Klomifen a leczenie niepłodności i zajście w ciążę

Jak działa klomifen?

W jaki sposób klomifen reguluje gospodarkę hormonalną organizmu? Klomifen bardzo często określany jest mianem antyestrogenu, ponieważ znosi działanie tego żeńskiego hormonu. Działanie preparatu ściśle wiąże się z podwzgórzem, czyli fragmentem mózgowia będącym pośrednikiem pomiędzy układem nerwowym a wewnątrzwydzielniczym organizmu. Przyjmowanie klomifenu skutkuje wybiórczym zablokowaniem receptorów dla estradiolu (tylko tych receptorów).

Klomifen pobudza natomiast wydzielanie FSH (hormon folikulotropowy). Gonadotropiny produkowane w nadmiarze stale stymulują jajniki do produkcji hormonów. Powoduje to wzrost i dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego, który po pewnym czasie pęka i dochodzi do uwolnienia komórki jajowej. Oprócz wspomnianego hormonu FSH nadmiernie wydzielana jest również inna gonadotropina, a mianowicie LH (lutropina), który stymuluje owulację. W związku z tym w ciągu 12–24 godzin od momentu przyjęcia dawki leku szansa na zapłodnienie komórki jajowej jest bardzo duża.

Przeczytaj też: Brak okresu przy tabletkach – o czym może świadczyć?

Czy klomifen jest skuteczny w leczeniu niepłodności?

Klomifen jest przepisywany kobietom z niepłodnością, której przyczyną są zaburzenia owulacji i problemy z jajeczkowaniem np. cykle bezowulacyjne, nieregularne miesiączki, brak miesiączki. Terapia klomifenem sugerowana jest w przypadku zespołu policystycznych jajników, hiperprolaktynemii.

Skuteczność terapii klomifenem jest kwestią indywidualną i w wielu przypadkach możemy to określić dopiero po obserwacji kilku kolejnych cykli. U zdecydowanej większości pacjentek maksymalny czas stosowania klomifenu to 6 miesięcy, po tym czasie, jeżeli lek nie przynosi zadowalających efektów należy pomyśleć o wprowadzeniu innego środka leczniczego, ewentualnie można rozważyć zmianę formy leczenia. Najczęściej alternatywnie są proponowane czyste gonadotropiny.

W przypadku braku skuteczności należy wykluczyć bezpłodność ze strony partnera.

To też może Cię zainteresować: Estradiol – normy u kobiet i mężczyzn

Jak przyjmować klomifen?

Zdecydowanie najczęściej lekarze wybierają preparat w postaci tabletek, ponieważ jest to wygodna forma dla pacjentek. Standardowo klomifen przepisywany jest w dawce 50 mg na dobę. Terapię należy rozpocząć w określonym dniu cyklu (3–5 dzień). Po 5 dniach regularnego przyjmowania preparatu wskazana jest przerwa – oczekiwanie na owulację, która przy skutecznym leczeniu powinna pojawić się po około 10 dniach.

Leczenie klomifenem wiąże się ze ścisłą kontrolą lekarza, który wielokrotnie podczas przyjmowania leku wykonuje diagnostyczne badanie USG, aby śledzić dojrzewanie komórek jajowych. Zaleca się wykonywanie kontrolnej morfologii w celu oznaczenia stężenia hormonów płciowych.

To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny

Działania niepożądane w przypadku stosowania klomifenu

Naturalnie, iż działania niepożądane podczas terapii klomifenem są zależne od wielkości dawki i od czasu farmakoterapii. Zdecydowanie najczęściej pacjentki skarżą się na:

• bóle, a nawet zawroty głowy;
• zmęczenie;
• nudności i wymioty;
• zaburzenia widzenia – czasami nieodwracalne;
• ból piersi;
• bóle podbrzusza;
• zaburzenia miesiączkowania;
• nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych;
• uderzenia gorąca o podłożu naczyniowym.

Do stosunkowo rzadko występujących działań niepożądanych możemy zaliczyć:

• wypadanie włosów;
• psychozy;
• omdlenia;
• zaburzenia neurologiczne, w tym zaburzenia mowy;
• reakcje alergiczne.

Czytaj również: Skręt jajnika – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie

Na co uważać w czasie leczenia klomifenem?

W trakcie leczenia klomifenem należy zachować pewne środki ostrożności. Bardzo ważna jest regularna ocena w badaniu USG wielkości jajników, a także ich morfologii pod kątem mogących się pojawić zmian o charakterze torbielowatym.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowego obrazu ultrasonograficznego leczenie należy przerwać, a kontynuować dopiero po ustąpieniu tych zmian. Wówczas zalecane jest zmniejszenie dawki terapeutycznej. Nie wolno bagatelizować zaburzeń widzenia. Pogorszenie ostrości wzroku po klomifenie jest wskazaniem do odstawienia preparatu i konsultacji okulistycznej.

Groźnym działaniem niepożądanym jest tzw. zespół hiperstymulacji jajników, który charakteryzuje się:

• wysiękiem w osierdziu/opłucnej,
• obrzękiem tkanki podskórnej,
• ostrym brzuchem,
• niewydolnością nerek
• skrętem jajnika lub krwotokiem z jajnika

Szczególną obserwacją należy objąć grupę pacjentek ze zdiagnozowanymi mięśniakami macicy, ponieważ leczenie klomifenem może w rezultacie prowadzić do powiększenia mięśniaków. Nie należy zapominać, iż przewlekłe leczenie.

Przeciwwskazania do stosowania klomifenu

Na liście przeciwwskazań do stosowania klomifenu znajdują się:

• nadwrażliwość na substancję czynna preparatu;
• ciąża;
• choroby wątroby – przed włączeniem leczenia należy ocenić stan tego narządu poprzez wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych, m.in. oznaczenie poziomu aminotransferaz w surowicy – ALAT, ASPAT;
• torbiele jajników (wyjątkowo dopuszcza się stosowanie klomifenu w przebiegu zespołu policystycznych jajników, który charakteryzuje się występowaniem w obrębie jajników kilkunastu pęcherzyków, przypominających niewielkie torbiele);
• zaburzenia w funkcjonowaniu gruczołu tarczowego;
• krwawienia z macicy o nieustalonej etiologii;
• nietolerancja galaktozy, pierwotny niedobór laktazy – ze względu na obecność laktozy w skaldzie tego leku;
• rekomendacje nie uwzględniają leczenia klomifenem jako lekiem I rzutu u kobiet cierpiących na brak owulacji wynikających z niskiej masy ciała.

Przyjmowanie klomifenu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem ciąży mnogiej lub ekotopowej, w której implantacja zarodka ma miejsce poza jamą macicy. Zapłodnienie obliguje do wdrożenia profilaktyki progesteronowej.

Klomifen zaliczany jest do leków kategorii X, a zatem jest przeciwwskazany w ciąży i w okresie karmienia piersią. Przed kolejnym cyklem terapii przy użyciu tego leku konieczne jest wykonanie testu ciążowego. Lek może hamować laktację, w związku z tym kobiety planujące naturalne karmienie powinny przerwać, oczywiście o ile to możliwe przyjmowanie klomifenu.