Test ciążowy – rodzaje, kiedy zrobić, jak wykonać?

Jak działa test ciążowy?

Zarówno domowe, jak i laboratoryjne testy – ciążowe działają na tej samej zasadzie wykrywają we krwi lub moczu hormon o nazwie ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG). Substancja ta produkowana jest przez trofoblast, czyli tkankę, która powstaje wkrótce po zagnieżdżeniu się komórki jajowej w błonie śluzowej macicy. Należy zauważyć, że do zagnieżdżenia nie dochodzi od razu po zapłodnieniu. Komórka jajowa najpierw musi pokonać drogę z jajowodu do macicy, co zajmuje jej około 6-7 dni (na tym etapie każdy test ciążowy wskaże wynik negatywny).

Po zagnieżdżeniu się komórki jajowej w macicy poziom gonadotropiny kosmówkowej w organizmie przyszłej matki gwałtownie wzrasta. Dzieje się tak aż do około 10. tygodnia ciąży, gdy osiąga wartość szczytową. W kolejnych tygodniach stężenie hCG spada, co jest zjawiskiem fizjologicznym i nie powinno budzić niepokoju ciężarnej.

Czytaj również: Normy i wyniki beta hCG, jaki poziom świadczy o ciąży?

Ciążowe testy laboratoryjne

Poprzez termin "test ciążowy" wiele osób rozumie produkt, który kupuje się w aptece lub drogerii i używa się w domowej łazience. Warto zatem zaznaczyć, że istnieją również testy (badania) ciążowe laboratoryjne – cechują się najwyższą dokładnością, ale są najdroższe i wymagają cierpliwości. O ile bowiem domowy test ciążowy już po 3 minutach informuje czy doszło do zapłodnienia, o tyle na wynik testu laboratoryjnego trzeba poczekać już co najmniej kilka godzin (a czasem i całą dobę).

Test ciążowy laboratoryjny to badanie wykonywane z krwi bądź moczu, przy czym kobiety najczęściej decydują się na pierwsze z wymienionych. Aby przystąpić do badania, należy tylko zgłosić się rano na pobranie krwi albo przynieść do laboratorium poranną próbkę moczu (warto przy tym zaznaczyć, że dla rzetelnego wyniku najlepiej jest pobrać mocz środkowy, tj. nie z pierwszego, a z kolejnego strumienia).

Wynik takiego testu ciążowego otrzymuje się na kartce. Jeśli poziom hCG we krwi bądź moczu jest wyższy niż 5 mIU na ml, test uznaje się za pozytywny (co oznacza ciążę). Niższe stężenie hCG oznacza brak ciąży. Trzeba zaznaczyć, że wynik negatywny jest wiarygodny, jeśli wykonanie testu nastąpiło co najmniej 7 dni po zapłonieniu.

Aby wykonać test ciążowy w laboratorium, nie potrzeba skierowania. Cena za test to od 30 zł do około 50 zł, w zależności od danego miasta oraz przychodni lekarskiej.

Przeczytaj też: Drugie dziecko w rodzinie – jak przygotować na nie jedynaka?

Domowe testy ciążowe

Gonadotropinę kosmówkową wykrywają również apteczne testy ciążowe, aczkolwiek należy wykonać je nieco później, bo w około 10 dni po zapłodnieniu. Działanie takich testów opiera się na reakcji chemicznej, do której dochodzi między przeciwciałami anty-hCG a hormonem beta hCG w moczu (wspomniany już hormon ciążowy). Wynik tej reakcji może być wyświetlany w różny sposób i w różnym miejscu testu ciążowego, w zależności od jego rodzaju.

Test ciążowy paskowy

Test ciążowy paskowy to tak naprawdę jedynie pasek, na którym wcześniej laboratoryjnie nałożono przeciwciała anty-hCG. Aby wykonać taki test, należy najpierw zebrać mocz do suchego pojemnika (niestety zazwyczaj pojemnik nie jest dołączony do opakowania), a następnie zanurzyć w nim pasek na około 10 sekund. Nie wolno zanurzyć paska głębiej niż do zaznaczonej linii.

Po około 3 minutach na pasku pojawi się wynik testu. Dwie kreseczki oznaczają zwiększony poziom hCG w moczu, czyli ciążę. Jedna kreseczka – pojawiająca się w polu kontrolnym, oznacza brak ciąży. Jeśli nie pojawi się żadna kreska albo kreskę można zauważyć tylko w polu testowym, wynik testu ciążowego uznaje się za nieważny.

