Aronia – właściwości lecznicze i odżywcze. Przepisy na nalewkę, dżem i sok z aronii

Aronia – charakterystyka

Aronia (Aronia melanocarpa Elliot) to krzew należący do rodziny różowatych, „spokrewniony” z jarzębiną czy głogiem. Pochodzi z Ameryki Północnej i świetnie odnajduje się w naszym klimacie [1].

Krzewy aronii osiągają do 2,5 metra wysokości, są silnie rozgałęzione i mają małe, owalne liście o zaostrzonych końcach. Owoce aronii mają kulisty kształt i wielkość średniej wiśni. Kiedy dojrzeją, przybierają bardzo ciemną barwę z szarawo-niebieskim nalotem. Są dość suche (mało soczyste) i mają cierpki smak [2].

Właściwości zdrowotne i smakowe aronii były doceniane już przez Indian – jeszcze na długo, zanim roślina ta zdobyła popularność w Europie. Obecnie owoce tego pięknego krzewu zaliczane są do „superfoods”, czyli do naturalnych produktów, które w wyjątkowo korzystny sposób działają na ludzki organizm.

Wartości odżywcze aronii

Prozdrowotne właściwości rośliny wynikają z niezwykłych składników zawartych w jej owocach. Precyzując, aronia zawiera:

• witaminę B1: 180 μg/kg,
• witaminę B2: 0,016–0,027 mg/100 g,
• witaminę B6: 0,024–0,029 mg/100 g
• witaminę C: 31 mg/100 g,
• kwas foliowy: 200 μg/kg,
• niacynę: 0,27–0,34 mg/100 g,
• kwas pantotenowy: 0,225–0,382 mg/100 g,
• tokoferole: 17,1 mg/kg
• witaminę K: 17,8–28,8 µg/100 g,
• sód: 2,0–3,7 mg/100 g,
• potas: 164–265 mg/100 g,
• wapń: 22,8–43,9 mg/100 g,
• magnez: 15,5–17,4 mg/100 g,
• żelazo: 0,33–1,68 mg/100 g,
• cynk: 0,090–0,220 mg/100 g [3].

Oczywiście należy zaznaczyć, że skład, a zatem i wartość zdrowotna owoców aronii, zależy od wielu czynników – między innymi od odmiany rośliny, dojrzałości owoców, a także od warunków środowiskowych i klimatycznych.

Zobacz też: Leki SSRI w leczeniu zaburzeń psychicznych

Aronia – właściwości lecznicze

Małe, cierpkie owoce aronii mają niezwykłe właściwości zdrowotne. Które z nich zostały potwierdzone badaniami naukowymi?

Aronia a ochrona przed nowotworami

W 2004 roku naukowcy postanowili sprawdzić, czy ekstrakty z winogron, aronii oraz borówki czarnej mogą ograniczyć rozwój raka okrężnicy (jelita grubego). Okazało się, że wszystkie wymienione substancje hamowały wzrost nowotworu, ale aronia działała zdecydowanie najsilniej [4].

W innym badaniu [5] udowodniono, że ekstrakt z aronii hamuje niszczenie komórek, do którego dochodzi w przebiegu raka piersi.

Wiadomo również, że wyciąg z aronii zwiększa skuteczność działania leku onkologicznego (gemcytabiny) na komórki nowotworowe raka trzustki [6]. Tak istotne właściwości lecznicze rośliny wymagają jednak dalszych badań – nie zaleca się zatem samodzielnej suplementacji podczas leczenia onkologicznego.

To też może Cię zainteresować: Olej musztardowy – co to jest?

Aronia w cukrzycy

Owoce aronii pozytywnie wpływają również na stan zdrowia osób chorych na cukrzycę, a nawet w pewnym stopniu zapobiegają tej chorobie. Precyzując, wiadomo już, że ekstrakt z aronii:

• pozwala obniżyć poziom złego cholesterolu [8],
• zmniejsza stan zapalny związany z cukrzycą [9],
• korzystnie wpływa na poziom glukozy, zmniejszając ryzyko otyłości [10].

