Objawy jaskry

Objawy jaskry

Według statystyk WHO Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jaskra jest jedną z głównych przyczyn nieodwracalnej ślepoty w krajach rozwiniętych. Obecnie na świecie żyje 7 milionów osób, które utraciły wzrok w przebiegu jaskry. Niestety jedynie co drugi chory jest świadomy swojej choroby, dlatego tak ważna jest popularyzacja wiedzy o jej objawach.

Klasyfikacja jaskry:

• Jaskra pierwotna:
  • z otwartym kątem przesączania (jaskra prosta),
  • z zamkniętym kątem przesączania,
• jaskra wtórna:
  • z otwartym kątem przesączania,
  • z zamkniętym katem przesączania,
• jaskra dziecięca.

Zmiany w polu widzenia

Jaskra jako choroba nerwu wzrokowego, polegająca na jego charakterystycznym, postępującym zaniku (zmiana wyglądu tarczy nerwu wzrokowego w badaniu oflalmoskopowym) objawia się głównie przez zmiany w polu widzenia. Polegają one na postępującym jego zmniejszaniu się prowadzącym do nieodwracalnej ślepoty.

• Stadium I – powiększenie plamy ślepej Mariotte’a (fizjologicznej), następnie mroczki (ubytki w polu widzenia) w górnej lub dolnej części pola widzenia – mroczki Bjerruma, które powiększają się z czasem, a następnie zlewają ze sobą oraz z plamą ślepą, aby utworzyć duży,łukowaty mroczek Bjerruma.
• Stadium II – następuje zacieśnianie się pola widzenia od strony nosowej – w górnej lub dolnej ćwiartce, wytwarza się tzw. „schodek Rönnego”.
• Stadium III – mroczki zajmują stopniowo obie ćwiartki nosowe, podchodząc do pola widzenia centralnego. Połączenie z mroczkiem łukowatym wychodzącym z plamy ślepej Mariotte’a powoduje, iż powstaje wyspa widzenia centralnego (jak w patrzeniu przez lunetę) i druga wyspa w skroniowym polu widzenia.
• Stadium IV – zanika widzenie centralne, pozostaje jeszcze czasowo szczątkowy fragment pola widzenia od strony skroni.

Spośród wszystkich typów jaskry najczęstszą jej postacią kliniczną jest jaskra pierwotna otwartego kąta (JPOK), znana kiedyś jako „jaskra prosta”, która stanowi ok. 75% wszystkich przypadków i dlatego w pierwszej kolejności skupimy się na objawach dotyczących tej właśnie choroby.

Czytaj również: Rozszerzone źrenice – co oznaczają?

Objawy w jaskrze pierwotnej otwartego kąta

W większości przypadków JPOK nie powoduje żadnych dolegliwości, choroba rozwija się stopniowo, powoli zajmując coraz większe obszary pola widzenia. Głównym czynnikiem ryzyka jej rozwoju jest zbyt wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe.JPOK rozwija się w obu oczach, chociaż zazwyczaj jej rozwój nie jest równoczesny. Dzięki temu nawet znaczne ubytki pola widzenia, które rozszerzają się w obrębie jego nosowych kwadrantów, są niwelowane przez nakładający się obszar pola widzenia drugiego oka, co sprawia, że chory ich nie zauważa nawet przez wiele lat postępu choroby, która zostaje rozpoznana dopiero w bardzo zaawansowanym stadium.

Czasem pierwszymi objawami są:

• bóle głowy,
• okresowe zaburzenia widzenia w formie mgiełki lub postrzegania kół tęczowych, zwłaszcza wokół źródeł światła,
• krótkotrwałe bóle oczu i ich okolicy,
• kłucie i łzawienie,
• trudności w doborze okularów z powodu zmieniającej się refrakcji oczu.

Jaskra normalnego ciśnienia (JNC)

Jest rodzajem jaskry pierwotnej otwartego kąta, której cechą charakterystyczną jest to, że jaskrowe zmiany w wyglądzie tarczy nerwu wzrokowego oraz w polu widzenia występują przy ciśnieniu wewnątrzgałkowym utrzymującym się przez całą dobę w granicach statystycznej normy. W JNC spotykany się z brakiem dolegliwości subiektywnych, dlatego jedynym sposobem jej rozpoznania przed zaawansowanym stadium są regularne badania profilaktyczne u osób po 40 rokiem życia.

