Leki na żylaki kończyn dolnych

Przyczyny i objawy zylaków kończyn dolnych

Żylaki kończyn dolnych są spowodowane zwiększonym (długotrwałym i silnym) naporem tłoczonej krwigłównie w cienkich i delikatnychżylnych naczyniach włosowatych, występujących tuż pod powierzchnią skóry. Ich ściany ulegają stopniowemu poszerzaniu (tzw. „balonowate” i kręte rozdęcia), zniekształcaniu, uszkadzaniu.

Inne przyczyny powstawania żylaków i zaburzeń mikrokrążenia na nogach to:

• ogólna niewydolność krążeniowa (np. zaawansowana miażdżyca, choroby zakrzepowo-zatorowe i wady zastawek żylnych),
• urazy,
• brak ruchu,
• przewlekłe unieruchomienie (np. na skutek złamań),
• ucisk na naczynia chłonne (zakładanie nogi na nogę),
• chodzenie w obuwiu na obcasach,
• przyjmowanie leków hormonalnych (antykoncepcja hormonalna),
• ciąża,
• otyłość.

Żylaki na nogach pojawiają się częściej wraz z upływem lat, przeważnie u kobiet, a skłonność do ich pojawiania się nierzadko bywa dziedziczona.

Żylaki kończyn dolnych łatwo zauważyć zwłaszcza na łydkach, pod kolanami i na udach, gdzie tworzą charakterystyczne pajączki an nogach. Z tego powodu choroba żylna kończyn dolnych stanowi wstydliwy problem zwłaszcza dla kobiet.

Osoby mające żylaki uskarżają się przeważnie na uczucie ciężkości nóg, pieczenia oraz ból nóg, zwłaszcza po długim przebywaniu w pozycji stojącej lub siedzącej. Pojawić się mogą również zaczerwienienia i obrzęki nóg zwłaszcza w okolicach kostek.

Żylaki to też ryzyko powikłań, takich jak:

• stany zapalne naczyń krwionośnych,
• zakrzepica żylna,
• powstawanie trudno gojących się i nawracających owrzodzeń nóg.

Leczenie żylaków kończyn dolnych

W terapii żylaków stosowane są leki na żylaki, które działają właściwie bardziej profilaktycznie niż terapeutycznie. Są to preparaty przeważnie na bazie naturalnych substancji i wyciągów roślinnych. Leki na żylaki swoje działanie zawdzięczają zawartości flawonoidów i saponozydów.

W walce z żylakami pomocne jest stosowanie leczenia uciskowego – elastycznych opatrunków uciskowych lub, zdecydowanie bezpieczniejszych, specjalnych leczniczych pończoch, rajstop czy podkolanówek (o dwóch stopniach kompresji) uciskających naczynia żylne kończyn dolnych, a także wysokie ułożenie nóg podczas leżenia bądź zimne okłady.

W zapobieganiu rozwojowi żylaków sprawdzają się takie zabiegi takie jak:

• masaże wodne,
• gimnastyka nóg,
• wykonywanie ćwiczeń marszowych,
• uprawianie sportów (np. jazda na rowerze, pływanie) dodatkowo pobudzają krążenie żylne,
• elewacja kończyny (unoszenie jej).

W poważnych stanach chorobowych zaleca się zabiegi obliteracji żylaków (skleroterapia płynowa i piankowa) lub laserowe usuwanie żylaków (laseroterapia), a niekiedy konieczna może się okazać również interwencja chirurgiczna, która uważana jest za postępowanie najbardziej efektywne w leczeniu żylaków kończyn dolnych.

Leki na żylaki bez recepty i na receptę

Diosmina (Diosminum)

Grupą leków, która najczęściej stosowana jest w leczeniu i profilaktyce żylaków są flawonoidy. Diosmina to naturalnie występujący bioflawonoid, który usprawnia przepływ limfy, zmniejsza przepuszczalność naczyń żylnych i ich podatność na pękanie, usprawnia przepływ krwi i napięcie żylne. Działa też przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo i przeciwkrwotocznie. Znajduje więc zastosowanie w leczeniu przewlekłej niewydolności naczyń kończyn dolnych, w stanach pozakrzepowych z obrzękami i żylakami.

Leki i suplementy diety zawierające otrzymywaną półsyntetycznie zmikronizowaną diosminę cieszą się największym powodzeniem u pacjentów. Diosmina na żylaki w tej postaci lepiej się wchłania oraz wykazuje skuteczniejsze działanie. Wchodzi w skład tabletek złożonych z hesperydyną. Leki na żylaki bez recepty są dobrze tolerowane i bezpieczne.

Postać farmaceutyczna: preparaty proste (OTC) i złożone – tabletki na żylaki (od 270 do 1000 mg) i tabletki musujące (200 mg). Zaleca się przyjmowanie diosminy w jednorazowej dawce 1000 mg (np. Diohespan max).

