Leki na chorobę lokomocyjną – rodzaje i działanie

Choroba lokomocyjna i jej przyczyny

Choroba lokomocyjna (kinetoza) to schorzenie, które występuje podczas poruszania się dowolnymi środkami transportu. Choroba lokomocyjna u dzieci oraz choroba lokomocyjna u dorosłych mają takie samo podłoże. Jest to brak zgodności:

• sygnałów wzrokowych odbieranych przez oczy i interpretowanych przez mózg jako ruch,
• bodźców docierających do błędnika (narząd równowagi w uchu wewnętrznym), który nie odnotowuje zmian położenia naszego ciała i nie przesyła tej informacji do mózgu, chociaż reaguje jednocześnie na siłę hamowania lub przyspieszania podczas jazdy.

Mózg odbiera więc sprzeczne sygnały o ruchu i pozycji ciała, dlatego organizm uruchamia reakcje obronne.

Choroba lokomocyjna niekiedy też może być wywoływana zapachem, np. benzyny, bądź lękiem przed podróżą. Najczęściej pojawia się ona u dzieci w wieku 2 - 12 lat i z czasem ustępuje, chociaż zmaga się z nią również wiele osób dorosłych.

Przeczytaj też: Udar cieplny – przyczyny, objawy, leczenie

Choroba lokomocyjna – objawy

Uciążliwe objawy tej choroby, takie jak:

• zmęczenie,
• znużenie,
• uczucie dyskomfortu i złe samopoczucie (które u dzieci przejawia się najczęściej płaczem i zdenerwowaniem),
• zawroty i bóle głowy,
• bladość skóry,
• zimne poty,
• bóle brzucha,
• brak apetytu,
• suchość w ustach lub ślinotok,
• nudności i wymioty.

Zobacz również: Paraliż senny – przyczyny, objawy, skutki

Leki na chorobę lokomocyjną na bazie imbiru

Sproszkowane kłącze imbiru lekarskiego (Zingiber oficinalis) albo jego wyciąg to składniki herbatek ziołowych, drażetek, mini-tabletek, kapsułek twardych, pastylek do ssania, a nawet lizaków oraz syropów dla dzieci stosowanych przez podróżnych, aby zapobiegać objawom choroby lokomocyjnej, takim jak nudności i wymioty, a także w celu łagodzenia niestrawności i zaburzeń trawienia. Kłącze imbiru jest środkiem korzystnie wpływającym na pracę układu pokarmowego, ponieważ:

• zwiększa wydzielanie śliny i soku żołądkowego;
• pomaga ograniczyć złe samopoczucie podczas podróży wszelkimi środkami lokomocji, gdyż łagodzi mdłości i ma właściwości przeciwwymiotne (dzięki obecności fenyloalkanów: gingeroli i szogaoli) zarówno na poziomie przewodu pokarmowego, jak i centralnego układu nerwowego,
• przy tym nie wywołuje senności oraz nadmiernej suchości w jamie ustnej (objawy niepożądane typowe po zażyciu leków syntetycznych).

To też może Cię zainteresować: Bulimia – przyczyny, objawy, leczenie

Imbir jest składnikiem naturalnym, dobrze tolerowanym zarówno przez dzieci (niektóre suplementy można stosować już od 3 roku życia), jak i osoby dorosłe. Zwykle pojedyncza dawka wyciągu z kłącza imbiru dla osoby dorosłej wynosi 180‑250 mg, a dla dziecka 30‑110 mg.

Zapobiegawczo przeciw objawom choroby lokomocyjnej należy przyjąć 2 drażetki, kapsułki bądź pastylki na przynajmniej pół godziny przed planowaną podróżą, natomiast w przypadku wystąpienia nudności w jej trakcie można zażyć kolejne 1-2 dawki co 4 godziny (zaleca się jednak nie przyjmować więcej niż 4 pojedyncze dawki któregokolwiek z tych suplementów na dobę).

To też może Cię zainteresować: Czy jest nyktofobia?

Warto podkreślić, że środki pochodzenia roślinnego są nie tylko najbezpieczniejsze, ale pozbawione również wielu działań ubocznych opisywanych poniżej substancji chemicznych. Ponadto suplementy diety na bazie wyciągu z kłącza imbiru często mają charakter ziołowo-witaminowy, ponieważ wzbogacone są w witaminę B₆, której niedobór również może stanowić przyczynę podatności organizmu na dyskomfort odczuwany podczas podróży.

To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną ucisku w głowie?

