Pieluszkowe zapalenie skóry – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie, domowe sposoby

Charakterystyka pieluszkowego zapalenia skóry

Pieluszkowe zapalenie skóry, znane także jako PZS (z ang. diaper dermatisis lub napkin dermatitis), to zespół objawów stanu zapalnego skóry, który powstaje w miejscu przylegania pieluszki do ciała dziecka. Czasem zmiany skórne wykraczają również poza tę strefę. Wspomniana wyżej dolegliwość najczęściej dotyczy niemowląt w wieku od 7 do 12 miesięcy.

Pieluszkowe zapalenie skóry można zaobserwować także u osób dorosłych, które z powodu nietrzymania moczu i/lub kału są zmuszone do noszenia jednorazowych pieluch.

Jak wygląda pieluszkowe zapalenie skóry u niemowląt?

Objawy pieluszkowego zapalenia skóry u niemowląt mogą mieć charakter łagodny i wówczas mamy do czynienia przede wszystkim z zaczerwienieniem i podrażnieniem skóry dziecka w miejscu przylegania pieluszki. Jeżeli jednak zignorujemy wymienione wyżej zmiany skórne, problem zacznie się pogłębiać i będzie dotyczyć głębszych warstw skóry, co doprowadzi do poważniejszych objawów.

Objawy te, to:

• zaognienie skóry,
• świąd i pieczenie, które sprawiają maluszkowi duży dyskomfort,
• opuchnięcie i ucieplenie miejsc zajętych stanem zapalnym,
• infekcje wtórne z powodu nadkażeń bakteryjnych i grzybiczych,
• maceracja naskórka, czego konsekwencją może być łuszczenie się skóry, powstawanie pęcherzy surowiczych, grudek, wyprysku kontaktowego, a w skrajnych przypadkach również bolesnych nadżerek.

Niemowlę, które cierpi z powodu pieluszkowego zapalenia skóry, ma obniżony nastrój, jest bardziej płaczliwe i niechętnie godzi się na zmianę pieluszki. Dzieje się tak dlatego, że nasilone objawy skórne powodują duży dyskomfort i ból, z którym dziecko nie jest w stanie poradzić sobie samodzielnie.

Jakie są przyczyny pieluszkowego zapalenia skóry?

Przyczyny pieluszkowego zapalenia skóry są złożone, co oznacza, że wspomniana wyżej dolegliwość pojawia się na skutek działania kilku różnych czynników. Specjaliści wymieniają wśród nich:

• macerację naskórka, która jest konsekwencją częstego narażania skóry na kontakt z wilgocią, przez co powłoki skórne stają się podatne na uszkodzenie i nadkażenie;
• uszkodzenia mechaniczne powstające w wyniku tarcia pieluszki o skórę. Uszkodzenia te najczęściej obserwuje się po wewnętrznej stronie ud, na narządach płciowych dziecka, na pupie i w okolicy pasa;
• nieprawidłową higienę skóry dziecka podczas zmiany pieluszki;
• zbyt rzadką wymianę pieluszek;
• drażniące działanie moczu, w przypadku gdy ma on zbyt długi kontakt ze skórą dziecka;
• drażniące działanie kału, w przypadku gdy ma on zbyt długi kontakt ze skórą dziecka;
• biegunkę, spowodowaną np. wprowadzeniem do diety dziecka nowych pokarmów;
• uczulenie na materiały, z których wykonano pieluszkę;
• uczulenie na kosmetyki przeznaczone do pielęgnacji pupy;
• długotrwałą antybiotykoterapię, która osłabia odporność organizmu, a tym samym sprzyja powstawaniu różnych infekcji.

Warto pamiętać, że skóra noworodka jest bardzo delikatna i wrażliwa, co dodatkowo sprzyja rozwojowi pieluszkowego zapalenia skóry.

Jak uniknąć pieluszkowego zapalenia skóry?

Aby uniknąć pieluszkowego zapalenia skóry, należy zadbać o odpowiednią profilaktykę. Pediatrzy radzą, by podczas każdej zmiany pieluszki starannie oczyścić pupę dziecka i zabezpieczyć skórę odpowiednim kosmetykiem (np. Sudocrem lub Bepanthen Baby).

Ważne jest też częste wietrzenie okolic intymnych malucha i zakup oddychających pieluszek, które nie mają w składzie tworzyw sztucznych lub gumy. Pieluszki zmieniamy często – u noworodków co godzinę, u niemowląt – co 3-4 godziny, a także za każdym razem, gdy maluch odda kał. Prawidłowa pielęgnacja skóry dziecka zmniejsza ryzyko pojawienia się pieluszkowego zapalenia skóry.

