Azoospermia oznacza brak plemników w ejakulacie. Szacuje się, że zaburzenie to dotyczy ponad 10% bezpłodnych mężczyzn. Całkowity brak plemników mogą powodować nieprawidłowości genetyczne, ale nie tylko. Azoospermia może stać się w niektórych przypadkach znaczącym problemem psychologicznym dla mężczyzn, a także ich partnerek. Jakie istnieją metody leczenia azoospermii?
Azoospermia – przyczyny, objawy, badania, leczenie
Spis treści
Czym jest azoospermia?
Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) – azoospermia to brak plemników w nasieniu, również po odwirowaniu nasienia.
Azoospermię można podzielić na:
- obturacyjną, którą powoduje niedrożność dróg wyprowadzających nasienie,
- nieobturacyjną (sekrecyjną) – niezwiązaną z niedrożnością dróg wyprowadzających nasienie.
W azoospermii z niedrożności nasieniowodów w niemal połowie przypadków plemniki są produkowane, lecz nie łączą się z resztą płynu ejakulacyjnego z powodu niedrożności lub braku przewodów nasieniowych. Z kolei azoospermia niezwiązana z niedrożnością nasieniowodów występuje wtedy, gdy jądra produkują bardzo małą ilość plemników lub wcale ich nie produkują.
Każdorazowo konieczne jest ustalenie przyczyny azoospermii – należy wykonać badania hormonalne, badania genetyczne, a także USG jąder.
Przyczyny azoospermii
Przyczyny azoospermii można podzielić na:
- Przedjądrowe – wynikające z nieprawidłowości genetycznych (np. zespół Klinefeltera i zespół Kallmana). Mogą też wystąpić zaburzenia hormonalne (głównie hipogonadyzm hipogonadotropowy).
- Jądrowe (to głównie wady jąder) – są one spowodowane niedorozwojem, zanikiem lub utratą jąder albo zaburzeniem ich czynności (wskutek działania czynników, takich jak: wysoka temperatura, promieniowanie, przyjmowane leki, metale ciężkie, a także radio- i chemioterapia).
- Pozajądrowe – na przykład niedrożność dróg wyprowadzających nasienie, nieobecność nasieniowodów – mutacja CFTR mukowiscydoza.
Szacuje się, że azoospermia dotyka około 1% mężczyzn.
Objawy azoospermii
Badanie kliniczne mężczyzn z azoospermią obejmuje: standardowe badanie palpacyjne jąder, wykonanie usg jąder oraz oznaczenie stężenia FSH, LH oraz inhibiny. Azoospermia w dokładnym badaniu urologicznym powoduje powiększone oraz twarde fragmenty najądrza (1). Należy jednak nadmienić, że azoospermia zwykle nie będzie zauważona przez mężczyznę, dopóki nie zacznie starać się on o dziecko. Brak plemników w nasieniu mężczyzny nie boli, nie daje żadnych dolegliwości. Kolor i kształt nasienia nie będzie zmieniony, zatem jedynie po badaniu nasienia można postawić takie rozpoznanie, co dla wielu mężczyzn może być sporym, niemiłym zaskoczeniem.
Azoospermia – jakie badania zrobić?
Azoospermię stwierdza się po wykonaniu badania ogólnego nasienia. Ważne jest dobre przygotowanie – na 3–5 dni przed wykonaniem badania należy zachować wstrzemięźliwość seksualną, a także unikać spożywania alkoholu. Jak bada się pobrane nasienie? Na początku kropla nasienia badana jest pod mikroskopem i tam jest oceniana liczba plemników. Jeśli pod mikroskopem w pobranym ejakulacie nie będzie plemników, to dla pewności pozostałe nasienie odwirowuje się. Następnie, dokonuje się analizy powstałego w ten sposób osadu. Jeśli i w materiale zagęszczonym nie stwierdzi się obecności żywych plemników, to wówczas należy podejrzewać azoospermię, która zostanie potwierdzona poprzez wykonanie jeszcze jednego niezależnego badania nasienia.
Jeśli już zostanie postawione takie rozpoznanie, to do ustalenia przyczyny azoospermii zaleca się wykonanie:
- Biopsji jąder – polega na pobraniu niewielkiego odcinka jądra i zbadaniu go pod mikroskopem – w celu ustalenia, czy produkcja plemników została zachowana czy ustała całkowicie. Takie badanie najczęściej wykonuje urolog lub androlog.
- Badań molekularnych – przede wszystkim należy zrobić analizę kariotypu oraz testy DNA w kierunku określonych mutacji. W tym celu zalecana jest wizyta w poradni genetycznej.
- Badań hormonalnych (testosteron, prolaktyna, FSH, LH, TSH, estradiol). Zwłaszcza badanie stężenia FSH i LH pozwoli ustalić, czy azoospermia jest obstrukcyjna czy nieobstrukcyjna.
Leczenie azoospermii
Nie jest możliwe całkowite wyleczenie azoospermii. Jednak po ustaleniu jej przyczyny można podjąć pewne działania, które mogą przynieść niewielkie rezultaty. Próby podawania preparatów o działaniu antyestrogennym (np.: klomifen, tamoksyfen, inhibitory aromatazy) i słabo działających androgenów (undecylenian testosteronu) oraz preparatów ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej, a także preparatów czystego FSH i LH tylko w niektórych przypadkach prowadziły do pojawienia się plemników w nasieniu albo do zwiększenia liczebności dojrzałych spermatyd w jądrach (2).
Z kolei leczenie operacyjne żylaków powrózków nasiennych u pacjentów z azoospermią może usprawnić spermatogenezę poprzez: poprawę krążenia w obrębie jąder, obniżenie stresu oksydacyjnego, a także zmniejszenie temperatury w jądrach. Skuteczność tej metody wynosi 22–55% (3).
Przede wszystkim jednak uzyskiwanie plemników lub spermatyd z jąder i wykorzystanie ich do zapłodnienia pozaustrojowego jest często jedynym możliwym sposobem uzyskania własnego biologicznie potomstwa przez pacjentów z azoospermią. Jeśli nawet to się nie uda, pozostaje wykorzystanie dawstwa plemników z banku nasienia i w ten sposób zrealizowanie marzenia o zostaniu ojcem.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Testicular sperm retrieval in azoospermic men. Pantke P, Diemer T, Marconi M, Bergmann M, Steger K, Schuppe H-C, Weidner W EAU-EBU Update Series 2008; 7(12): 703-713
- Ramasamy R., Ricci J.A., Palermo G.D., Gosden L.V., Rosenwaks Z., Schlegel P.N. : Successful fertility treatment for Klinefelter’s syndrome. J Urol. 2009, 182(3), 1108–1113.
- Wosnitzer M., Goldstein M., Hardy M.P.: Review of azoospermia. Spermatogenesis. 2014, 4, e28218. eCollection 2014.
Opublikowano: 27.09.2024;
Oceń:
0.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
2
Komentarze i opinie (0)