Jaskra pierwotna zamkniętego kąta (JPZK)

To rodzaj jaskry występującej najczęściej około 60 roku życia, a częstotliwość wzrasta z wraz wiekiem, występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn w proporcji 4:1. W populacji europejskiej stanowi ok. 6% wszystkich przypadków jaskry. Powodem jej występowania są anatomiczne predyspozycje w budowie oka utrudniające odpływ cieczy wodnistej, czego skutkiem jest wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. JPZK występuje pod trzema postaciami klinicznymi jako jaskra ostra zamkniętego kąta, jaskra okresowo zamkniętego kąta, czyli podostra oraz jaskra zamkniętego kąta przewlekła, których objawy wykazują różne natężenie.

W jaskrze ostrej zamkniętego kąta (ostry atak jaskry) objawy podmiotowe związane są z nagłym zamknięciem kąta przesączania:

• silne bóle głowy i oka (czasem bóle są nieznaczne lub nie występują),
• szybko postępujące pogorszenie widzenia,
• pojawienie się kół tęczowych wokół źródeł światła,
• przekrwienie oka,
• w ciężkich przypadkach nudności i wymioty,
• gałka oczna twarda jak kamień,
• przekrwienie „rzęskowe”,
• bardzo wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe (50-100 mmHg),
• obrzęk rogówki z obecnością pęcherzyków płynu w obrębie nabłonka,
• spłycenie komory przedniej z przyleganiem tęczówki do rogówki,
• źrenica pionowo owalna, średnio szeroka, nieruchoma i niereagująca na światło oraz akomodację, poszerzone naczynia tęczówki.

Okresowe (podostre) zamknięcie kąta może być spowodowane między innymi miernym rozszerzeniem źrenicy podczas oglądania TV w ciemnym pokoju, kinie czy teatrze, a także w trakcie nadmiernej reakcji emocjonalnej (stres). Do niestałych dolegliwości należą:

• przemijające bóle okolicy oka,
• przymglone widzenie,
• pojawiające się koła tęczy wokół źródeł światła,
• źrenica okrągła z zachowaną reakcją na światło,
• ogólnie złe samopoczucie.

Jaskra zamkniętego kąta przewlekła spowodowana jest trwałymi zrostami w obrębie kąta przesączania. Obserwuje się następujące objawy:

• ciśnienie wewnątrzgałkowe powyżej 21 mmHg,
• prawidłową ostrość wzorku,
• typowe dla jaskry uszkodzenie nerwu wzrokowego,
• ubytki w polu widzenia,
• zwykle brak dolegliwości bólowe.

Jaskra wtórna

Najczęstszą postacią jaskry wtórnej otwartego kąta w naszej populacji jest jaskra torebkowa, występuje w przebiegu zespołu rzekomego złuszczania, który charakteryzuje się białymi złogami umiejscowionymi na przedniej torebce soczewki, widocznymi w biomikroskopie (badanie przedniego odcinka oka w lampie szczelinowej). Dotyczy ludzi powyżej 60 roku życia, początki choroby są bezobjawowe, aż do dużego uszkodzenia pola widzenia i zmian w wyglądzie tarczy nerwu wzrokowego.

Jaskrę wtórną zamkniętego kąta wywołują schorzenia gałki ocznej prowadzące do zamknięcia się kąta tęczówkowo - rogówkowego. Klinicznie dzieli się na ostrą i przewlekłą, objawy są takie same jak w jaskrze pierwotnej zamkniętego kąta.

Jaskra pierwotna wrodzona

Występuje od urodzenia do 2 roku życia. Jej objawy to:

• łzawienie,
• kurcz powiek,
• pocieranie oczu,
• światłowstręt,
• duża gałka oczna, tzw. wodoocze,
• przymglenie rozciągniętej i obrzękniętej rogówki,
• blada tarcza nerwu wzrokowego,
• komora przednia głęboka,
• otwarty kąt przesączania.

Jaskra pierwotna wrodzona o późnym przebiegu to jaskra pierwotna dziecięca. Występuje od 3 do 10 roku życia. Objawy są zróżnicowane, a należą do nich:

• przemijający ból głowy,
• skargi dziecka na gorsze widzenie,
• zez,
• zmiany w budowie rogówki,
  • inne objawy typowe dla jaskry pierwotnej otwartego kąta.

Jaskra pierwotna młodzieńcza

Dotyczy młodych ludzi w wieku 10-35 lat. Polega na zmniejszonym odpływie cieszy wodnistej, który powoduje wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego do 21-30 mmHg. Przyczyna choroby jest nieznana, czasami występuje rodzinnie. Brak objawów podmiotowych (zgłaszanych przez pacjenta).