Leki na ból mięśni i stawów – jak leczyć bóle stawów i mięśni?

Bóle mięśni i stawów – przyczyny

Bóle mięśni i stawów przeważnie związane są z rozwojem stanu zapalnego, do którego dochodzi na skutek urazu (np. stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia). Pojawiający się odczyn zapalny stanowi naturalną odpowiedź obronną organizmu na powstałe uszkodzenia. Ból towarzyszy również chorobom zwyrodnieniowym układu kostno-stawowego. Jest efektem drażnienia zakończeń nerwowych, czy też ucisku na nerwy, jak ma to miejsce w przypadku zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa spowodowanych zniekształceniem dysków międzykręgowych. Oprócz dolegliwości bólowych w miejscu zapalenia najczęściej pojawia się dodatkowo zaczerwienienie (na skutek zwiększonego przepływu krwi) i obrzęk (stanowi efekt rozszerzenia się naczyń krwionośnych i zwiększenia przepuszczalności ich ścian), a niejednokrotnie również zmniejszona ruchliwość stawów skutkująca ograniczeniem sprawności motorycznej.

W doraźnym, objawowym leczeniu bólów mięśni i stawów warto zastosować jeden z wielu skutecznych preparatów dostępnych w aptekach. Pacjent może sam dokonać wyboru odpowiedniego dla siebie środka spośród szerokiej oferty tabletek, maści i żeli przeciwbólowych, czy też plastrów i kompresów rozgrzewających. Warto jednak pamiętać, że żaden z nich nie wyeliminuje przyczyn występowania dolegliwości bólowych. Dlatego, kiedy bóle nie ustąpią pomimo kilkunastodniowego stosowania poniżej opisanych preparatów, a zwłaszcza z chwilą nasilenia objawów w ciągu 7 dni, bezwzględnie należy skonsultować się z lekarzem.

Przeczytaj też: DMSO (dimetylosulfotlenek) jako lek – wskazania, zastosowanie

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) na ból mięśni i stawów

Doraźnie w złagodzeniu cierpienia i poprawie samopoczucia pomogą maści i żele (ewentualnie także tabletki) zawierające substancje lecznicze należące do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Są to jednocześnie najpopularniejsze preparaty na bóle mięśni i stawów nie tylko dlatego, że większość z nich jest dostępnych bez recepty, ale również z uwagi na swoją wysoką skuteczność. Pomogą zwłaszcza w dolegliwościach występujących na skutek kontuzji. Przejściowe stany bólowe, np. poranna bolesna sztywność stawów, wymagają raczej stosowania leków o krótkim okresie półtrwania w organizmie. Natomiast podczas leczenia osób cierpiących na chorobę zwyrodnieniową stawów, oprócz włączenia odpowiednich leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, które nie tylko załagodzą dolegliwości bólowe, ale i zmniejszą produkcję mediatorów stanu zapalnego, niezwykle ważne jest objęcie ich opieką lekarską i dołączenie do leczenia zabiegów fizjoterapii. W poważnych stanach chorobowych w obrębie układu kostno-stawowego leki te powinny być podawane nie tylko wtedy, gdy już pojawi się ból, ale zaleca się ich systematyczne i długotrwałe stosowanie. W przypadku utrzymujących się bólów wskazane jest stosowanie preparatów o długim okresie działania lub też preparatów typu retard.

Czytaj również: Naciągnięta pachwina – co robić?

Leki na ból mięśni i stawów na receptę i bez recepty

W aptece bez recepty można nabyć preparaty zawierające:

• meloksykam (Meloxicamum) – tabletki (7,5 mg),
• naproksen (Naproxenum) – żel (100 mg/g), tabletki (100, 200 i 220 mg),
• ibuprofen (Ibuprofenum) – krem (50 mg/g), żel (50 i 100 mg/g), również żel z mentolem albo lewomentolem (50 mg + 30 mg/g), liczne postaci doustne (100, 200 i 400 mg),
• ketoprofen (Ketoprofenum) – krem (50 mg/g), żel (25 mg/g), płyn do natrysku na skórę (50 mg/g),
• diklofenak sodu (Diclofenacum natricum) – żel (10 mg/g), płyn do natrysku na skórę (40 mg/g), plastry lecznicze (140 mg),
• diklofenak dietyloamoniowy (Diclofenacum diethylammonium) – żel (11,6 i 23,2 mg/g),
• diklofenak potasu (Diclofenacum kalicum) – tabletki powlekane i kapsułki miękkie (12,5 i 25 mg),
• etofenamat (Etofenamatum) – żel i krem (100 mg/g), również krem z nikotynianem benzylu (100 mg + 10 mg/g), aerozol na skórę (100 mg/ml).

