Obrzęk gruczołów ślinowych – przyczyny, objawy, leczenie

Ślinianki – czym są?

Ślinianki to parzyste gruczoły, których zadaniem jest produkcja i wydzielanie śliny. Posiadamy łącznie sześć ślinianek: dwie przyuszne (przyusznice) – największe, znajdujące się po bokach twarzy, do przodu w stosunku do uszu, dwie podżuchwowe, umiejscowione, jak sama nazwa wskazuje, w okolicach żuchwy oraz dwie najmniejsze – podjęzykowe, zlokalizowane w dnie jamy ustnej, czyli pod językiem. Ślina z gruczołów ślinowych jest odprowadzana poprzez przewody wyprowadzające, mające swe ujście w jamie ustnej: ślinianki przyusznej w okolicy drugich górnych trzonowców, zaś podżuchwowej oraz podjęzykowej – w dnie jamy ustnej.

Ślinianka, jak każdy inny narząd w naszym organizmie, może ulec procesowi chorobowemu. Najczęstszym objawem schorzeń ślinianek jest ich obrzęk, który manifestuje się opuchnięciem policzków lub okolicy podżuchwowej twarzy, w zależności od ślinianki, w której rozwija się infekcja. Przeważnie towarzyszą mu dolegliwości bólowe podczas dotyku i jedzenia, podwyższona temperatura oraz uczucie ogólnego rozbicia.

Przeczytaj również: Ropa w dziąśle, przyczyny, objawy, postępowanie

Zapalenie ślinianek – świnka

Najczęstszą przyczyną obrzęku ślinianki jest jej stan zapalny. Może mieć on etiologię wirusową, bakteryjną, bądź powstawać na innym tle.

Na to popularne schorzenie, zwane także zapaleniem wirusowym przyusznicza padają zwykle dzieci w wieku szkolnym, szczególnie często chłopcy. Choroba łatwo przenosi się drogą kropelkową, jednak częstość zachorowań wyraźnie zmalała, odkąd wprowadzono rutynowe szczepienia na świnkę, odrę i różyczkę. Zmiana ta dotyka przeważnie najpierw jedną, a następnie obie ślinianki przyuszne. Obrzęk obejmuje tył ucha, a następnie rozprzestrzenia się do góry i na boki, czasami schodząc na szyję, czego skutkiem jest charakterystyczny wygląd chorego dziecka.

Czytaj również: Guzek za uchem, powiększone węzły chłonne za uchem

Początkowe objawy świnki nie różnią się od symptomów zwykłego przeziębienia lub grypy. Dziecko ma gorączkę, skarży się na ból głowy, jest osowiałe, traci apetyt. Charakterystyczny jest ból ślinianek odczuwany podczas jedzenia, który jeszcze bardziej potęguje brak apetytu.

Zobacz też: Opuchlizna od zęba – jakie są przyczyny?

Kolejne pojawiające się objawy są już bardziej typowe dla świnki. Pojawia się wyżej wspomniany jednostronny, a następnie obustronny obrzęk ślinianek, któremu choroba zawdzięcza swą nazwę. Obrzmienia są twarde, sprężyste i gładkie, bez żadnych zmian na powierzchni, zaś skóra nad nimi bywa zaczerwieniona. Zapalenie przyusznicy trwa od 5 dni do 2 tygodni.

Czytaj również: Spuchnięte dziąsła – przyczyny i leczenie

Zapalenie ślinianek – leczenie świnki

Leczenie zapalenia ślinanek (świnki) opiera się przede wszystkim na łagodzeniu jej objawów. Pacjent powinien spędzić okres choroby w łóżku i nie narażać się na nadmierny wysiłek. Wskazane jest spożywanie dużej ilości płynów oraz przyjmowanie pokarmów nie podrażniających śluzówki, czyli przecierów, musów i tym podobnych. Ponieważ świnka jest chorobą wirusową, nie podajemy antybiotyków, które działają wyłącznie na bakterie, tylko leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.

Zobacz też: Ból po wyrwaniu zęba – ile trwa, jak się go pozbyć?

Bakteryjne zapalenie ślinianek

Ta postać zapalenia pojawia się w wyniku zakażenia bakteriami pochodzącymi z jamy ustnej poprzez przewody ślinianek. Bakterie mają mniejszą szansę wniknąć do ślinianki podżuchwowej, niż przyusznej, ze względu na pokryte od wewnątrz rzęskami przewody wyprowadzające oraz gęstą ślinę produkowaną przez pierwszą śliniankę. Dlatego też zapalenie bakteryjne dotyczy przede wszystkim ślinianek przyusznych.