Warto zaznaczyć, że jeśli stężenie hCG jest tylko trochę podwyższone, testowa kreska na teście może być bardzo blada. Taki test ciążowy również uznaje się jednak za pozytywny [1].

Przeczytaj też: Miovelia – wskazania do stosowania

Test ciążowy płytkowy

Tego rodzaju test ciążowy jest prawdopodobnie najbardziej popularny. Jego działanie jest identyczne, jak w przypadku testu paskowego. Różnica polega na tym, że pasek umieszczony jest w plastikowej płytce.

Test ciążowy płytkowy także wymaga zebrania moczu do plastikowego, czystego pojemnika. Następnie dołączoną do zestawu pipetą trzeba pobrać próbkę moczu i wkropić 3-4 krople płynu do wyznaczonego na płytce miejsca (oznaczonego jako S - skrót od sample, czyli próbka). Wynik testu ciążowego płytkowego pojawia się po kilku minutach. Dwie kreseczki oznaczają, że dana kobieta jest w ciąży, jedna kreseczka – że nie jest [1].

Test ciążowy strumieniowy

Ostatni z trzech rodzajów testów ciążowych, które można kupić w aptece czy drogerii, to test strumieniowy. Ma on już zupełnie inna budowę – kształtem przypomina flamaster, jest długi i cienki, a pole z wynikiem osłonięte jest szybką [1].

Aby uzyskać informację o ciąży bądź jej braku należy zdjąć nasadkę testu, a następnie umieścić odsłoniętą końcówkę pod strumieniem moczu na około 5 sekund. Alternatywnie można też po prostu zanurzyć końcówkę testu w pojemniku z moczem.

Test ciążowy strumieniowy, podobnie jak poprzednicy, "potrzebuje" od 3 do 5 minut, by określić stężenie hormonu beta hCG. Jeśli doszło do zapłodnienia, w okienku pojawią się dwie kreski. Jedna kreska oznacza wynik negatywny.

Test ciążowy cyfrowy

Najnowocześniejsze testy strumieniowe mają cyfrowy wyświetlacz, na którym pojawia się jednoznaczny wynik: + lub -. Niektóre z nich dodatkowo wskazują, w którym tygodniu ciąży jest testująca, co oczywiście ustala się na podstawie poziomu hCG. Taki test ciążowy ma tę dużą przewagę nad wcześniej opisanymi, że nie pozostawia żadnego miejsca na wątpliwości.

Czy domowe testy ciążowe są skuteczne?

Wiele osób zastanawia się, czy domowy test ciążowy to produkt, któremu naprawdę można zaufać. Na opakowaniach tego typu produktów często można znaleźć informację, że zapewniają one dokładność laboratoryjną rzędu 99%. Pytanie tylko, czy to prawda?

Niestety wyniki badań naukowych rzucają cień na te zapewnienia. W jednym z badań [2] postanowiono sprawdzić skuteczność tych samych produktów, gdy były one używane w laboratorium podczas badań (pobrano wówczas próbki moczu od ochotników) oraz w domach, przez indywidualnych użytkowników. Okazało się, że czułość testów znacząco spadła, gdy były one używane przez "zwykłych" ludzi, a nie pracowników laboratorium.

W innym badaniu [3] postanowiono sprawdzić, jaka jest rzeczywista czułość domowych testów ciążowych. 18 produktów znanych marek zbadano sześciokrotnie próbkami o pięciu różnych stężeniach hormonu hCG. Okazało się, że tylko jeden test ciążowy miał czułość pozwalającą na wykrycie ciąży już w momencie, gdy poziom hormonu wynosił 12,5 mIU/ml. Przy poziomie 100 mIU/ml ciąże wyraźnie potwierdzało tylko 44% testów. Pozostałe wskazywały albo wynik negatywny, albo niejasny.

Jednocześnie należy podkreślić, że są testy, które wypadają znakomicie w badaniach naukowych i są to testy cyfrowe. Przeprowadzono już kilka eksperymentów, w których porównywano ich skuteczność ze skutecznością produktów paskowych, płytkowych lub zwykłych strumieniowych. W jednym z takich badań [4] cyfrowy test ciążowy wykrywał ciążę ze 100% dokładnością już w przypadku, gdy stężenie hormonu wynosiło 25 IU/l. Dla porównania w przypadku testów alternatywnych skuteczność wynosiła na tym etapie od 65,8 do 87,5%. Zauważono również, że w przypadku paskowych, płytkowych czy strumieniowych (ale nie cyfrowych) testów często zdarzało się, że pozytywny wynik był intepretowany przez uczestnika jako negatywny. Sytuacja taka nie miała miejsca, gdy przedmiotem badania był test ciążowy cyfrowy.

