Witamina D i K dla dziecka i noworodka - dlaczego i zapotrzebowanie

Witaminy w diecie dziecka

Witaminy to grupa organicznych związków chemicznych o różnorodnej budowie, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania każdego organizmu. Witaminy nie należą do typowych składników pokarmowych. Pełnią funkcję regulacyjną, wpływając na prawidłowy przebieg wielu ważnych dla życia i zdrowia procesów przemiany materii. Witaminy w diecie dziecka są konieczne, by wspierać procesy regulacyjne. Z reguły ich wystarczającym źródłem jest prawidłowa i urozmaicona dieta, jednak czasami niezbędna jest ich suplementacja. Szczególne miejsce w procesie rozwoju dziecka zajmują witaminy D i K.

Rodzaje witamin

Witaminy to związki egzogenne, czyli takie, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu i muszą być dostarczone z pożywieniem, ponieważ organizm sam nie potrafi ich wytworzyć. Wyjątek stanowi witamina D, która produkowana jest w skórze pod wpływem słonecznych promieni UV.

Witaminy możemy podzielić na:

• rozpuszczalne w wodzie: witamina C, witaminaB₁, witamina B₂, witamina B₃, witamina PP, witaminaB₅, witaminaB₆, witaminaB₇, witaminaB₉/B₁₁, witaminaB₁₂;
• rozpuszczalne w tłuszczach: witamina A, witamina D, witamina E, witamina K.

Zapotrzebowanie na witaminy u dzieci

Zapewnienie dziecku optymalnej i prawidłowej diety, odpowiednio urozmaiconej i dostosowanej do wieku, powinno być wystarczające, by pokryć zapotrzebowanie na witaminy. Często wskazane jest także ich przyjmowanie w postaci dodatkowej suplementacji. W zbożach i ich przetworach, w warzywach i owocach zawarte są witaminy rozpuszczalne w wodzie, czyli witaminy z grupy B, witamina C, kwas foliowy i biotyna. Źródłem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli A, D, E, K, są z kolei ryby, mięsa, jaja, oleje roślinne, orzechy, a także niektóre warzywa i produkty zbożowe.

Szczególne miejsce w zapotrzebowaniu na witaminy u dzieci zajmują witamina D i K. Niemowlęta karmione naturalnym pokarmem matki otrzymują w mleku odpowiednie składniki pokarmowe. Natomiast zawartość witaminy D i K w pokarmie kobiecym jest niewystarczająca. Dlatego też należy pamiętać o ich dodatkowym podawaniu. Wspomaganie codziennej diety witaminami jest konieczne, gdy pojawią się objawy ich niedoboru, podczas leczenia przewlekłego niektórych chorób oraz podczas stosowania niektórych diet, np. wegetariańskich.

Witamina D u dzieci

Witamina D jest dostarczana do organizmu w pożywieniu oraz produkowana w skórze dziecka pod wpływem słońca. Odgrywa ona bardzo ważną rolę w rozwoju mocnego szkieletu. Wpływa na proces wchłaniania wapnia w jelitach i bierze udział w magazynowaniu się tego pierwiastka w kościach. Niedobór witaminy D u dziecka może wynikać z niedoborów żywieniowych oraz z ograniczonej ekspozycji skóry dziecka na światło słoneczne. Staje się to przyczyną rozwoju krzywicy u niemowląt i małych dzieci. Jest to schorzenie, w którym dochodzi do zaburzenia struktury kostnej. Kości stają się miękkie i podatne na odkształcenia. Ze względu na bardzo dynamiczny rozwój kośćca chorują głównie niemowlęta i małe dzieci. Krzywica leczona jest odpowiednio dobranymi dawkami witaminy D. O konieczności leczenia, czasie jego trwania i dawce decyduje lekarz.

