Zespół Sandifera – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Zespół Sandifera – co to jest?

Zespół Sandifera (ang. Sandifer syndrome) występuje u dzieci i polega na zaburzeniach ruchowych, które towarzyszą przepuklinie rozworu przełykowego oraz refluksowi przełyku. Zespół ten występuje o około 1 proc. dzieci z refluksem żołądkowo-przełykowym.

Zaburzenia ruchowe polegają na zgięciowym ułożeniu szyi i kurczowych ruchach górnej połowy ciała (głównie mięśni grzbietu), mogących imitować napad padaczkowy. Zespół Sandifera występuje u niemowląt oraz we wczesnym dzieciństwie, przy czym największa zachorowalność przypada na okres między 18. a 36. miesiącem życia. Nie opisuje się z espółu Sandifera u dorosłych.

Przyczyny zespołu Sandifera nie są do końca poznane. Przypuszcza się jednak, że jego przyczyną jest mechanizm odruchowy będący odpowiedzią na drażniące działanie kwaśnej treści żołądkowej w przełyku dziecka.

To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?

Zespół Sandifera – objawy

Objawy zespołu Sandifera polegają na występowaniu kręczu szyi oraz odginaniu główki podczas karmienia niemowlęcia lub zaraz po jego zakończeniu. Mogą również występować drżenia dziecka, kaszel, krztuszenie się, bezdech i sinica. Zaburzenia ruchowe w postaci drżenia, napadów kurczy mięśni pleców mogą imitować napad padaczkowy. Możliwe są prężenia i wygięcie ciała.

Oprócz powyższych symptomów występują jednocześnie objawy refluksu u dzieci. Objawia się on przede wszystkim ulewaniem u niemowląt, wymiotami u dzieci starszych, przewlekłym kaszlem czy chrząkaniem. Dziecko manifestuje również problemy ze snem, często jest rozdrażnione, płaczliwe. Przy nasilonym refluksie u niemowlaka występuje niechęć do jedzenia oraz słaby przyrost masy ciała.

Jako powikłanie zespołu Sandifera zdarzają się nawracające infekcje dolnych dróg oddechowych (w tym zapalenia płuc o etiologii zachłystowej, chrypka, zapalenie oskrzeli) oraz górnych dróg oddechowych.

Diagnostyka zespołu Sandifera

Niektóre objawy zespołu Sandifera mogą być na pierwszy rzut oka trudne do odróżnienia od neurologicznych schorzeń, głównie od padaczki. Dlatego w razie wątpliwości dziecko powinno zostać skonsultowane z neurologiem dziecięcym i poddane badaniu EEG. Badanie to sprawdza czynność elektryczną mózgu.

Jeśli badanie EEG nie wykazuje żadnych nieprawidłowości i neurolog dziecięcy wyklucza chorobę neurologiczną, wówczas należy wykonać badania w kierunku refluksu żołądkowo-przełykowego. Służy do tego tak zwana pH-metria. Jest to badanie mierzące przez 24 godziny pH w przełyku. Fizjologicznie u dzieci kwaśne pH powinno występować przez mniej niż 8 proc. badanego czasu. Przekroczenie tej granicy świadczy o refluksie u dziecka.

Zespół Sandifera a padaczka i inne zaburzenia neurologiczne

W rozpoznaniu różnicowym należy wziąć pod uwagę szereg chorób neurologicznych. Należą do nich na przykład drgawki gorączkowe. Są to drgawki uogólnione towarzyszące dziecku podczas gorączki, trwające do 10 minut. Nie wymagają przewlekłego leczenia, mijają mniej więcej po 5. roku życia.

Kolejnym zaburzeniem branym pod uwagę w diagnostyce różnicowej zespołu Sandifera u dzieci jest padaczka. Podejrzenie ataku padaczkowego bezwzględnie wymaga specjalistycznej konsultacji u neurologa dziecięcego. Rodzajów i przyczyn padaczki jest wiele. Badaniem podstawowym, które zleci neurolog w przypadku konieczności różnicowania zespołu Sandifera z padaczką będzie wspomniana elektroencefalografia (EEG). Przy podejrzeniu padaczki i poszukiwaniu jej przyczyn wykonuje się również badania neuroobrazowe (np. PET, SPECT, MR). Obrazują one nieprawidłowości w czynności oraz budowie poszczególnych struktur mózgu.

Zespół Sandifera – leczenie

Nie stosuje się leków przeciwdrgawkowych czy przeciwpadaczkowych. Leczenie polega przede wszystkim na leczeniu refluksu żołądka. W wielu przypadkach wystarczy zmiana nawyków żywieniowych.

Nie powinno się przekarmiać dzieci. Zwieracz dolny przełyku u niemowląt jest niedojrzały, dlatego nie spełniając swej funkcji, przyczynia się do cofania treści żołądkowej do przełyku. Na pomoc temu fizjologicznemu zjawisku wychodzi prosta zasada – lepiej karmić mniej, a częściej. Po karmieniu należy utrzymywać dziecko przez przynajmniej 30 minut w pozycji pionowej. Jeśli to nie pomaga, wówczas można zagęszczać mleko lub stosować mieszanki antyrefluksowe. Do zagęszczania mleka stosuje się między innymi mączkę chleba świętojańskiego, skrobię ryżową lub ziemniaczaną.

Jeśli żadna z powyższych metod zachowawczych nie pomaga, wówczas można sięgnąć po farmakologiczne leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego. Stosuje się leki zobojętniające kwas solny lub tak zwane inhibitory pompy protonowej. Każdy z tych leków posiada potencjalne efekty uboczne i nie zawsze przynosi poprawę. Dlatego przed ich zastosowaniem koniecznie należy skonsultować się z lekarzem.

W wyjątkowych sytuacjach – silnie nasilonego refluksu u niemowląt i jego powikłań – lub w przypadku przepukliny rozworu przełykowego może być konieczna operacja chirurgiczna. Ma ona na celu odtworzenie prawidłowej budowy i funkcji dolnej części przełyku. Stosuje się tak zwaną fundoplikację metodą Nissena.