Marihuana jako lek – marihuana lecznicza

Konopia siewna (olej konopny) – właściwości i zastosowanie

Konopia siewna (Cannabis sativa) to roślina pochodząca z Azji. Obecnie uprawiana jest na całym świecie. W obrębie tego gatunku wyróżnić można 2 podgatunki – Cannabis sativa subsp. sativa i C.sativa subsp. indica. Łodygi pierwszego z nich są źródłem włókna, a nasiona konopii tego typu są wykorzystywane do pozyskiwania oleju.

Olej z nasion konopii znalazł swe zastosowanie m.in. w przemyśle spożywczym czy kosmetycznym. Olej konopny można także stosować w formie maseczki na twarz czy włosy– samodzielnie lub jako bazę, do której dodaje się inne składniki. Konopie będące źródłem włókna lub oleju nie mogą zawierać więcej niż 0,3 proc. kannabinoidów, czyli związków w dużej mierze odpowiedzialnych za działanie farmakologiczne i właściwości konopii.

Kwiatostany żeńskie Cannabis sativa subsp.indica zawierają natomiast ok. 60 proc. kannabinoidów, a także olejek eteryczny, w którym znajdują się m.in. terpeny i seskwiterpeny. Marihuana jest mieszanką suchych, szczytowych liści i kwitnących szczytów żeńskich roślin tej odmiany.

Haszysz jest natomiast żywicą, którą żeńskie kwiatostany wydzielają w trakcie kwitnienia. Zawierają one odpowiednio od 2 do 6 i 12 proc. THC. Jest to kannabinoid odpowiedzialny m.in. za psychoaktywne działanie narkotyków.

Istnieje również odmiana medyczna Canabis sativa subsp. indica, nosząca nazwę Charlotte’s web. Olej CBD z Charlotte’s Web nie zawiera THC – w składzie znajduje się jednak kannabidiol (CBD). Kannabidiol jest jedynym przebadanym aktywnym biologicznie kannabinoidem, który nie wykazuje działania psychoaktywnego.

Zastosowanie marihuany

Marihuana to popularna nazwa wysuszonych kwiatostanów i liści konopi siewnych, rośliny pochodzącej z Azji, jednak uprawianej, legalnie lub nie, na całym świecie. Marihuana jest najbardziej znana jako narkotyk, natomiast same konopie mają wiele różnych zastosowań, na przykład z przemysłowego punktu widzenia są źródłem włókien wykorzystywanych do produkcji lin. Psychoaktywne działanie marihuany jest związane z zawartymi w niej kannabinoidami (nazwa wywodzi się z łacińskiej nazwy gatunkowej konopi – Cannabis sativa).

Najwcześniej poznanym i najbardziej znanym kannabinoidem jest THC – tetrahydrokanabinol, ale nie jest to jedyny związek chemiczny zawarty w konopiach. Jest ich kilkaset, a samych kannabinoidów kilkadziesiąt. Marihuana znana jest od wieków jako substancja powodująca przyjemny stan umysłu. Podobnie jak wiele innych naturalnych substancji psychoaktywnych, była używana w czasie obrzędów religijnych (i nadal jest; indyjscy asceci, sadhu, używają jej dla wspomożenia medytacji, a w ruchu rastafari palenie marihuany jest traktowane jako sakrament).

Współcześnie jednak marihuana jest przede wszystkim najbardziej popularnym nielegalnym narkotykiem (popularne legalne narkotyki to alkohol i tytoń). Wysuszone kwiatostany i liście to właśnie marihuana, a wysuszona żywica to haszysz.

Najwięcej kannabinoidów zawiera olej z konopi siewnych, a najsilniejsza odmiana marihuany (o największej zawartości substancji psychoaktywnych) to skunk.

Jakie działanie ma marihuana lecznicza?

Działanie marihuany jest związane z obecnością specyficznych receptorów kannabinoidowych w mózgu człowieka. Wchodzą one w skład układu endokannabinoidowego, którego funkcje są dopiero poznawane. Wiadomo, że istnieją dwa typy receptorów kannabinoidowych (a zapewne jest ich więcej), jeden z nich jest odpowiedzialny za łaknienie i odczuwanie bólu.

Działanie układu endokannabinoidowego („endo” znaczy "wewnętrzny" – jest to niedawno odkryty naturalny system obecny w organizmie człowieka, związany z funkcjami układu nerwowego, hormonalnego i odpornościowego) jest związane między innymi z nastrojem, poziomem motywacji i aktywnością ruchową.

Marihuana ma wpływ na wiele funkcji organizmu człowieka. Między innymi:

• ma działanie rozkurczające mięśnie i rozszerzające oskrzela,
• prawdopodobnie wpływa na czynność układu odpornościowego,
• ma działanie przeciwbólowe,
• powoduje zwiększenie apetytu,
• zmniejsza ciśnienie śródgałkowe.

Jakie są skutki palenia marihuany?

Marihuana używana jako narkotyk powoduje:

• euforię – „chichot”; wszystko wydaje się bardzo śmieszne,
• poprawę nastroju,
• odprężenie,
• subiektywne wrażenie wyostrzonego spostrzegania,
• zmianę poczucia upływu czasu,
• zwiększenie apetytu.