Jak można zapobiegać rozwojowi krzywicy? Pokarm kobiecy nie zawiera odpowiedniej dawki witaminy D, dzieci karmione piersią powinny więc otrzymywać codziennie około 400 jednostek witaminy D. Wcześniaki wymagają podawania od 400 do 800 j.m. tej witaminy na dobę. Kropla dostępnych w Polsce preparatów w płynie zawiera 400–670 j.m. witaminy D. Kapsułka ma 400 j.m.; większość preparatów wydawana jest bez recepty.

Niemowlęta karmione sztucznie otrzymują wystarczającą dawkę w mleku modyfikowanym, które jest wzbogacone w tę witaminę. Witaminę D zaleca się także profilaktycznie (400 j.m.) dzieciom po 1 roku życia, które nie przyjmują odpowiedniej ilości mleka lub innych produktów wzbogaconych w witaminę. Pamiętajmy jednak, żeby każdą decyzje o włączeniu leczenia należy skonsultować z lekarzem i nigdy nie podawać dawki większej niż zalecona. Witamina D jest silnym lekiem, a przedawkowanie jej może prowadzić do zatrucia i uszkodzenia nerek dziecka.

Witamina K u noworodków

Witamina K jest niezbędna w procesie prawidłowego krzepnięcia krwi. W życiu płodowym witamina ta przenika przez łożysko w minimalnym stopniu, dlatego też rozwijające się w łonie matki dziecko nie ma możliwości jej magazynowania. Po narodzinach witamina K jest dostarczana z pożywieniem. W późniejszych miesiącach życia organizm rozpoczyna jej produkcję dzięki bakteriom żyjącym w jelicie grubym. U dzieci karmionych wyłącznie piersią jelito grube zasiedlają inne bakterie, które prawie nie wytwarzają witaminy K. U osób dorosłych i dzieci starszych własna produkcja witaminy K przez bakterie jelitowe zaspokaja zapotrzebowanie w średnio około 80%. Dlatego też u dzieci najmłodszych konieczna jest jej suplementacja.

U noworodków, u których nie zastosujemy od razu po urodzeniu witaminy K w odpowiedniej dawce, rozwinąć się może tzw.,choroba krwotoczna noworodków. Ma ona następujące objawy:

• od 2 do 7 dnia życia dziecka pojawiają się krwawienia z przewodu pokarmowego, widoczne jako krew w stolcu czy też krwawe wymioty, ponadto krwawienia z układu moczowego, widoczne jako krew na pieluszce oraz krwawienia z kikuta pępowiny dziecka oraz krwiste wylewy do skóry.
• u niemowląt pomiędzy 2 a 12 tygodniem życia, jeżeli karmione są tylko piersią, mogą ujawnić się późne objawy niedoboru witaminy K, występują krwawienia do skóry, z przewodu pokarmowego oraz groźne dla życia i właściwego rozwoju dziecka wylewy krwi do mózgu.

Aby zapobiec występowaniu tej choroby, konieczna jest suplementacja witaminy K. Rozpoczyna się ją od 1 doby życia (do 24 godzin po urodzeniu). Donoszony noworodek otrzymuje 2 mg witaminy K doustnie albo 0,5 mg domięśniowo. Natomiast noworodki urodzone przedwcześnie, ważące mniej niż 1,5 kg powinny otrzymać 0,3 mg domięśniowo lub dożylnie, a ważące powyżej 1,5 kg 0,5 mg witaminy K domięśniowo.

Dalsza suplementacja odbywa się w domu. Dziecko powinno otrzymywać codziennie 0,25 mikrogramów witaminy od 2 tygodnia życia do ukończenia 3 miesiąca życia. Zalecenia tej dalszej suplementacji dotyczą tylko dzieci karmionych piersią, ponieważ sztuczne mieszanki zawierają wystarczającą ilość tej witaminy. Dzieci karmione piersią i mlekiem modyfikowanym powinny być skonsultowane z lekarzem w celu ustalenia postępowania. Jeżeli dziecko ma przewlekłą biegunkę albo przedłużającą się żółtaczkę, albo też poważnie choruje, należy także skontaktować się z lekarzem i porozmawiać o ewentualnej potrzebie zwiększenia dawki witaminy K.