Bakteryjne i wirusowe zapalenie spojówek

Czym są zakażenia spojówek?

Wiele osób posiada obrzmiałe i zaczerwienione oczy, często nie wiedząc, że jest to stan nazwany zapaleniem spojówek (łac. conjunctivitis). Może być on spowodowany poprzez czynniki nieinfekcyjne, takie jak:

• alergiczne,
• odczynowe (dym, światło, wysoka temperatura),
• chemiczne (dostanie się kwasu lub zasady do oka).

Jednakże, nie należy zapominać o czynnikach infekcyjnych, takich jak bakterie, wirusy oraz grzyby mogące prowadzić do schorzeń w obrębie oka.

Zakażenie spojówek jest spowodowane wyłącznie przez czynniki infekcyjne, do których zaliczane są bakterie, grzyby i wirusy. Niektórzy twierdzą, że rozróżnia się również chlamydiowe zakażenie spojówek, aczkolwiek zaklasyfikowanie ich do bakteryjnych przyczyn jest poprawne merytorycznie, ponieważ Chlamydie należą do bakterii bezwzględnie wewnątrzkomórkowych.

Najczęściej do zakażeń dochodzi z powodu bakterii, bądź wirusów, rzadziej grzybów. Objawy zapalenia spojówek są różne, zależnie którego typu infekcji dotyczą. Należy pamiętać o tym, że bardzo często brak higieny i pocieranie rękami swoich oczu jest przyczyną infekcji w obrębie oka. Zazwyczaj zmiany dotyczą jednego oka, by po paru dniach przenieść się na drugie.

Przeczytaj też: Czerwone oczy – przyczyny, objawy, leczenie

Bakteryjne zakażenie spojówek

Ten rodzaj zakażenia spojówek najczęściej spowodowany jest przez bakterie należące do:

• paciorkowców (dwoinka zapalenia płuc),
• gronkowców (gronkowiec złocisty, gronkowiec naskórkowy),
• rzadziej innych szczepów (np. maczugowcem błonicy, Haemophilus influenzae czy Moraxella lacunata).

W ostrym przebiegu choroby atakowane jest gwałtownie jedno oko, by po paru dniach stan zapalny przeniósł się na drugie. Wśród objawów bakteryjnego zapalenia spojówek można wyróżnić:

• zaczerwienienie spojówki,
• swędzenie powiek,
• wydzielinę ropną, która (najczęściej rano) skleja brzegi powiek.

Występuje również znacznie przekrwienie oka, które objawia się w postaci zaczerwienienia oka. Oprócz tego powieki mogą być obrzęknięte i dawać przy tym wrażenie ich opadania. Niektóre szczepy bakterii mogą powodować tworzenie się błon na powierzchni spojówki.

W przewlekłym zapaleniu spojówek dochodzi do złagodzenia objawów, takiego jak zmniejszenia wydzielania ropy czy mniejszego przekrwienia spojówek. Na rzęsach oraz brzegach powiek często można dostrzec łuseczki, które są wysuszoną wydzieliną ropną.
Kiedy pacjent zauważy u siebie pierwsze objawy zapalenia spojówek i wnioskuje, że może być ono spowodowane przez bakterie nie jest błędem zaczekać około 3-5 dni zanim uda się do lekarza okulisty. Ten rodzaj zakażeń bowiem może się samoograniczać, często antybiotykoterapie nie są potrzebne do całkowitego wyleczenia.

Z drugiej jednak strony stosowanie kropli antybiotykowych skraca czas leczenia infekcji bakteryjnych. Przy dłuższych i bardziej ostrych objawach chorobowych wskazana będzie wizyta u specjalisty. Po przebytej chorobie należy zaostrzyć higienę osobistą – częściej myć ręce i skórę, aby ograniczać ryzyko infekcji.

Wirusowe zakażenie spojówek

Powodują je:

• adenowirusy,
• wirus opryszczki,
• wirus wywołujący półpasiec,
• wirusy chorób zakaźnych wieku dziecięcego.

Przebieg choroby jest inny niż w przypadku bakteryjnego, najczęstszym wirusowym zapaleniem spojówek jest tzw. nagminne zapalenie spojówek spowodowane adenowirusem. Zazwyczaj dotyczy jednego oka, by pojawić się w drugim po paru dniach.

