Gradówka (Chalazion) to jedna z najczęściej występujących zmian zapalnych powiek. Ma ona zwykle postać małego guzka, który może stopniowo się powiększać. W większości przypadków gradówka nie jest groźna, jednak zdarza się, że prowadzi do rozwoju trwałych powikłań.
Gradówka – co to, przyczyny, objawy, leczenie gradówki
Spis treści
Gradówka – czym jest?
Gradówka oka jest przewlekłym zapaleniem ujść łojowego gruczołu tarczkowego, zwanego również gruczołem Meiboma. Zwykle jest łagodna i samoograniczająca się, ale może powodować przewlekłe powikłania.
Gruczoł tarczkowy Meiboma – co to i jaka jest jego funkcja?
Gruczoły tarczkowe Meiboma znajdują się w obrębie tarczki, czyli jednej z trzech warstw powieki. Tarczka jest sztywną strukturą zbudowaną z tkanki łącznej włóknistej, która nadaje powiekom odpowiedni kształt.
Gruczoły Meiboma produkują tłuszczową wydzielinę, która jest ważnym składnikiem filmu łzowego, który pokrywa powierzchnię oka.
Zatkanie ujścia gruczołu Meiboma prowadzi do rozwoju gradówki oka.
Jakie są objawy gradówki?
Gradówka oka objawia się występowaniem stopniowo powiększającego się guzka na powiece . Skóra nad guzkiem jest niezmieniona, a od strony spojówki można zauważyć żółtawe, wypukłe ognisko otoczone przekrwioną spojówką.
Początkowo gradówka jest to niewielkie zgrubienie powieki, jednak w miarę gromadzenia się nadmiernej wydzieliny stopniowo się powiększa i przyjmuje formę guzka. Gradówka może rozwinąć się zarówno na górnej powiece, jak i w obrębie dolnej powieki.
Gradówka najczęściej nie powoduje dolegliwości bólowych, ale często towarzyszy jej obrzęk powiek i zaczerwienienie skóry. Objawy te mogą spowodować, że pacjent będzie odczuwał dyskomfort.
Jeśli gradówka przyjmie postać dużego guzka może spowodować zaburzenia widzenia. W wyniku ucisku rogówki może prowadzić do astygmatyzmu i pogorszenia widzenia.
Czy gradówka na oku to to samo co jęczmień?
Gradówka oka czasami, szczególnie przez pacjentów, bywa mylona z jęczmieniem zewnętrznym. Nie są to jednak terminy tożsame.
Jęczmień powoduje objawy podobne do gradówki, jednak w tym przypadku zapalenie dotyczy gruczołów przyrzęsowych Molla i Zeissa, a jak wcześniej wspomniano, gradówka dotyczy gruczołów Meiboma.
Leczenie obu tych jednostek chorobowych jest podobne.
Gradówka – jakie są jej przyczyny powstawania?
Przyczyną gradówki najczęściej jest zamknięcie przewodu wyprowadzającego wydzielinę z gruczołu tarczkowego. Zatkaniu ulegają ujścia gruczołów Meiboma.
W wyniku tego treść gruczołowa zalega wewnątrz przewodu oraz dochodzi do rozdęcia jego światła. W tym miejscu rozwija się stan zapalny i tworzy się guzek, który może stopniowo się powiększać.
Co łączy gradówkę, trądzik różowaty i łojotokowe zapalenie skóry?
Pomimo tego, że trądzik różowaty i łojotokowe zapalenie skóry nie są bezpośrednimi przyczynami gradówki, to mają z nią związek.
Pacjenci z trądzikiem różowatym oraz z łojotokowym zapaleniem skóry są bardziej narażeni na nawracającą gradówkę oka.
Gradówka – leczenie zachowawcze
W leczeniu zachowawczym gradówki można zastosować metody takie jak:
- masaż powieki;
- krople do oczu zawierające sterydy;
- stosowanie ciepłych kompresów i ciepłych okładów;
- antybiotyki – w przypadku nadkażenia bakteryjnego.
Gradówki nie należy wyciskać – takie działanie może nieumyślnie spowodować większe uszkodzenia.
Większość przypadków gradówki ustępuje w ciągu miesiąca po zastosowaniu leczenia zachowawczego.
Jeśli gradówka nie ustępuje samoistnie i leczenie zachowawcze nie daje odpowiednich rezultatów konieczne może być zastosowanie innych metod leczenia gradówki np. leczenia chirurgicznego.
Gradówka – jakie metody leczenia są stosowane w przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego?
