Kosmetyczne zastosowanie karotenoidów

Karotenoidy – czym są?

Karotenoidy są to barwniki, występujące w kwiatach i liściach roślin fotosytntetyzujących, oraz nadające im żółtego, czerwonego, pomarańczowego, a czasem fioletowego zabarwienia. Można je również spotkać u alg, oraz grzybów i bakterii. Należą do grupy związków zwanych izoprenoidami, gdzie dzielą się dodatkowo na karoteny i pochodne tlenowe, tzw. ksanofile. Najczęściej występują z wraz z chlorofilem w chloroplastach, lub rzadziej, samodzielnie – w chromoplastach roślin.

Chlorofil jest barwnikiem, który rozkłada się znacznie szybciej aniżeli karotenoidy, dlatego też, między innymi urok barw charakterystyczny dla jesiennych liści, zawdzięczamy właśnie im. Wolne tempo rozkładu karotenoidów, posiada jeszcze jedną zaletę, tym razem szalenie ważną dla człowieka – powoduje bowiem, że również ciało ludzkie ulega stosunkowo powolnemu starzeniu się. Dzięki ich obecności w diecie, przyjmowanych suplementach, oraz w kosmetykach, można skutecznie odwlec w czasie i złagodzić niekorzystne skutki tego procesu. Ponadto, związki te chronią skórę przed podrażnieniami, zwłaszcza wywołanymi promieniowaniem UV, powodujące efekt fotostarzenia.

Karotenoidy stanowią grupę ponad 600 związków, o wyjątkowych właściwościach antyoksydacyjnych, posiadających zdolności neutralizacji tlenu cząsteczkowego, oraz nadtlenowych rodników. Przeciwutleniające funkcje karotenoidów są niezwykle istotne u osób starszych, ze względu na zdolność minimalizacji widocznych efektów starzenia się skóry, oraz ochronę dojrzałych, mniej odpornych organizmów, przed chorobami a także wszelkiego typu niedyspozycjami. Mechanizmy ich działania, są ściśle związane ze zjawiskiem fotoprotekcji, wiążącemu się z wychwytywaniem rodników tlenowych, oraz z efektywnym „zmiataniem” związków peroksylowych. Z przeprowadzonych badań wynika, że substancje te wywierają bardzo korzystny wpływ na skórę i zdrowie człowieka. Niektóre z nich charakteryzują się nieprzeciętną aktywnością biologiczną, pozwalającą traktować je, jako prekursory retinolu. Kolejną, ważną dla organizmu ludzkiego cechą karotenoidów jest zdolność absorbowania promieniowania UV. Zważywszy na fakt destrukcyjnego oddziaływania rodników na lipidy, białka lub kwasy nukleinowe, wykorzystanie karotenoidów w kosmetyce i medycynie oscyluje właśnie wokół tematów ściśle związanych z działaniem antyutleniającym.

Właściwości i działanie

Właściwości karotenoidów są dość różnorodne, zależne od konkretnego ich rodzaju. Chociaż w przyrodzie rozróżnia się kilkaset tych substancji, znaczenie dla ludzkiego organizmu posiada zaledwie kilka, w tym: beta – karoten, likopen, oraz luteina.

• β-karoten – jest pomarańczowym barwnikiem, będącym doskonałym źródłem witaminy A. Przy czym mechanizmy, które umożliwiają mu tę przemianę, ograniczają jednocześnie ilość powstałego retinolu, który w nadmiarze mógłby być niebezpieczny. Beta karoten posiada wyjątkowo silne działanie antyoksydacyjne, bywa określany jako „dodatkowy filtr przeciwsłoneczny” pozwalający uzyskać bardzo wysoką ochronę.
• luteina – znacznie poprawia stopień nawilżenia i elastyczności skóry, także zmniejsza jej skłonność do fotostarzenia;
• likopen – jest czerwonym barwnikiem, o właściwościach oczyszczających, oraz antyoksydacyjnych. Posiada zastosowanie w preparatach mających na celu poprawę kolorytu skóry poszarzałej i zmęczonej, oraz w pielęgnacji cery tłustej.

Niedobór karotenoidów skutkuje łamliwością paznokci i włosów, problemami skórnymi, oraz utratą odporności organizmu.

Zastosowanie karotenoidów w kosmetyce

Karotenoidy w kosmetyce, znalazły zastosowanie głównie w trzech obszarach – odmładzającym i przeciwstarzeniowym, antytrądzikowym oraz depigmentacynym. Zastosowanie w kuracjach przeciwstarzeniowych, obejmuje następujące mechanizmy działania:

• stymulację fibroblastów do syntezy kolagenu i elastyny, powodując tym samym widoczny wzrost gęstości skóry;
• odbudowę i regenerację zerwanych włókien kolagenowych wskutek destrukcyjnego działania promieni UV;
• osłabienie działania enzymów kolagenozy i elastazy, powodujących szybkie i bardzo widoczne skutki przedwczesnego starzenia się skóry, która staje się za ich sprawą wiotka, cienka oraz pomarszczona;
• aktywację procesów regeneracji i odnowy skóry uszkodzonej nadmiarem promieniowania UV;
• ochronę przed fotostarzeniem się skóry, głównie za sprawą beta-karotenu, o charakterystycznym silnym działaniu antyrodnikowym w tym kontekście;
• normalizację właściwego funkcjonowania płaszcza hydrolipidowego skóry, dzięki któremu zapewniona zostaje właściwa jej ochrona przed czynnikami zewnętrznymi w postaci warunków atmosferycznych, oraz szkodliwym działaniom mikroorganizmów.

Nieodpowiednia ilość oraz proporcje składowych warstwy ochronnej skóry, czynią ja również bardziej podatną na wystąpienie podrażnień i alergii w kontakcie z substancjami zawierającymi niektóre związki chemiczne, będących składnikami kosmetyków lub innych środków.

Zastosowanie w zabiegach rozjaśniających przebarwienia skórne przebiega poprzez wykorzystanie następujących działań:

• Minimalizacji przebarwień pojawiających się wskutek zbyt intensywnego kontaktu skóry ze słońcem, lub jako niekorzystna reakcja spowodowana połączeniem kuracji z użyciem fotoczułych środków farmakologicznych (np. hormonów) z promieniowaniem UV;
• Zmniejszenia ilości melaniny, której nadmiar uwidacznia się w postaci plam skórnych, poprzez redukcję rozmiarów melanocytów;
• Redukcji przebarwień potrądzikowych.

Karotenoidy posiadają również zastosowanie w pielęgnacji cery trądzikowej, gdzie:

• Normalizują pracę gruczołów łojowych – skóra wydziela optymalną ilość łoju, który nie stanowi potencjalnej przyczyny powstawania wyprysków – jako pożywka dla mikroorganizmów oraz czynnik komedogenny;
• Przeciwdziałają one wolnym rodnikom, które przekształcają lipidowe składniki sebum, powodując powstawanie produktów drażniących skórę, a w rezultacie pojawiają się zmiany trądzikowe.
• Oczyszczają ujścia mieszków włosowych, wokół których, często tworzą się stany zapalne.

Ze względu, na co raz szersze zastosowane karotenoidów w kosmetyce, oraz potwierdzoną badaniami skuteczność tych substancji, stanowią one ogromną nadzieję biotechnologów – ale także nas samych. Biorąc pod uwagę słabnącą odporność naszych organizmów, będące często odpowiedzią na zbyt intensywne tempo trybu życia.