Aronia dla lepszej pracy wątroby i żołądka

Sok z aronii powinien na dobre zagościć w jadłospisie osób, które mają problemy z wątrobą. Roślina ta zmniejsza nasilenie objawów uszkodzenia organu [11], a także ma działanie ochronne.

Wiadomo również, że właściwości aronii mogą docenić osoby zmagające się z bolesnymi wrzodami żołądka. Sok z owoców tej rośliny pozytywnie wpływa na stan błony śluzowej, dzięki czemu znacząco redukuje nasilenie objawów takich jak ból czy pieczenie [12].

Aronia na układ sercowo-naczyniowy

Zawarte w owocach aronii składniki mają świetny wpływ na stan naczyń krwionośnych. Chronią one ważne komórki EPC (komórki progenitorowe śródbłonka) przed stresem oksydacyjnym wywołanym przez angiotensynę. W efekcie naczynia krwionośne są bardziej elastyczne, co z kolei wiąże się z niższym ryzykiem wystąpienia choroby wieńcowej [13].

Ekstrakt z owoców aronii może również pomóc osobom cierpiącym na nadciśnienie tętnicze [14]. Naukowcy przekonują, że aronia nie tylko obniża ciśnienie, ale i zapobiega jego niepożądanym skokom.

Aronia na dobry wzrok

Ekstrakt z aronii działa dobroczynnie na wzrok. Wszystko dzięki wysokiej zawartości flawonoidów, które chronią komórki siatkówki przed śmiercią na skutek stresu oksydacyjnego. Warto dodać, że siatkówka jest wyjątkowo podatna na uszkodzenia oksydacyjne [15].

Regularne spożywanie przetworów z aronii wydaje się szczególnie zasadne u osób w dojrzałym i podeszłym wieku, ponieważ właśnie u nich mechanizmy obronne organizmu są osłabione, przez co staje się on bardzo podatny na stres oksydacyjny. Wzbogacona o aronię dieta może zmniejszyć ryzyko uszkodzeń plamki żółtej, a także wystąpienia jaskry, zaćmy i innych chorób oczu.

Przeczytaj również: Wiśnie – właściwości lecznicze i zdrowotne

Aronia na przeziębienia

Najnowsze badania nie wskazują, aby witamina C odgrywała dużą rolę w profilaktyce przeziębień i grypy. Potwierdzają natomiast, że zmniejsza ona czas trwania i nasilenie tego typu infekcji [16]. Aronia, w której znajduje się bardzo dużo witaminy C, znajduje zatem swoje zastosowanie w pierwszych dniach choroby.

Aronia – właściwości przeciwutleniające

W niemal każdym badaniu naukowym, w którym mówi się o właściwościach leczniczych aronii, wskazuje się na jej dużą rolę w niwelowaniu stresu oksydacyjnego. Jest to stan zaburzenia równowagi między wolnymi rodnikami (tzw. utleniaczami) a antyoksydantami (przeciwutleniaczami).

W tym miejscu warto wyjaśnić, że wolne rodniki to pochodne tlenu, które powstają w czasie oddychania i szkodzą organizmowi, uszkadzając biocząsteczki białek, tłuszczów, a nawet DNA komórek. Ich szkodliwej działalności zapobiegają wspomniane przeciwutleniacze, których jednak często jest w organizmie zbyt mało.

Aronia jest rośliną zawierającą niezwykle dużo antyoksydantów. W jednym z badań przeanalizowano aż 143 próbki roślin pod kątem zawartości polifenoli, czyli bardzo ważnej grupy przeciwutleniaczy – okazało się, że najwięcej mają ich właśnie owoce aronii [17].

Sprawdź również nasze informacje o przegrzebkach

Aronia – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniami do spożywania przetworów z owoców aronii są:

• choroby żołądka (stany zapalne, wrzody, nadkwasota),
• niskie ciśnienie krwi,
• żylaki,
• zaparcia,
• zakrzepowe zapalenie żył.

