Wodniak błędnika

Czym jest wodniak błędnika?

Choroba Meniere'a to schorzenie ucha wewnętrznego, tzw. błędnika, będącego ośrodkiem słuchu i równowagi. Istotą zaburzenia jest nadmierne gromadzenie się płynu (endolimfy) w strukturach błędnika, w związku z czym dochodzi do podwyższenia ciśnienia w błędniku i pojawiania się dokuczliwych objawów. Do powiększania się objętości płynu i wzrostu ciśnienia dochodzi stopniowo – skutkiem jest ucisk na komórki zmysłu słuchu i równowagi i napadowe pojawianie się dolegliwości.

Z racji tego, że przyczyna nadmiernego gromadzenia się endolimfy w uchu wewnętrznym jest nieznana, mówi się, że jest to idiopatyczny wodniak błędnika. Przyczyny choroby Menier'a to:

• uwarunkowania genetyczne,
• przebyte urazy głowy,
• przebyte choroby infekcyjne (m.in.ostre zapalenie ucha środkowego),
• reakcje polekowe,
• reakcje alergiczne,
• zaburzenia naczyniowe (zaburzenie ukrwienia ucha wewnętrznego przez tętnicę błędnika będącą odgałęzieniem tętnicy kręgowej).

W ok. 75-90% przypadków choroba wodniak błędnika dotyczy tylko jednego ucha. U pozostałych chorych zaburzenie występuje obustronnie.

Choroba Meniere'a jest spotykana rzadko (dotyczy ok. 0,05-4% populacji). Najczęściej pierwsze objawy pojawiają się w wieku 30-50 lat. Choroba Meniere'a nieznacznie częściej stwierdzana jest u mężczyzn.

Idiopatyczny wodniak błędnika – objawy

Objawy choroby Meniere'a pojawiają się napadowo. Zaliczamy do nich:

• zawroty głowy (uczucie wirowania),
• zaburzenia równowagi mogące prowadzić do upadku, ale bez utraty przytomności,
• szumy w uszach o niskiej częstotliwości, słyszalne jako „buczenie”,
• niedosłuch odbiorczy (upośledzenie słuchu zwłaszcza w zakresie słyszenia dźwięków wysokich oraz w warunkach hałasu, problemy w rozumieniu mowy),
• uczucie rozpierania w uszach,
• nudności, wymioty,
• oczopląs obwodowy (poziomy),
• wzmożoną potliwość,
• uczucie niepokoju,
• wzrost ciśnienia tętniczego,
• przyspieszenie akcji serca (tachykardia),
• ból głowy.

Zawroty głowy, szumy w uszach, niedosłuch

Najistotniejsza triada objawów w chorobie Meniere'a (tzw. triada menierowska) to: zawroty głowy, szumy w uszach, niedosłuch – w typowej postaci choroby wszystkie te objawy występują w trakcie napadu jednocześnie. Jeżeli pacjent ma napady z wybiórczym występowaniem któregoś z powyższych objawów, ale w przeciągu 5 lat pojawiają się pozostałe objawy z triady, mówimy o atypowej postaci choroby Meniere'a.

Napady pojawiają się nieprzewidywalnie, zwykle chorzy nie widzą związku między napadem a czynnikami zewnętrznymi, ale mogą być także efektem czynnika wyzwalającego, którym jest np. stres, a także spożycie napojów pobudzających zakończenia nerwowe (kawa, herbata, cola itp.).

Napad trwa zwykle około kilku minut, po czym dolegliwości całkowicie ustępują. W rzadkich przypadkach napad przedłuża się do godzin, a nawet dni – mamy wówczas do czynienia z tzw. status meniericus. Po napadzie chory czuje się zmęczony i senny.

Napady pojawiają się z różną częstotliwością – niektórzy pacjenci zgłaszają je kilka razy w tygodniu, inni – raz na kilka lat). Kolejne napady mają tendencję do wydłużania się, a niektóre objawy, takie jak niedosłuch odbiorczy, do utrwalania się.

W rzadkich przypadkach mamy do czynienia z tzw. ostrą chorobą Meniere'a – po serii kilku ciężkich napadów dochodzi do trwałego upośledzenia słuchu i znaczących zaburzeń równowagi.