Nieprzyjemne skutki palenia marihuany, szczególnie jeżeli jest palona codziennie, to:

• ryzyko wyzwolenia pierwszego epizodu lub zaostrzenia przebiegu chorób psychicznych,
• przyspieszenie akcji serca,
• ataksja – zaburzenia koordynacji ruchowej (zdarza się rzadko),
• ataki paniki,
• łagodna „paranoja” – lęk o charakterze prześladowczym albo ksobnym,
• przewlekłe obniżenie nastroju (dystymia) i epizody depresyjne oraz zaburzenia myślenia i funkcji poznawczych (przede wszystkim pamięci i koncentracji) są skutkiem częstego i długotrwałego palenia marihuany.

Lecznicza marihuana – jak działa?

Od dawna znane są również właściwości lecznicze marihuany. Jej palenie uśmierza dolegliwości bólowe, lęk i depresję. Trwają badania nad możliwością zastosowania leków marihuany w leczeniu bólu oraz jako środka przeciwwymiotnego i zwiększającego apetyt u pacjentów leczonych chemioterapią z powodu choroby nowotworowej. W kilku krajach leki zawierające kannabinoidy zostały już oficjalnie zarejestrowane.

Warto zwrócić, że marihuana lecznicza zaklasyfikowana została jako lek, gdyż

• wpływa na funkcje komórek, tkanek i narządów organizmu,
• jej korzystny wpływ na procesy biologiczne odnosi się do przyczyn lub objawów choroby albo hamuje jej rozwój,
• jest stosowana w celu leczenia choroby lub zapobiegania jej wystąpieniu.

Rośliny lecznicze znane są od starożytności (a prawdopodobnie były znane jeszcze wcześniej). Przez stulecia wiedza o terapeutycznych właściwościach roślin była domeną szamanów i znachorów, przekazywaną przez mistrza uczniowi, z pokolenia na pokolenie. Dopiero w XIX wieku udało się wyodrębnić z roślin aktywne biologicznie związki chemiczne i zbadać ich strukturę.

Jakie choroby leczy marihuana?

Coraz częściej w przypadku terapii wielu chorób wspomina się o leczniczej marihuanie. Tak jak inne rośliny lecznicze, marihuana od wieków była wykorzystywana w leczeniu różnych schorzeń. Współcześnie wiemy, że aktywne biologicznie substancje zawarte w marihuanie to przede wszystkim kannabinoidy, które wpływają na funkcje receptorów układu kannabinoidowego, a ten z kolei ma wpływ na wiele procesów zachodzących w ciele człowieka.

Na razie można mówić raczej o badaniach nad możliwościami leczniczego wykorzystania medycznej marihuany. Z uwagi na opisane wcześniej działania marihuany, badania nad jej leczniczym zastosowaniem dotyczą przede wszystkim chorób przebiegających z bólem i chorób, którym towarzyszą nudności, wymioty i utrata łaknienia. Podejmowane są również eksperymenty, w których sprawdza się wpływ kannabinoli na zaburzenia depresyjne, chorobę Alzheimera, przebieg chorób reumatycznych i zaburzeń odporności u osób zarażonych wirusem HIV.

Udokumentowane działanie kannabinoidów, które można wykorzystać w celach leczniczych, to:

• zmniejszenie nasilenia nudności i wymiotów u pacjentów poddawanych chemioterapii z powodu chorób nowotworowych;
• zwiększenie apetytu u chorych w trakcie chemioterapii i u chorych na AIDS;
• redukcję napadów padaczki w terapii padaczki lekoopornej;
• efekt przeciwbólowy i rozkurczający mięśnie szkieletowe, wykorzystywany w terapii osób chorujących na stwardnienie rozsiane;
• efekt przeciwbólowy, wykorzystywany w niektórych przypadkach neuropatii i neuralgii (obydwa terminy dotyczą stanu zapalnego i uszkodzenia nerwów obwodowych).

Medyczna marihuana – leki z marihuaną

Marihuana lecznicza w Polsce zarejestrowana jest jeden lek, którego składnikiem są związki chemiczne z grupy kannabinoidów. Jest to lek uzyskiwany bezpośrednio marihuany (ekstrakt z tych roślin), zawierający przede wszystkim tetrahydrokannabinol i kannabidiol, stosowany w leczeniu dolegliwości bólowych i spastyczności (wzmożonego napięcia mięśni) u chorych na stwardnienie rozsiane.

W kilku krajach zostały zarejestrowane leki, których aktywnym składnikiem są syntetyczne kannabinoidy. Są to:

• dronabinol – lek przeciwwymiotny i stosowany w celu poprawienia apetytu u chorych poddawanych chemioterapii i u pacjentów z wyniszczającą utratą łaknienia w przebiegu AIDS,
• nabilone – stosowany jako lek przeciwwymiotny i przeciwbólowy w neuropatiach.

O marihuanie leczniczej (a dokładniej mówiąc, o kannabinoidach) można mówić tylko w kontekście jej wykorzystania w celach leczniczych. Używana w celach rekreacyjnych jest używką, a palona często i długotrwale jest narkotykiem.