Leki na chorobę lokomocyjną bez recepty

W sprzedaży dostępne są pastylki leczniczej gumy do żucia oraz tabletki zawierające odpowiednio 20 lub 50 mg dimenhydrynatu (Dimenhydrinatum). Ta substancja czynna ma działanie:

• przeciwwymiotne,
• przeciwuczuleniowe (ogranicza działanie histaminy),
• łagodnie uspokajające.

Dimenhydrynat jest lekiem antyhistaminowym pierwszej generacji blokującym receptory H1, ale ma także właściwości cholinolityczne, co dodatkowo nasila jego działanie przeciwwymiotne. Substancja ta dobrze wchłania się po podaniu doustnym i przenika przez barierę krew-mózg. Działa silnie hamująco na ośrodek wymiotny w rdzeniu przedłużonym i odruchy błędnikowe w kinetozie, a ponadto zmniejsza napięcie mięśni gładkich, ogranicza perystaltykę przewodu pokarmowego oraz wydzielanie śliny. Leki z dimenhydrynatem stosuje się w celu zapobiegania oraz leczenia nudności i wymiotów w chorobie lokomocyjnej o łagodnym nasileniu.

Zobacz również: Drętwienie rąk podczas snu – co je powoduje?

Dorosłym zaleca się przyjmowanie 2-3 dawek leku w odstępach 30-minutowych (gumy) lub jednorazowo 1-2 tabletek 30 minut przed podróżą (maksymalnie 400 mg dimenhydrynatu na dobę), zaś efekt kliniczny jego działania utrzymuje się nawet przez 4-6 godzin po podaniu. Tabletki oraz gumy wolno podawać dzieciom dopiero po ukończeniu 6. roku życia, gdy są one w stanie samodzielnie połknąć tabletkę, czy też umieją poprawnie przeżuwać. Oczywiście zalecane dawki tego leku dla dzieci są odpowiednio mniejsze niż dla osób dorosłych (poniżej 14. roku życia można podać maksymalnie 5 mg/kg masy ciała lub 150 mg dimenhydrynatu w ciągu dnia, w dawkach podzielonych co 6‑8 godzin), dlatego istotne jest, że pojedyncze tabletki można również dzielić.

Przeczytaj też: Budzenie się w nocy – przyczyny, jak leczyć?

Leki z dimenhydrynatem mogą powodować:

• senność,
• uczucie osłabienia i zmęczenia,
• zaburzenia koncentracji,
• zawroty głowy.

W znacznym stopniu ograniczają sprawność psychomotoryczną, dlatego podczas kuracji nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać urządzeń mechanicznych. Podczas przyjmowania pastylek lub tabletek z dimenhydrynatem często występują:

• przemijające zaburzenia widzenia (u pacjentów z jaskrą może nastąpić wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego),
• bóle brzucha,
• zaparcia lub biegunki
• suchość błony śluzowej jamy ustnej.

Szczególnie u dzieci obserwowane są też reakcje paradoksalne, takie jak niepokój, pobudzenie czy drżenie. Długotrwałe stosowanie dimenhydrynatu może nawet prowadzić do zależności lekowej.

Zobacz również: Ucisk w gardle – przyczyny

Leków tych nie należy stosować, jeśli u pacjenta stwierdzono uczulenie (nadwrażliwość) na substancję czynną lub jakikolwiek inny składnik preparatu, w ostrych napadach astmy, w jaskrze z wąskim katem przesączania, w porfirii, guzie chromochłonnym, padaczce, u mężczyzn z powiększonym gruczołem krokowym oraz u kobiet w okresie ciąży (zwłaszcza w trzecim trymestrze) i karmienia piersią (dimenhydrynat przenika do mleka matki).

Szczególnie ważne jest, aby preparatów tych nie łączyć z alkoholem ani z lekami działającymi hamująco na ośrodkowy układ nerwowy (np. leki nasenne, uspokajające), ponieważ dimenhydrynat działa synergistycznie, a więc nasila efekty kliniczne i działania niepożądane tych substancji.

To też może Cię zainteresować: Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni ciała?

