Polekowy nieżyt nosa – przyczyny, objawy i leczenie nieżytu nosa po lekach

Polekowy nieżyt nosa – przyczyny kataru po lekach

Polekowy nieżyt nosa, jak wskazuje sama nazwa, jest to katar pojawiający się jako skutek uboczny zażywania różnych leków. Co ciekawe do tego problemu najczęściej doprowadza stosowanie takich środków, które mają za zadanie eliminować nieżyt nosa. Najczęstszą przyczyną kataru po lekach jest zbyt długie stosowanie preparatów donosowych w postaci kropli, zawierających takie substancje, jak np. ksylometazolina czy oksymetazolina, a także efedryna, pseudoefedryna czy fenylefryna.

Wymienione powyżej substancje mają za zadanie obkurczać naczynia krwionośne znajdujące się we wnętrzu nosa, czego skutkiem jest zmniejszenie produkcji wydzieliny, doprowadzające do zmniejszenia natężenia kataru i uczucia zatkanego nosa. Leki tego typu nie mogą być jednak aplikowane długotrwale, ponieważ przy przewlekłym ich stosowaniu dochodzi do sytuacji zdecydowanie niepożądanej, czyli do nasilenia kataru.

Występowanie kataru po lekach związane jest z tym, że po kilku dniach stosowania kropli do nosa (zwykle po około 7–10 dobach) organizm niejako „przyzwyczaja się” do dostarczanych środków i sam przestaje produkować naturalne substancje, których zadaniem jest obkurczanie naczyń krwionośnych nosa. Innym zjawiskiem, do którego dochodzi przy przewlekłym stosowaniu wymienionych leków, jest zmniejszenie reaktywności receptorów, przez co, aby w ogóle wystąpiło działanie zażywanego środka, pacjent musi korzystać z niego coraz częściej i w coraz większych ilościach.

Sprawdź też: Strupy w nosie – przyczyny, objawy, leczenie

Suchość i strupy w nosie – objawy nieżytu nosa po lekach

Katar po lekach przybierać może formę przewlekłego nieżytu nosa. Dominującym objawem nieżytu nosa jest właśnie katar, przybierający postać śluzowej i wodnistej wydzieliny z nosa. Rzadko występującą, ale również możliwą postacią nieżytu nosa po lekach, jest przewlekły zanikowy cuchnący nieżyt nosa (ozena).

W przebiegu polekowego nieżytu nosa u pacjenta mogą wystąpić także inne objawy, takie jak:

• zaburzenia węchu,
• suchość w nosie
• strupy w jamie nosowej,
• zaburzenia oddychania podczas snu (w postaci np. sapania czy chrapania),
• poranna chrypka;
• bóle głowy.

W przebiegu kataru polekowego zachodzą różne zmiany dotyczące jamy nosowej. U części chorych dochodzi nawet do pojawiania się zaników różnych elementów wyścielających jamę nosową, co doprowadza do rozwoju stanu określanego jako zanikowy nieżyt nosa. Jedną z najgroźniejszych konsekwencji opisywanego schorzenia jest wystąpienie znacznego osłabienia węchu, w skrajnych przypadkach przybierające nawet postać całkowitej utraty zmysłu powonienia.

Sprawdź również: Katar z krwią – jakie są przyczyny krwi w katarze?

Nieżyt nosa – po jakich lekach może wystąpić katar?

Katar po lekach to dolegliwość spotykana przede wszystkim u osób dorosłych, zdarza się jednak występowanie polekowego nieżytu nosa u dziecka. Problem może pojawiać się nie tylko w związku ze stosowaniem leków donosowych – ciągle zatkany nos bywa również efektem stosowania doustnych preparatów, takich jak:

• doustne środki antykoncepcyjne,
• leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi (np. rezerpina, inhibitory konwertazy angiotensyny),
• inhibitory 5-fosfodiesterazy,
• leki psychotropowe (np. amitryptylina należąca do leków przeciwdepresyjnych),
• niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Jak leczyć ciągle zatkany nos po lekach?

Podstawową metodą leczenia polekowego nieżytu nosa jest odstawienie tych środków, które doprowadziły do tego stanu. Dotyczy to przede wszystkim kropli do nosa, jednakże może się okazać, że zaistnieje konieczność zamiany np. leku na nadciśnienie na taki, który nie będzie skutkował pojawianiem się przewlekle zatkanego nosa.

U pacjentów, u których nieżyt nosa po lekach jest wyjątkowo nasilony, zastosowane mogą być glikokortykosteroidy, zarówno w postaci donosowej, jak i doustnej. Czasami korzystne rezultaty leczenia przewlekłego kataru po lekarstwach uzyskuje się dzięki zaleceniu pacjentowi stosowania środków przeciwhistaminowych.

U niektórych chorych na polekowy nieżyt nosa dochodzi do zmian w budowie elementów jamy nosowej – może pojawiać się u nich np. przerost małżowin nosowych. W takich przypadkach może się okazać, że aby udrożnić zatkany nos, konieczne będzie wykorzystanie leczenia zabiegowego. Zabiegi te określane są jako konchoplastyka i polegają na odpowiedniej redukcji wielkości przerośniętych małżowin nosowych pacjenta.

Woda morska do nosa – profilaktyka przewlekłego nieżytu

Nieżytowi nosa po lekach można zapobiegać poprzez stosowanie się do zaleceń dotyczących korzystania z kropli do nosa – pacjenci muszą pamiętać o tym, aby środki te stosować nie dłużej niż przez tydzień.

W razie wystąpienia kataru pacjenci mogą się wspomagać poprzez nawilżanie śluzówki jamy nosowej – do tego celu można wykorzystać np. roztwór soli morskiej. Zestawy do płukania nosa dostępne są w aptekach bez recept. Istotne jest również pamiętanie o właściwym i odpowiednio częstym oczyszczaniu jamy nosowej.