Wskazaniem do stosowania tych produktów leczniczych jest między innymi miejscowe (maści, żele) i krótkotrwałe leczenie zmian urazowych, przeciążeniowych i zapalnych tkanek okołostawowych: ścięgien, więzadeł, mięśni, torebek stawowych, kaletek maziowych i pochewek ścięgnistych. Ponadto, mogą stanowić skuteczną pomoc w nerwobólach, zespołach korzeniowych, dolegliwościach związanych z naciągnięciem mięśni oraz w bólach miesiączkowych. U osób dorosłych polecane ponadto w chorobach reumatycznych i zwyrodnieniowych stawów obwodowych i kręgosłupa, ponieważ zmniejszają nasilenie objawów klinicznych oraz subiektywnych (ból podczas ruchu, obrzęk stawów, ból spoczynkowy, sztywność poranna), dzięki czemu poprawiają ogólną sprawność fizyczną.

Wszystkie wymienione powyżej substancje są inhibitorami cyklooksygenazy-2 (COX2), która odpowiedzialna jest za rozwój stanu zapalnego w obrębie uszkodzonych tkanek. Ten mechanizm działania NLPZ sprawia, że leki te efektywnie znoszą uciążliwe dolegliwości bólowe stawów i mięśni. Polecane są zwłaszcza w preparatach do użytku zewnętrznego, które są zwykle dobrze tolerowane i mają znikome działania niepożądane (w przeciwieństwie do tabletek). Nie powinni ich używać właściwie tylko ci pacjenci, u których wykazano nadwrażliwość na któryś ze składników danej postaci leku. Przeciwwskazane są też dla kobiet w trzecim trymestrze ciąży oraz u dzieci i młodzieży szczególnie poniżej 14 roku życia.

Zaleca się stosowanie cienkiej warstwy żelu lub maści, którą należy nakładać wyłącznie miejscowo na powierzchnię skóry zwykle 3 lub 4 razy na dobę i delikatnie wcierać, a następnie pozostawić do wyschnięcia. Ilość produktu powinna być dostosowana do rozległości schorzenia, a po jego aplikacji należy dokładnie umyć ręce.

Natomiast przy silnym bólu można zaproponować dodatkowo doustne środki przeciwbólowe dostępne bez recepty. Bez konsultacji lekarskiej nie zaleca się jednak ich stosowania dłużej niż przez 7 dni. Niesteroidowe leki przeciwbólowe stosowane w postaci tabletek mogą bowiem wywoływać wiele działań niepożądanych głównie ze strony przewodu pokarmowego (np. bóle w nadbrzuszu, niestrawność), układu oddechowego (w tym duszność i zaostrzenie astmy oskrzelowej), czy też reakcje uczuleniowe, takie jak świąd czy wysypka. Przeciwwskazaniem są zwłaszcza objawy nadwrażliwości na NLPZ, czynna lub przebyta choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, ciężka niewydolność wątroby, nerek lub serca, trzeci trymestr ciąży oraz skaza krwotoczna.

Maści rozgrzewające na bóle mięśniowo-stawowe

Preparaty o działaniu rozgrzewającym wskazane są szczególnie w bólach pochodzenia zwyrodnieniowego i reumatycznego. Można je również stosować przy przeciążeniu i przetrenowaniu mięśni oraz po kilku dniach od doznania urazu, nigdy jednak przy współistniejących obrzękach. Powodują one rozluźnienie mięśni dzięki wytwarzanemu ciepłu. Polecane są do stosowania u osób dorosłych.

W aptekach dostępne są przede wszystkim rozgrzewające maści końska, borowinowa i bursztynowa, stosowane m.in. w zespołach bólowych w obrębie szyi, barków i lędźwi oraz po urazach narządu ruchu, a także rozgrzewająco-relaksujący balsam z sadła świstaka, dający odprężenie zmęczonym czy nadwyrężonym mięśniom i stawom.