Podobny wynik przyniosło badanie przeprowadzone kilka lat później. Wzięło w nim udział 111 uczestniczek. Kobiety stwierdziły, że nawet 23% testów paskowych i płytkowych nie wskazuje żadnego wyniku. Test ciążowy cyfrowy uzyskał lepsze wyniki niemal pod każdym względem: czytelności, czułości oraz wygody [5].

Podsumowując: czy domowy test ciążowy jest godny zaufania? Tak, ale tylko pod warunkiem, że wynik testu zostanie ukazany w formie cyfrowej.

Kiedy zrobić test ciążowy?

Aby test ciążowy wskazał wiarygodny wynik, najlepiej wykonać go najwcześniej w dniu spodziewanej miesiączki. Osoby bardziej niecierpliwe powinny wstrzymać się z tym krokiem chociaż przez 10 dni od stosunku.

Z drugiej strony należy pamiętać, że według statystyk aż 1 na 6 ciąż ulega poronieniu. Bardzo często do utraty ciąży dochodzi bardzo wcześnie – tuż po tym, jak zapłodniona komórka jajowa zagnieździ się w macicy. O takich stratach wiele kobiet nie zdaje sobie sprawy, ponieważ miesiączka przychodzi o czasie.

Z uwagi na powyższe naprawdę warto uzbroić się w cierpliwość i przeprowadzić test ciążowy dopiero około 14 dni po zapłodnieniu, czyli w dzień spodziewanej miesiączki. Jeszcze lepszym pomysłem jest ten, by zrobić test ciążowy dopiero, gdy miesiączka się nie pojawi.

Czy test ciążowy jest pomocny w wykrywaniu ciąży pozamacicznej?

Wiele kobiet zastanawia się, czy test ciążowy może być pomocny w wykrywaniu ciąży pozamacicznej. Niestety nie można odpowiedzieć na to pytanie jednoznacznie.

Szacuje się, że pozytywny wynik testu ciążowego uzyskuje się w około 50% przypadków ciąż pozamacicznych. Jest tak dlatego, że hCG we krwi rośnie niezależnie od tego, w którym miejscu zagnieździł się zarodek.

Każda kobieta, która podejrzewa, że może być w ciąży pozamacicznej (np. kolejny test ciążowy wskazuje ciążę, a mimo to pojawia się krwawienie i silny ból brzucha), należy jak najszybciej przeprowadzić test ciążowy z krwi i udać się do lekarza celem wykonania USG dopochwowego.

Ważne zasady przeprowadzania testu ciążowego

Jeśli planujesz przeprowadzić test ciążowy, to pamiętaj o kilku ważnych zasadach:

• Testuj po co najmniej 10 dniach od zapłodnienia

Zbyt wcześnie przeprowadzony test ciążowy prawdopodobnie nie da ci odpowiedzi na pytanie, czy jesteś w ciąży. Wywoła za to szereg negatywnych emocji.

• Pamiętaj, aby zrobić test ciążowy według instrukcji

Może się wydawać, że przeprowadzenie testu ciążowego to banalna sprawa. Jednak z badań wynika, że testujący często popełniają błędy, które skutkują uzyskaniem fałszywego wyniku. Jest to np. wyjęcie testu z moczu zbyt wcześnie, ignorowanie bladej kreski, która także oznacza ciążę czy odczytywanie wyniku po zbyt długim czasie.

• Zastanów się, czy warto przeprowadzać test płytkowy lub paskowy

Jeśli miesiączka spóźnia ci się np. tydzień i odczuwasz już pewne symptomy ciąży, śmiało możesz zrobić dowolny test ciążowy z apteki. Jeśli jednak upłynęło dopiero kilka dni od ewentualnego zapłodnienia, zdecyduj się na bardziej dokładny test ciążowy z krwi.

• Pamiętaj, że test ciążowy przeprowadza się rano

Jeśli zdecydujesz się na apteczny test z moczu, to pamiętaj, żeby przeprowadzać go rano. O tej porze stężenie hormonu jest największe, dlatego wynik będzie najbardziej wiarygodny.