W przypadkach, kiedy leczenie zachowawcze nie daje odpowiednich rezultatów należy zastosować chirurgiczne usunięcie gradówki. Zabieg należy wykonać po ustąpieniu stanu zapalnego – wtedy wokół gradówki wytwarza się torebka, co ułatwia całkowite usunięcie gradówki. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym.
Do leczenia gradówki można również wykorzystać zastrzyki zawierające sterydy. W większości przypadków gradówka wchłonie się po jednorazowym, przezspojówkowym wstrzyknięciu roztworu dwuoctanu triamcynolanu. Tę metodę stosuje się również u dzieci, u których gradówka nie uległa samoistnemu wchłonięciu. Czasami konieczne jest wykonanie powtórnego wstrzyknięcie po upływie 7-14 dni.
U chorych, którzy borykają się dodatkowo z trądzikiem różowatym i łojotokowym zapaleniem skóry mogą występować nawracające gradówki – wymaga to podania antybiotyku ogólnoustrojowego – tetracyklin.
Powikłania gradówki – czym grozi nieleczona gradówka oka?
Nieleczona gradówka może doprowadzić do zapalenia tkanek miękkich oczodołu.
Duże (większe niż 5mm), centralnie położone gradówki, które w wyniku ucisku rogówki mogą powodować (powstanie) trwałych zaburzeń widzenia – pogorszenie ostrości wzroku i astygmatyzm.
Gradówka – czy można jej zapobiegać?
W wielu przypadkach można uniknąć gradówki oka w bardzo prosty sposób – zachowując odpowiednią higienę.
Należy myć ręce przed dotknięciem oczu i ich okolic. Dotyczy się to szczególnie osób, które często dotykają oczu, ponieważ noszą soczewki kontaktowe. Należy również pamiętać, że soczewek jednodniowych nie wolno nosić dłużej niż 1 dzień. Ta sama zasada dotyczy soczewek kontaktowych przeznaczonych do noszenia przez dłuższy czas – należy ściśle przestrzegać czasu noszenia zalecanego przez producenta. W przypadku noszenia soczewek kontaktowych ważne jest również regularne przepłukiwanie oczu.
Przed snem ważne jest dokładne zmywanie makijażu i umycie twarzy. Ważne jest także, aby wymieniać produkty do makijażu oka, takie jak tusz do rzęs czy eyeliner co 3 miesiące.
Gradówka – komentarz okulisty
Zdaniem eksperta
Gradówka jest przewlekłym stanem zapalnym związanym z zablokowanie ujść gruczołów Meiboma lub innych gruczołów łojowych. Ich wydzielina dostaje się do otaczających tkanek, wtórnie dochodzi do nadkażenia gradówki przez gronkowca złocistego i powstaje jęczmień wewnętrzny. Pacjenci zgłaszają się do okulisty z bolesnym stopniowo powiększającym się guzkiem powieki.
U pacjentów z dysfunkcja gruczołów Meiboma i trądzikiem różowatym, gradówki pojawiają się częściej, mogą być mnogie i nawracające. W dużej części przypadków leczenie gradówki nie jest konieczne gdyż one samoistnie ustępują. W fazie ostrego zapalenia gradówki dużą rolę odgrywa odpowiednia higiena brzegów powiek, polegająca na usuwaniu zgromadzonej tam, zaschniętej wydzieliny, stosowaniu ciepłych okładów, a także masażu powiek. Miejscowo stosuje się również antybiotyki i leki przeciwzapalne. W przypadku trądziku różowatego zalecana jest ogólna antybiotykoterapia.
Często gradówka przechodzi w proces przewlekły – dochodzi do wytworzenia torbieli, wówczas stosuje się leczenie chirurgiczne, polegające na nacięciu cysty i wyłyżeczkowaniu jej zawartości. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, w warunkach ambulatoryjnych. W przypadku nawracających lub nietypowych zmian wskazane jest wykonanie badania histopatologicznego w celu wykluczenia zmian nowotworowych.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Jordan GA, Beier K. Chalazion. [Updated 2023 Jul 31]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499889/ [dostęp:09.12.2023];
- Prof. nadzw. dr hab. med. A. Grzybowski – Okulistyka, wyd. I, Edra Urban & Partner, 2018;
- Prof. dr hab. Maria Hanna Niżankowska – Okulistyka. Podstawy kliniczne, wyd. I, PZWL, 2007;
- https://www.aoa.org/healthy-eyes/eye-and-vision-conditions/chalazion?sso=y [dostęp: 09.12.2023];
- https://aapos.org/glossary/chalazion [dostęp: 09.12.2023].
Opublikowano: 12.12.2023;
Oceń:
4.3
0
Komentarze i opinie (0)