To też może Cię zainteresować: Jakie powikłania mogą wystąpić po usunięciu zęba?

Przedostaniu się bakterii do ślinianki sprzyja zmniejszone wydzielanie śliny, które może mieć miejsce podczas przyjmowania niektórych leków, albo w rozmaitych chorobach ogólnoustrojowych.

Objawami ostrego bakteryjnego zapalenia ślinianki jest gwałtownie narastający, jednostronny obrzęk okolicy przed uchem (w przypadku zapalenia ślinianek przyusznych), albo pod żuchwą (zapalenie ślinianek podżuchwowych). Obrzmienie jest bardzo bolesne oraz często zaczerwienione. Podczas uciskania zmienionych zapalnie ślinianek, z ujść ich przewodów wyprowadzających w jamie ustnej może sączyć się ropa.

Niegdyś, gdy nie przykładano tak wielkiej wagi do zasad higieny podczas zabiegów operacyjnych, bakteryjne zapalenie ślinianek zdarzało się często. Obecnie występuje na szczęście zdecydowanie rzadziej.

To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?

Przewlekłe zapalenie ślinianek

Przewlekłe zapalenie rozwija się, gdy przez dłuższy czas przewód wyprowadzający którejś ze ślinianek nie jest drożny i ślina ma trudności z przedostaniem się ze ślinianki do jamy ustnej. Przyczyną może być na przykład kamień, powstający w przebiegu kamicy ślinianek, bądź zwężenie przewodu. Ponieważ kamień gromadzi się najczęściej w śliniance podżuchwowej, przewlekłe zapalenie dotyczy zwykle właśnie tej struktury.

Ślinianka podżuchwowa w przebiegu tego zapalenia jest twarda i powiększona. Stan zapalny może przenosić się także na szyję oraz na dno jamy ustnej, które niekiedy ropieje. Choroba przemija po pozbyciu się przyczyny, czyli przykładowo po usunięciu kamienia z przewodu.

Przeczytaj też: Spuchnięte usta – jakie są przyczyny obrzęku warg?

Niezapalne zmiany gruczołów ślinowych – zespół Sjögrena

Jest to choroba o podłożu autoimmunologicznym (czyli wskutek atakowania naszych własnych zdrowych komórek i tkanek przez nasz układ odpornościowy, po rozpoznaniu ich jako obce), występująca przede wszystkim u kobiet. Jako choroba wieloukładowa, atakuje różne narządy i układy naszego ciała, wywołując objawy, takie jak:

• kserostomia, czyli uczucie suchości w jamie ustnej,
• obrzmienie ślinianki przyusznej,
• wysychanie błon śluzowych górnych dróg oddechowych,
• zapalenie rogówki i spojówki,
• reumatoidalne zapalenie stawów.

Sprawdź również: Mrowienie i drętwienie ust – przyczyny, objawy, leczenie

Niezapalne zmiany ślinianek – choroba Mikulicza

Występująca rzadko choroba, objawiająca się obrzmieniem ślinianek oraz gruczołów łzowych. Towarzyszy mu zmniejszone wydzielanie śliny oraz łez, lub nawet jego zanik. Przyczyną tych zmian jest nadmierny rozwój tkanki chłonnej w obrębie tych gruczołów.

Czytaj również: Szałwia – na co pomaga? Właściwości lecznicze i zastosowanie szałwii lekarskiej

Niezapalne zmiany ślinianek – gruczolak wielopostaciowy

Jest to najczęstszy nowotwór ślinianek, występujący najczęściej w śliniance przyusznej, a czasem także podżuchwowej. Ma on postać guza, który rośnie powoli, osiągając czasami bardzo duże rozmiary. Każdy stwierdzony gruczolak wielopostaciowy powinien być jak najszybciej usuwany ze względu na częste naciekanie przez niego nerwu twarzowego.

Niezapalne zmiany ślinianek – rak ślinianki

Ma on postać twardego, nieruchomego, rosnącego w szybkim tempie guza. Zawsze towarzyszą mu powiększone okoliczne węzły chłonne. Leczenie to chirurgiczne usunięcie guza, a następnie naświetlanie chorej okolicy promieniami RTG.

Jak widać na podstawie powyższych przykładów, obrzęk ślinianek może zwiastować wiele różnorodnych chorób i dolegliwości. Ponieważ nigdy nie wiadomo, co kryje się za tym objawem, konieczne jest zdiagnozowanie jego przyczyny.