Hesperydyna (Hesperidinum)

Działa synergistycznie z diosminą, dlatego kojarzona jest z nią w preparatach złożonych. Osłabia przepuszczalność naczyń włosowatych i zmniejsza skłonność do powstawania obrzęków.

Postać farmaceutyczna: preparaty złożone (Rp) – tabletki powlekane (50 mg). Preparat wydawany jest na receptę.

Rutyna – Rutozyd (Rutosidum)

Związek ten działa ochronnie – zmniejsza przepuszczalność śródbłonka, kruchość i pękanie delikatnych ścian naczyń włosowatych. Jest flawonoidem obecnym np.

• w liściu i zielu ruty (Ruta graveolens),
• w zielu gryki (Fagopyrum esculentum)
• w pączkach kwiatowych perełkowca japońskiego (Sophora japonica),

Może być również otrzymywany syntetycznie. Postać farmaceutyczna: preparaty złożone dostępne bez recepty tabletki powlekane, tabletki musujące, kapsułki (20-60 mg).

Trokserutyna (Troxerutinum)/Okserutyna (Oxerutinum)

To hydroksyetylowana pochodna rutyny będąca składnikiem preparatów dostępnych zarówno bez recepty jak i na zlecenie lekarskie w objawowym leczeniu przewlekłych żylaków podudzi. Działa podobnie i w analogicznych sytuacjach jak diosmina. Stosowana jest w zaburzeniach krążenia żylno-limfatycznego oraz w żylakach kończyn dolnych. Postacie doustne powinny być stosowane podczas posiłku, aby uniknąć nudności i wymiotów. Postacie stosowane miejscowo bardzo rzadko mogą powodować wystąpienie skórnych reakcji nadwrażliwości, takich jak pokrzywka i zaczerwienienie.

Postać farmaceutyczna: preparaty proste i złożone – tabletki i kapsułki (200, 300 i 500 mg), tabletki musujące lub proszek do sporządzania roztworu (1000 mg), żele (20 mg/g) oraz emulsje transdermalne.

Maści na żylaki nóg

Wyciąg z nasion kasztanowca (Aesculus hippocastanum)

Escyna (Escinum) syntetyczna lub naturalna, zawarta głównie w nasionach kasztanowca, poprzez hamowanie aktywności enzymów lizosomalnych (hialuronidazy i elastazy) uszczelnia, poprawia elastyczność oraz wzmacnia napięcie tkanki łącznej ścian naczyń krwionośnych i zastawek żylnych. Sprzyja utrzymaniu prawidłowego krążenia limfatyczno-żylnego. Stosowana jest w żylakach i stanach zapalnych naczyń krwionośnych, z uwagi na działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i przeciwagregacyjne.

Maść na żylaki sprawdza się idealnie, jeżeli stosowana jest wraz z masażem nóg. Masaż taki powinien być wykonywany przynajmniej raz dziennie w kierunku ku stopom. Innym sposobem na żylaki jest częsta elewacja kończyny, czyli unoszenie jej kilkanaście centymetrów ponad poziom serca.

Wyciągi z kasztanowca mogą być stosowane u dorosłych i dzieci po 12 roku życia. Leku nie należy stosować u pacjentów z przewlekłymi schorzeniami nerek oraz w pierwszych trzech miesiącach ciąży. Są to wyłącznie leki wydawane bez recepty.

Postać farmaceutyczna: tabletki powlekane, kapsułki (20 mg), balsamy, maści, żele (5, 10 i 20 mg/g), płyny, mieszanki i herbatki ziołowe.

Wyciąg z kłącza ruszczyka kolczastego (Ruscus aculeatus)

Ruscyna, ruskogenina, neoruskogenina oraz ruskozyd to składniki czynne tego surowca, które, wskutek hamowania działania elastazy, poprawiają napięcie i uszczelniają naczynia żylne, usprawniając przepływ i zwiększając ciśnienie krwi żylnej.

Wyciągi z ruszczyka stosowane są w objawach przewlekłej niewydolności żylno-limfatycznej kończyn dolnych. Mogą zwiększać skurcze macicy, dlatego nie poleca się ich kobietom w ciąży.

Postać farmaceutyczna: kapsułki twarde (0,15 g), spray.

Leki na żylaki kończyn dolnych

Tribenozyd (Tribenosidum)

To związek cukrowy, który zmniejsza przepuszczalność żylnych naczyń włosowatych, dlatego stosowany jest w zaburzeniach krążenia żylnego kończyn dolnych. Wykazuje dodatkowo działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe. Jest dobrze tolerowany.

Postać farmaceutyczna: preparaty złożone – żel (10 mg/g).

Dobesylan wapnia (Calcii dobesilas)

Jest to lek o podobnym działaniu i wskazaniach jak tribenozyd. Podawany jest doustniepomocniczo w stanach zapalnych powierzchownych żył kończyn dolnych. Zaleca się ostrożne stosowanie dobesylanu wapnia u osób z czynną chorobą wrzodową lub nieżytem żołądka.

