – objawy występują napadowo, jednak ustępują całkowicie między napadami,
• wstrząśnienie błędnika – przed wystąpieniem objawów miał miejsce uraz głowy lub kręgosłupa szyjnego,
• niewydolność tętnicza – często towarzyszą dodatkowo inne objawy neurologiczne, jak np. zaburzenia widzenia,
• choroba nowotworowa – objawy postępują, dodatkowo w zależności od lokalizacji występują również inne objawy neurologiczne.

Zapalenie błędnika – leczenie i powikłania

W zależności od przyczyny wywołującej zapalenie błędnika, są róże opcje terapeutyczne, jednak zwykle wymagana jest hospitalizacja pacjenta. Jeżeli choroba została wywołana przez bakterie, konieczne jest stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania. Dodatkowo ropne zapalenie często wymaga leczenia chirurgicznego – drenażu. Leczenie operacyjne stosowane jest w sytuacji zapalenia tympanogennego oraz każdego ropnego, a także zapalenia martwiczego. Ponadto stosowana jest również labiryntektomia. 

Najpoważniejszym powikłaniem bakteryjnego zapalenia błędnika jest ropień mózgu, zlokalizowany w płacie skroniowym lub móżdżku; śmiertelność w przypadku wystąpienia ropnia mózgu sięga 40 %. Do innych powikłań należy zaliczyć zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz zakrzepicę zatok żylnych.