Wirusowe zapalenie zatok – jak leczyć objawy infekcji wirusowej zatok?

Wirusy – przyczyna zapalenia zatok

Zatoki przynosowe to wypełnione powietrzem przestrzenie zlokalizowane w obrębie twarzoczaszki. Zatoki posiadają fizjologiczne połączenie z jamą nosową. Z obecności tego połączenia wynika fakt, że wszelkie patologiczne procesy toczące się w jamie nosowej mogą powodować choroby zatok. Do procesów, które w istotny sposób wpływają na stan błony śluzowej jamy nosowej zaliczyć należy przede wszystkim popularne przeziębienie, czyli chorobę wirusową górnych dróg oddechowych.

W wyniku przeziębienia dochodzi do obrzęku błony śluzowej jamy nosowej oraz wytwarzania zwiększonej ilości wydzieliny. Zapalenie zatok przynosowych jest najczęściej wynikiem przejścia zakażenia z błony śluzowej jamy nosowej na zatoki. Zatkanie nosa (upośledzenie jego drożności) nosa jest głównym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi stanu zapalnego.

Zapalenie zatok rozwija się częściej u pacjentów z krzywą przegrodą nosową i u tych ze stwierdzonymi polipami. Do pozostałych czynników, które wpływają na rozwój zapalenia zatok zaliczamy alergię oraz przerost migdałka gardłowego. Także zmniejszona odporność organizmu na zakażenia odgrywa dużą role w patogenezie choroby. Za część zapaleń, głównie przewlekłych może odpowiadać zapalenie korzeni zębów.

Z pewnych względów grupą szczególnie narażoną na rozwój przewlekłego zapalenia zatok są pływacy (zwłaszcza nurkowie) oraz osoby palące tytoń. Zapalenie zatok wśród dorosłych dotyczy najczęściej zatok szczękowych. Jest ono częste również u dzieci, w tym przypadku częściej jednak niż u dorosłych występuje przewlekłe zapalenie zatok, a częstość zajmowania danych zatok jest różna w poszczególnych grupach wiekowych.

Czy to na pewno wirusowe zapalenie zatok?

Jak odróżnić zapalenie infekcję wirusową zatok od bakteryjnej? Ile trwa i czy jest zaraźliwe? W postawieniu diagnozy pomaga informacja od jak dawna występują objaw. Ostre wirusowe zapalenie zatok przynosowych jest z reguły łagodną chorobą. Symptomy są nasilone, bardzo uciążliwe, ale choroba trwa krótko, zazwyczaj tyle ile przeziębienie, a więc do kilku dni.

Objawy w większości przypadków ustępują samoistnie po upływie około tygodnia. W niektórych, na szczęście nielicznych przypadkach może jednak dojść do nadkażenia bakteriami, osłabionej już i tak w wyniki infekcji wirusowej błony śluzowej zatok. Dochodzi wówczas do bakteryjnego zapalenia zatok. W odróżnieniu od zakażenia wirusowego charakteryzuje się ono większym nasileniem objawów i cięższym przebiegiem. Wszystkie wirusy przenoszą się drogą kropelkową, a więc osoby z bezpośredniego otoczenia osoby chorej są narażone na zarażenie, zwłaszcza przy obniżonej odporności organizmu.

W wirusowym zapaleniu zatok gorączka z reguły nie występuje lub mija po kilku dniach, natomiast w zakażeniu bakteryjnym jest często bardzo wysoka. Ból jest wyjątkowo silny, może nawet dojść do obrzęku w okolicy chorych zatok – obrzęku powiek czy czoła. Uwagę zwraca, przede wszystkim dłuższy czas utrzymywania się objawów. Jeżeli stan chorego nie ulegnie poprawie po kilku dniach lub objawy nie ustępują po około 10 dniach od początku choroby, można przypuszczać że rozwinęło się bakteryjne zapalenie zatok.

Wydzielina przy wirusowym zakażeniu zatok może być zarówno wodnista, bezbarwna, lekko lepka jak i gesta, żółta, zielona. W przypadku bakteryjnej infekcji jest ona najczęściej gęsta, żółta lub zielona. Trudniej jest oczyścić zatoki. Dodatkowo występuje halitoza, czyli nieprzyjemny zapach z ust.