Działania niepożądane – najczęściej obserwuje się:

• podwyższenie temperatury ciała,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• bóle i zawroty głowy,

ale korzyści ze stosowania leku na ogół przewyższają potencjalne ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Postać farmaceutyczna: Rp – tabletki i kapsułki twarde (250 i 500 mg).

Inne leki na żylaki

Heparyna (Heparinum) i heparynoidy

Sól sodowa heparyny ma działanie przeciwzakrzepowe oraz hamuje powierzchowne procesy zapalne. Jest podstawowym składnikiem żeli i kremów na żylaki stosowanych miejscowo w leczeniu chorób żylnych, w tym żylaków kończyn dolnych, choć jej skuteczność akurat w tym schorzeniu bywa kwestią sporną.

Substancje stosowane w skleroterapii

Do nastrzykiwania żylaków stosuje się trzy grupy środków obliterujących: roztwory na bazie detergentów, leki na bazie związków jodu oraz środki hipertoniczne.

• Siarczan tetradecylowo-sodowy oraz polidokanol (lauromakrogol 400) – to nietoksyczne detergenty. Po wstrzyknięciu takiego środka, który miejscowo uszkadza śródbłonek naczynia żylnego, występuje efekt zamykania żylaków i zanikanie „pajączków żylnych”. Dawka (stężenie polidokanolu – 0,5, 1, 2 lub 3%) dobierana jest w zależności od rozmiaru i lokalizacji zmienionego naczynia żylnego.
• Sól sodowa kwasu lipoinowego – może być stosowana w leczeniu powierzchniowych żylaków kończyn dolnych w postaci wstrzyknięć do tych naczyń, ponieważ powoduje zmiany zarostowe żylaków.

Rzadziej stosowany jest również oleinian monoetanoloaminy (sól kwasu oleinowego i etanoloaminy) czy wysokie stężenie glukozy.

Zioła na żylaki

Koszyczek arniki (Arnica montana i chamissonis)

Stosowana jest pomocniczo zewnętrznie (żele) w schorzeniach skórnych takich jak owrzodzenia żylakowate podudzi, ponieważ poprawia ukrwienie, zmniejsza krwiaki i obrzęki, działa przeciwzapalnie. Owoc arniki jest też składnikiem herbatek na żylaki.

Liść i kora oczaru wirginijskiego (Hamamelis virginiana)

Wyciąg z surowca stosuje się miejscowo (maści, żele, płyny) i doustnie w leczeniu niewydolności żylnej z uczuciem ciężkości nóg i w żylakach kończyn dolnych z uwagi na zawartość garbników o działaniu przeciwzapalnym, uszczelniającym i wzmacniającym ściany naczyń żylnych.

Owoc borówki czernicy (Vaccinium myrtillus)

Surowiec ten wspomaga tworzenie tkanki łącznej, uszczelnia ściany naczyń włosowatych, zwiększa ich wytrzymałość oraz podtrzymuje sprawny obieg krwi. Działa również przeciwzapalnie. Stosowany jest w zaburzeniach krążenia i nadmiernej kruchości naczyń obwodowych, głównie w postaci preparatów złożonych z innymi substancjami o działaniu wazoprotekcyjnym.

Winorośl właściwa (Vitis vinifera)

Wyciąg z pestek winogron zawiera oligomery procyjanidolowe, które chronią kolagen i elastynę przed degradacją enzymatyczną oraz wpływają na metabolizm proteoglikanów i glikozaminoglikanów, których podwyższony poziom obserwuje się u chorych z żylakami. Zatrzymują w ten sposób degradację ściany żylnej, zmniejszają przepuszczalność naczyń żylnych i limfatycznych oraz zwiększają ich wytrzymałość na rozciąganie.Ekstrakt z liści, będący składnikiem maści i balsamów, pomaga zmniejszyć uczucie ciężkości nóg oraz wspomaga mikrokrążenie żylne.

Ziele wąkroty azjatyckiej (Centella asiatica)

Stosowanie wyciągów z gotu koli poprawia krążenie żylne, bywa skuteczne w leczeniu obrzęków i żylaków kończy dolnych.

Na koniec należy wspomnieć o niekiedy polecanych uwodornionych alkaloidach sporyszu. Środki takie jak dihydroergotamina powodują wprawdzie zwiększenie napięcia naczyń żylnych poprawiając przy tym prędkość przepływu i powrót krwi żylnej, jednak nie działają bez jednoczesnego wpływu na naczynia tętnicze. Dlatego też mogą powodować niepożądane zaburzenia ukrwienia obwodowego i nie są wskazane w terapii żylaków.

Natomiast warto sięgać po suplementy diety wzbogacone w pierwiastki i witaminy. Witamina C a wraz z innymi witaminami o właściwościach antyoksydacyjnych (wit. A i E) oraz biopierwiastkami (miedź, cynk, selen), działa przeciwzapalnie i ochronnie na żyły oraz uczestniczy w utrzymaniu prawidłowej budowy i funkcji naczyń krwionośnych.