Jeśli stosujesz pieluszki tradycyjne, płucz je kilkukrotnie po praniu, aby usunąć z nich pozostałości mydła lub detergentu, który mógłby podrażniać skórę dziecka. Unikaj stosowania zmiękczaczy i środków stosowanych w suszarkach mechanicznych – nawet one mogą powodować podrażnienia skóry.

Niektórzy eksperci sugerują, aby pozwolić dziecku każdego dnia przez kilka godzin pozostawać bez pieluchy, aby podrażniona skóra mogła wyschnąć i „oddychać”. Najłatwiej jest to zrobić, umieszczając dziecko w łóżeczku na wodoodpornym prześcieradle lub na dużym ręczniku na podłodze.

U dzieci mających wrażliwą skórę można zastosować kremy lub maści ochronne przy każdej zmianie pieluszki, lecz nie jest to konieczne u wszystkich dzieci. Niektóre niemowlaki są wrażliwe na nasączane chusteczki kosmetyczne, dlatego w ich przypadku dobrze jest stosować do czyszczenia skóry płatki kosmetyczne zwilżone wodą.

Ile trwa pieluszkowe zapalenie skóry i kiedy wymagana jest interwencja lekarska?

Czas trwania pieluszkowego zapalenia skóry może być różny w zależności od stopnia nasilenia objawów oraz od tego, jak szybko zostaną podjęte stosowne działania zapobiegawcze oraz leczenie. Pieluszkowe zapalenie skóry może ustąpić w ciągu kilku dni, jeśli zmiany skórne są łagodne i ograniczają się tylko do miejscowego zaczerwienienia i podrażnienia skóry, a rodzice skupią się na starannej pielęgnacji strefy intymnej malucha.

Leczenie pieluszkowego zapalenia skóry u lekarza

W przypadku łagodnego przebiegu stanu zapalnego domowe sposoby w zupełności wystarczą, ale jeśli w okolicy pieluszkowej pojawią się krosty, pęcherze lub żółtawe strupki, trzeba udać się po pomoc do lekarza, gdyż powyższe objawy wskazują na zakażenie bakteryjne. W takiej sytuacji pediatra pobiera wymaz ze zmienionej chorobowo skóry, aby ustalić jaki patogen spowodował silny stan zapalny. Leczeniem z wyboru jest antybiotykoterapia. Jeżeli zaś okaże się, że pieluszkowe zapalenie skóry ma charakter alergiczny, specjalista wykona płatkowe testy skórne. Leczenie pieluszkowego zapalenia skóry wymaga staranności i zaangażowania ze strony rodziców.

Czym leczyć pieluszkowe zapalenie skóry u niemowląt?

Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci leczy się przy pomocy preparatów stosowanych miejscowo, które pediatra dobiera na podstawie rodzaju dermatozy oraz stopnia nasilenia objawów. W przypadku pieluszkowego zapalenia skóry o łagodnym charakterze, które przebiega bez infekcji bakteryjnej lub grzybiczej, stosuje się maści zawierające tlenek cynku, które wykazują działanie antyseptyczne, ochronne i przeciwbakteryjne. Produkty te często zawierają także dodatek lanoliny lub innych emolientów, które zabezpieczają skórę dziecka przed uszkodzeniem. Miejscowe preparaty przeciwbakteryjne to np. Sudocrem i Tormentile Baby. W przypadku nadkażeń grzybiczych stosuje się Clotrimazolum, a w przypadku nadkażeń grzybiczo-bakteryjnych – Pimafucort.

Pieluszkowe zapalenie skóry a grzybica pieluszkowa

Pieluszkowe zapalenie skóry i grzybica pieluszkowa (ang. diaper fungal rash) to dwie odmienne dermatozy występujące u niemowląt i małych dzieci. Grzybicę pieluszkową wywołują grzyby z rodziny Candida albicans , które rozwijają się w wilgotnym środowisku w okolicach pieluszki. Charakterystycznymi objawami tej dermatozy są czerwone, wyraźnie odgraniczone plamy, które mogą być otoczone małymi pęcherzykami. Obserwuje się także macerację naskórka.

Leczenie grzybicy pieluszkowej obejmuje stosowanie przeciwgrzybicznych maści przepisanych przez lekarza, częstą zmianę pieluch oraz utrzymanie skóry w suchości.

Wypowiedź neonatologa na temat pieluszkowego zapalenia skóry