Głównymi składnikami maści rozgrzewających są:

• salicylan metylu,
• kwas salicylowy,
• kamfora,
• kapsaicyna,
• jad żmii zygzakowatej,
• olejki: eukaliptusowy, terpentynowy, cynamonowy, goździkowy i inne.

Wymienione powyżej składniki na skutek podrażnienia zakończeń nerwowych na powierzchni skóry i zwiększenia ukrwienia, wpływają na szybsze eliminowanie czynników zapalnych oraz toksycznych metabolitów. Dzięki temu pomagają skutecznie likwidować dolegliwości bólowe. Chore i bolące miejsca możemy również rozgrzać nacierając je spirytusem salicylowym lub kamforowym.

Z kolei zwolenników naturalnych metod leczenia powinna zainteresować możliwość nabycia maści homeopatycznej, która zawiera w swym składzie m.in. tojad, arnikę, rumianek i dziurawiec mające za zadanie zmniejszyć nasilenie bólu towarzyszącego stanom zapalnym. Ten złożony produkt polecany jest w leczeniu wspomagającym szczególnie po urazach, takich jak skręcenia stawów oraz w łagodnych dolegliwościach bólowych mięśni i stawów, także w dłuższych kuracjach i w często pojawiających się kontuzjach. Może powodować miejscowe podrażnienie skóry.

Plastry chłodzące i rozgrzewające na bóle stawów i mięśni

Alternatywą dla maści, preferowaną przez niektórych pacjentów, są gotowe okłady (żelowe kompresy) i plastry, które mogą obolałe miejsca rozgrzać, bądź też schłodzić. Głównym składnikiem plastrów chłodzących jest hydrożel, a niektóre zawierają również dodatki substancji zwykle wykorzystywanych w maściach, np. mentol. Podczas gdy plastry rozgrzewające skutecznie łagodzą bóle mięśniowe (wskazane są zwłaszcza w bólach mięśni pleców i ramion), reumatyczne i nerwobóle, plastry chłodzące (również maści) przynoszą ulgę w przypadkach tępych urazów, przy których dodatkowo pojawia się obrzęk, wysięk zapalny i krwiak (stłuczenia, skręcenia), a także w bólu towarzyszącym naciągnięciu i nadwyrężeniu mięśni.

W aptekach dostępne są plastry rozgrzewające zawierające w składzie:

• sproszkowane żelazo, chlorek sodu oraz aktywny węgiel drzewny,
• kapsaicynę i salicylan glikolu,
• wyciąg gęsty z owoców pieprzowca Capsicum Annuum L. oraz wyciąg gęsty z korzenia pokrzyku Atropa belladonna L.

Plastry rozgrzewające stosowane są w leczeniu miejscowym nerwo- i mięśniobóli różnego pochodzenia, np. okolicy lędźwiowo - krzyżowej kręgosłupa. Odczucie ciepła i ulgi po ich zastosowaniu jest natychmiastowe, a efekt działania utrzymuje się nawet do 10 godzin. Penetrujące w głąb ciała ciepło powoduje odprężenie napiętych i obolałych mięśni, wzmagając tym samym miejscowe krążenie krwi i łagodząc ból. To pozwala zapomnieć o dolegliwościach i szybko powrócić do aktywności. Ważne jest, aby plastrów rozgrzewających nie naklejać na skórę uszkodzoną, podrażnioną lub po iniekcji, a także po świeżych urazach i złamaniach. Nie wolno ich stosować w okolicy szyi, karku, dołów pachowych i pachwin. Plastrów nie powinno się przyklejać na noc i podczas kąpieli. Należy je natychmiast usunąć w przypadku stwierdzenia zbyt silnego ciepła w miejscu zastosowania.

W aptekach można również nabyć nie zawierające żadnych aktywnych substancji lecznicze suche kompresy rozgrzewające, które są odpowiednie dla osób cierpiących z powodu przewlekłego i okresowego bólu szyi, barków i nadgarstków, bądź też pleców. Wykazują silne miejscowe działanie uśmierzające ból mięśni i stawów związany z: napięciem miesiączkowym, wysiłkiem i przeciążeniem oraz chorobą zwyrodnieniową stawów. Same się rozgrzewają, a proces ten aktywowany jest dostępem powietrza. Aby osiągnąć pożądany efekt, pas należy nosić bez przerwy co najmniej przez 3 godziny (najlepiej 8-10 godzin).