Są to jednak przeciwwskazania względne – jeśli nasilenie dolegliwości czy choroby nie jest duże, lekarz może zezwolić danemu pacjentowi na picie soku z aronii, spożywanie przetworów z jej owoców albo na suplementację.

Nalewka, dżem, sok z aronii – przepisy

W owocach aronii tkwi wielka moc, ale trudno je nazwać wyjątkowo smacznymi. Na szczęście można przygotować z nich naprawdę dobry sok, dżem czy nalewkę. Oto proste przepisy.

Nalewka z aronii

Do przygotowania nalewki z aronii potrzeba 2 kg owoców, 0,75 kg cukru, laski wanilii, 1,25 litra wódki 40% oraz 0,4 l spirytusu 96%. Po przygotowaniu składników postępuj według instrukcji:

• Umyj owoce. Usuń ogonki i szypułki.
• Wsyp owoce do garnka.
• Dodaj cukier, wanilię, zalej alkoholem.
• Odstaw w ciemne i ciepłe miejsce na 4 tygodnie.
• Przefiltruj, rozlej do butelek, zakorkuj, odstaw w ciemne i chłodne miejsce.

Po 6 miesiącach leżakowania nalewka z aronii jest już gotowa. Dzięki zawartości alkoholu przyjemnie rozgrzewa, więc idealnie sprawdza się w zimowe wieczory. Oczywiście aronia w takiej postaci zachowuje swoje odżywcze wartości.

Dżem z aronii

Przygotowanie pełnego witamin dżemu z aronii nie jest szczególnie trudne. Najpierw należy przygotować składniki: to 1 kg owoców, 60 dag cukru (lub trochę mniej – jeśli ktoś preferuje nieco kwaśny smak dżemu) i pół szklanki wody.

Następnie należy podążać według poniższych wskazówek:

• Umyj owoce, usuń ogonki i szypułki.
• Przełóż do garnka, zasyp cukrem.
• Mieszaj zawartość garnka przez 20 minut.
• Dolej wodę i mieszaj aż do osiągnięcia idealnej konsystencji dżemu.
• Przełóż dżem do słoików, następnie odwróć je do góry dnem.

Sok z aronii

Aronia bardzo często wykorzystywana jest do produkcji soków. Aby cieszyć się własnym syropem, należy przygotować 2 kilogramy owoców, 1,5 szklanki zimnej wody oraz 350 g cukru. Potem wystarczy stosować się do poniższej instrukcji:

• Umyj i oczyść aronię.
• Wsyp owoce do garnka, zalej wodą i zagotuj, następnie zmniejsz ogień.
• Gotuj zawartość garnka przez 35 minut (często mieszając).
• Przelej sok przez sitko do kolejnego garnka, dodaj cukier i ponownie zagotuj.
• Wlej sok do butelek, zakręć i odwróć do góry dnem.

Pełen witaminy C oraz innych wartościowych składników sok z aronii można pić na co dzień, albo dolewać go do herbaty w stanach przeziębienia lub grypy.

Aronia – uprawa we własnym ogrodzie

Aronia jest krzewem, który warto posadzić w ogrodzie nie tylko z uwagi na jej właściwości zdrowotne, ale również z powodu pięknego wyglądu. Jesienią liście nabierają intensywnie złoto-pomarańczowej barwy, stając się wyjątkowo urzekającą dekoracją.

Co bardzo ważne, aronia jest niezwykle łatwa w uprawie – wystarczy zapewnić jej słoneczne stanowisko, aby co roku wydawała setki bogatych w witaminy owoców.

Krzewy aronii najlepiej jest sadzić późną jesienią albo wczesną wiosną. Nie są jej groźne przymrozki, ponadto jest odporna na ataki szkodników. Jedyne, o czym warto pamiętać, to jej regularne przycinanie.