Wirusowe zapalenie zatok – objawy

Wirusowe zapalenie zatok rozwija się w przebiegu i jako następstwo przeziębienia. Najczęściej jest to ostre zapalenie – objawy nasilają się w krótki odstępie czasu i ustępują w ciągu kilku dni. Zdarza się jednak, że dochodzi do nadkażenia bakteryjnego.

W zależności od czasu trwania zapalenie zatok zostało podzielone na ostre (gdzie objawy utrzymują się do 12 tygodni) i przewlekłe (powyżej 12 tygodni). Czasami choroba dotyka jednej konkretnej zatoki, ale zwykle zajęte dwie lub więcej. Wśród objawów zapalenia zatok możemy wyróżnić pewnego rodzaju objawy ogólne, niezależnie od lokalizacji, oraz takie, które dotyczą jedynie konkretnej, chorej zatoki. Infekcja wirusowa wywołuje obrzęk błony śluzowej nosa oraz zatok przynosowych, a w konsekwencji niedrożność zatok.

Objawy wirusowego zapalenia zatok to przede wszystkim:

• rozpierający, świdrujący lub pulsujący ból zatok i głowy, największy rano,
• ból głowy od zatok nasila się podczas kaszlu, wysiłku, schylaniu głowy,
• uczucie rozpierania na twarzy w miejscu położenia chorej zatoki,
• wydzielina z nosa i upośledzenie drożności, zwłaszcza jednostronne,
• uczucie zatkanego nosa,
• może wystąpić zapalenie spojówek,
• utrata węchu,
• uczucie drapania w gardle, ból gardła i/lub ucha,
• może też wystąpić gorączka, zmęczenie, bóle mięśni, senność.

W zapaleniu ostrym u dorosłych objawy te z reguły są silniej wyrażone, w przeciwieństwie do zapalenia przewlekłego, gdzie nawet w ogóle może nie występować ból zatok i głowy.

Jak leczyć wirusowe zapalenie zatok – domowe sposoby

Niepowikłane wirusowe zapalenie zatok jest chorobą, która po pewnym czasie sama ustępuje, stąd leczenie ograniczone jest do łagodzenia objawów. Dużą ulgę mogą przynieść pewne domowe sposoby oraz dostępne w aptece bez recepty leki na zatoki. Podczas choroby wskazany jest odpoczynek. Warto zastosować krople do nosa obkurczające błonę śluzową, które zwiększają w ten sposób wypływ wydzieliny z zatok (jednak trzeba pamiętać o tym, że maksymalnie można je stosować kilka dni; przy dłuższym użyciu doprowadzą do trudnego do wyleczenia polekowego nieżytu nosa). Dobrym sposobem na chore zatoki jest również płukanie, czyli irygacja zatok, hipertonicznym roztworem soli fizjologicznej, do nabycia w każdej aptece. Płukanie zatok jest korzystnym zabiegiem, gdyż sprzyja usunięciu z jamy nosowej wydzieliny i zapewnia utrzymanie prawidłowo drożnego połączenie miedzy jamą nosową, a zatokami.

Domowym sposobem na zapalenie zatok jest również ich nagrzewanie np. poprzez inhalacje ciepłego naparu rumianku. Ulgę powinny przynieść gorące kąpiele. W razie potrzeby do łagodzenia bólu można użyć dostępnych bez recepty leków przeciwbólowych. Jeśli jednak, po kilku dniach objawy zapalenia zatok nie ustępują lub nie zmniejsza się ich nasilenie konieczna jest wizyta u lekarza. Pomóc może także lek na wirusy – podnosi odporność i zmniejsza ryzyko ponownego zachorowania.

Może on zdecydować, iż niezbędne będzie zastosowanie leków steroidowych, przeciwhistaminowych czy antybiotyków. Antybiotyki na zatoki nie są jednak stosowane rutynowo, lekarz decyduję o ich zastosowaniu dopiero przy podejrzeniu nadkażenia zatok bakteriami i przejścia wirusowego zapalenia zatok w zapalenie bakteryjnego. W takim przypadku podstawowy antybiotyk na zatoki to amoksycylina.

Czytaj również: Ucho pływaka – przyczyny, objawy, leczenie, zapobieganie

Bibliografia

Becker W., Choroby uszu, nosa i gardła, Warszawa : Bel Corp Scientific Publ., 1999
Boenninghaus H., Otorynolaryngologia, Warszawa : Springer PWN, 1997
Zalesska-Kręcicka M., Kręcicki T., Zarys otolaryngologii, Wrocław: Akademia Medyczna we Wrocławiu, 2008