Do objawów należą uczucie ciała obcego oraz mocny obrzęk spojówek, wraz z towarzyszącym mu swędzeniem. Po około tygodniu może dojść do zapalenia rogówki, które charakteryzuje się niewielkimi, owalnymi jej zmętnieniami. Tym razem objawy się zaostrzają i może wystąpić:

• światłowstręt,
• ostry ból,
• zwężenie szpary powiekowej,
• samoistne łzawienie.

To schorzenie jest wysoce infekcyjne i może trwać nawet do paru tygodni. Podaje się antybiotyki, ale tylko w celu uniknięcia nadkażenia bakterią. Należy bardzo ściśle przestrzegać zasad higieny (nie używać wspólnego mydła, ręczników, myć ręce), by nie zakazić domowników.

Do mniej znanych przyczyn wystąpienia zapalenia spojówek należą pikornawirusy. W Polsce zakażenia nimi spowodowane są coraz częstsze z powodu rozwoju turystyki do Afryki czy Azji. Schorzenie zawsze dotyka obu oczu oraz ma bardzo intensywny przebieg z charakterystycznymi objawami, do których należą:

• duże ilości wydzieliny surowiczej,
• mocne opuchnięcie powiek,
• krwotoki podspojówkowe,
• grudki spojówki.

Zauważając takie symptomy należy natychmiastowo udać się do lekarza okulisty, by pod jego kontrolą brać leki (np. kortykosteroidy zmniejszające objawy). Szczęśliwie, infekcja ta cofa się samoistnie i nie pozostawia trwałych zmian.

Wirus opryszczki zwykłej typu 1 (HSV1) powoduje opryszczkowe zapalenie spojówek, któremu towarzyszką zmiany zapalne w rogówce. Najczęściej dotyka ona dzieci i współwystępują takie objawy jak opryszczka wargowa czy powiekowa. Wirus opryszczki zwykłej typu 2 (HSV2) infekuje noworodki i może prowadzić do powstania pęcherzyków na powiekach czy zapaleń rogówki.

Chlamydiowe zapalenie spojówek

Zapalenie spojówek wywołane przez Chlamydie, bakterie wewnętrzkomórkowe u dorosłych powodują dwa schorzenia, do których należą:

• jaglica,
• wtrętowe zapalenie spojówek.

Pierwsza z wyżej wymienionych chorób nie występuje już Polsce, jednak wciąż jest przyczyną ślepoty, np. w krajach rozwijających się. Charakteryzuje ją tworzenie się tzw. grudek jagliczych (zbudowanych z komórek krwi), które w przyszłości mogą powodować mętnienie rogówki, a to z kolei ślepotę.

Wtrętowe zapalenie spojówek może przenieść się na noworodki poprzez drogi rodne matki, natomiast u dorosłych dochodzi do niego:

• drogą płciową,
• poprzez samozakażenie – pocieranie oczu rękoma, na których są Chlamydie,
• pośrednio przez osoby korzystające z pływalni – jest to tzw. kąpielowe zapalenie spojówek.

Choroba ta objawia się śluzowo-ropną wydzieliną, nawracającym przebiegiem zapalenia oraz odczynem grudkowy.

Infekcja dotyka zazwyczaj jednego oka, powoduje obrzęk powiek i bolesne powiększenia węzłów chłonnych przyusznych. Zapalenie ma charakter przewlekły (nawet do paru lat!) i skłonność do remisji. Choroba może infekować rogówkę (zajęcie jej środka może pogorszyć ostrość wzroku) czy bliznowacić spojówkę.

Zapalenie szyjki macicy oraz pochwy u kobiet, czy zapalenie cewki moczowej u mężczyzn może towarzyszyć temu rodzajowi zapalenia spojówek. Leczenie polega na podaniu antybiotyków i jest w stanie całkowicie wyeliminować stan zapalny.

Należy pamiętać, że chlamydiowe zapalenie spojówek może powrócić i wtedy należy powtórnie poddać się terapii. Infekcja ta przenosi się drogą płciową, więc wskazane jest by partner osoby chorej się przebadał oraz unikanie ryzykownych kontaktów seksualnych w przyszłości.

Zapalenie spojówek wywołane przez grzyby

Występują one bardzo rzadko. Najczęściej powodują je drożdżaki, bądź kropidlaki. Są trudne do rozpoznania, jednak czynnikiem nasuwającym nam podejrzenie, że jest to rodzaj infekcji tego typu, może być długotrwałe i nieefektywne leczenie antybiotykami oraz pojawienie się białych złogów w kanalikach łzowych.