Najczęściej pacjenci z chorobą Meniere'aw okresie między napadami nie zgłaszają żadnych dolegliwości. Zdarza się jednak, że powtarzające się napady prowadzą do trwałych zaburzeń: niedosłuchu(aż do głuchoty włącznie) oraz zaburzeń równowagi. Niektórzy pacjenci uskarżają się także na utrwalone szumy w uszach, które występują także okresach między napadami.

Wodniak błędnika – diagnostyka i badania

Pacjent zgłaszający wyżej wymienione objawy powinien zostać skierowany do otolaryngologa, który przeprowadzi niezbędną diagnostykę. Wśród badań służących rozpoznaniu choroby Meniere'a wymienia się:

• dokładne badanie podmiotowe (wywiad) i przedmiotowe (fizykalne),
• audiometrię (badanie słuchu) – tonalną, słowną, impendancyjną itd., ocenę niedosłuchu za pomocą prób stroikowych (próba Webera, Rinnego, Schwabacha),
• ocenę układu równowagi (badanie neurologiczne, w tym próby móżdżkowe, badanie miogennych przedsionkowych potencjałów wywołanych, posturografia dynamiczna),
• elektrokochleografia (rejestracja impulsów powstających w mózgu pod wpływem bodźca słuchowego, odbieranych z tkanek sąsiadujących ze ślimakiem),
• tomografia komputerowa/ rezonans magnetyczny.

Istotna jest diagnostyka różnicowa. Podobne objawy jak choroba Meniere'a mogą bowiem dawać także:

• zapalenie ucha wewnętrznego,
• zapalenie nerwu przedsionkowego,
• guzy kąta mostowo – móżdżkowego,
• patologie naczyniowe w zakresie tętnic kręgowych i podstawnych mózgu,
• zaburzenia móżdżkowe,
• stany po urazach głowy,
• reakcje alergiczne,
• choroba lokomocyjna,
• skutki uboczne działania niektórych leków (takich jak np. antybiotyki aminoglikozydowe).

Wodniak błędnika – leczenie

Leczenie choroby Meniere'a możemy podzielić na:

Wodniak błędnika – leki

W leczeniu wodniaka błędnika stosuje się następujące grupy leków:

• leki odwadniające – służące zmniejszeniu objętości płynu w błędniku; np. acetazolamid, tiazydy,
• leki usprawniające krążenie w uchu wewnętrznym (np. betahistyna),
• leki łagodzące zawroty głowy(np. prometazyna),
• blokery kanałów wapniowych,
• leki poprawiające ukrwienie w ośrodkowym układzie nerwowym (np. pentoksyfilina),
• glikokortykosteroidy wstrzykiwane do ucha wewnętrznego,
• leki przeciwhistaminowe,
• leki przeciwwymiotne.

Czytaj również: Rak nosogardła (jamy nosowo-gardłowej) – przyczyny, objawy, leczenie

Wodniak błędnika – leczenie operacyjne

Operacja na wodniaka błędnika może oznaczać wykorzystanie jednej z dwóch technik:

• neurektomia (przecięcie) nerwu przedsionkowego (operacja służąca przerwaniu przewodnictwa z ucha wewnętrznego do błędnika i likwidacji objawów, takich jak zawroty głowy) – w trakcie zabiegu dokonuje się wybiórczego przecięcia nerwu przedsionkowego, z zachowaniem ciągłości nerwu ślimakowego,
• labiryntektomia – operacja całkowitego usunięcia narządu przedsionkowego.

Niestety, z racji tego, że przyczyna choroby Meniere'a jest nieznana, wyżej wymienione metody stanowią jedynie leczenie objawowe – mają na celu złagodzenie dolegliwości, jednak proces chorobowy toczy się dalej. Leczenie przyczynowe ciągle jest nieznane.

Pacjentom z chorobą Meniere'a zaleca się stosowanie diety ubogiej w sód – minerał ten sprzyja bowiem zatrzymywaniu wody w organizmie, a także ograniczenie ilości wypijanych płynów. Dieta chorych powinna być bogata w produkty zawierające witaminę PP (np. orzechy, produkty zbożowe, mięso). Kolejnym zaleceniem jest rezygnacja z palenia papierosów – substancje wprowadzane do organizmu wraz z dymem tytoniowym zaburzają bowiem ukrwienie struktur ucha wewnętrznego.