Leki na chorobę lokomocyjną na receptę

Prometazyna na chorobę lokomocyjną

W aptekach można nabyć również drażetki (10 lub 20 mg) i syropy (1 mg/ml) z prometazyną, która także jest środkiem przeciwhistaminowym wykorzystywanym niekiedy w zapobieganiu i leczeniu choroby lokomocyjnej, ponieważ blokuje niektóre sygnały wysyłane do mózgu. Lek ten dostępny jest wyłącznie na zlecenie lekarskie i nie może być stosowany u dzieci poniżej 1. roku życia. Prometazyna skutecznie zapobiega nudnościom i wymiotom, a początek jej działania obserwuje się po około 20 minutach. Zwykle u dorosłych i dzieci powyżej 12. roku życia zaleca się stosować dawkę 25 mg 30-60 min przed podróżą (można ją powtórzyć po 8‑12 godzinach), a u młodszych podróżnych 0,25–0,5 mg/kg masy ciała co 12 godzin. Do najczęstszych działań niepożądanych tego leku zalicza się:

• bóle i zawroty głowy,
• senność,
• zaburzenia widzenia,
• problemy z trawieniem,
• reakcje nadwrażliwości (wysypka, obrzęk, trudności z oddychaniem, dodatkowo mogą nasilić u niektórych osób wrażliwość na słońce).

Lek ten również może powodować upośledzenie sprawności psychofizycznej.

Czytaj również: Leki na wymioty – jakie wybrać?

Histocyna w leczeniu choroby lokomocyjnej

Natomiast hioscyna (skopolamina) jest lekiem występującym w postaci tabletek (możliwość ssania, żucia lub połykania), bądź plastrów (przykleja się je za uchem na 5 godzin przed planowana podróżą), co też umożliwia dobór najbardziej wygodnej formy tego preparatu dla pacjenta.

Substancja ta łagodzi objawy choroby lokomocyjnej, w tym mdłości i stany wymiotne, ponieważ:

• rozluźnia mięśnie gładkie,
• osłabia motorykę przewodu pokarmowego
• osłabia wydzielanie żołądkowe (skuteczna w leczeniu skurczów żołądka i jelit),
• hamuje wydzielanie śliny.

Nie jest zalecana osobom uczulonym na alkaloidy tropinowe, cierpiącym na choroby narządu wzroku (np. jaskra) i zaburzenia oddawania moczu, a także u mężczyzn z przerostem prostaty oraz u kobiet w okresie ciąży i karmienia piersią.

Sprawdź również: Drętwienie lewej ręki i palców lewej ręki

Hioscyna również wykazuje depresyjny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Podczas jej stosowania nie wolno spożywać alkoholu ani przyjmować innych leków przeciwwymiotnych. Wśród najczęstszych działań niepożądanych tego leku wymienia się:

• suchość w jamie ustnej,
• rozmazane widzenie,
• zmęczenie i lekkie zawroty głowy,
• delikatne skórne odczyny alergiczne.

Sprawdź również: Mrowienie i drętwienie ust – przyczyny, objawy, leczenie

Opaski i plastry na chorobę lokomocyjną

W aptekach można nabyć opaski oraz plastry akupresorowe na nadgarstek, które pomagają zapobiegać objawom choroby lokomocyjnej, mimo że nie zawierają żadnej substancji leczniczej.

Ich nieinwazyjne działanie opiera się na zasadach akupresury – ciągły masaż odpowiedniego punktu na obu nadgarstkach. Są to wyroby medyczne wielokrotnego użytku, których stosowanie jest proste i bezpieczne, ponieważ nie powodują one żadnych skutków ubocznych, takich jak ospałość czy suchość w ustach, typowych dla wielu doustnych produktów stosowanych w przypadku nudności.

Zobacz też: Mitomania, czyli kłamstwo patologiczne

Efekt ich działania obserwuje się już po kilku minutach od założenia, a utrzymuje się tak długo, jak długo wyroby te znajdują się na nadgarstkach.

Opaski i plastry akupresorowe nie mają żadnych istotnych przeciwwskazań. Mogą być stosowane zarówno przez osoby dorosłe (także kobiety w ciąży i matki karmiące oraz osoby ze schorzeniami przewlekłymi), jak i dzieci powyżej 3. roku życia.

To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny

Leki homeopatyczne na chorobę lokomocyjną

Na chorobę lokomocyjną u dzieci jak i dorosłych dostępne są również leki homeopatyczne (tabletki podjęzykowe, tabletki do ssania, krople doustne, czopki doodbytnicze), które według ich producentów zastosowane dzień przed podróżą oraz w jej trakcie łagodzą i znoszą objawy choroby lokomocyjnej bez wywoływania przykrych efektów ubocznych, takich jak bóle głowy, senność, brak koncentracji i upośledzenie czynności psychomotorycznych.

Poza tym nie wpływają one na tolerancję alkoholu oraz innych leków. Stosować je można także u kobiet w ciąży i u małych dzieci. Podczas przyjmowania tych leków należy stopniowo zwiększać odstępy czasowe między kolejnymi dawkami i zupełnie zaprzestać ich przyjmowania z chwilą ustąpienia nieprzyjemnych objawów choroby.