Zwichnięcie stawu łokciowego – objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania

Czym jest zwichnięcie stawu łokciowego?

Staw łokciowy, jak każdy inny staw, jest narażony na typowe urazy. Staw łokciowy ma dość skomplikowaną budowę, gdyż w jego obrębie, znajdują się trzy stawy otoczone jedną torebką: staw ramienno-łokciowy, ramienno-promieniowy oraz promieniowo-łokciowy bliższy. Głównymi stabilizatorami są więzadła, które poddawane są dużym obciążeniom, nie tylko podczas aktywności fizycznych ale również podczas podstawowych czynności dnia codziennego.

Dość powszechnym urazem jest zwichnięcie stawu, czyli utrata kontaktu powierzchni stawowych ze sobą. Zwichnięciu często towarzyszy złamanie kości (ramiennej lub jednej z kości przedramienia) lub uszkodzenie więzadeł oraz torebki stawowej. Najczęstszą przyczynę stanowią upadki na rękę. Leczenie stawu łokciowego nie jest proste ze względu na jego skomplikowaną budowę i należy pamiętać, że może prowadzić do znacznych ograniczeń funkcji kończyny górnej, a w szczególności ręki, co może utrudnić przyjmowanie pokarmów, wykonywanie czynności wokół głowy oraz trzymanie przedmiotów w ręce.

Przeczytaj też: Wybity palec – przyczyny i objawy

Zwichnięcie łokcia – przyczyny

Najczęstszą przyczyną zwichnięcia stawu łokciowego są oczywiście upadki na broniącą się przed nimi kończynę górną lub wypadki podczas uprawiania sportu np. ostre pociągnięcie przez orczyk na nartach lub snowboardzie. Ze względu na mechanizm zwichnięcia, dzielimy je na:

• tylne – występuje w 90% zwichnięć stawu łokciowego, powstają podczas upadku na rękę wyprostowaną w stawie łokciowym i dochodzi do przemieszczenia przedramienia w tył w stosunku do dystalnego odcinka kości ramiennej,
• tylno-boczne – częste, prowadzi do rozerwania torebki stawowej i uszkodzenie więzadła podocznego,
• przednie – rzadsze, o różnym kierunku działania siły,
• boczne – może towarzyszyć obu postaciom.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Zwichnięcie stawu łokciowego – objawy

Do objawów zwichnięcia stawu łokciowego zaliczamy:

• ból,
• szybko narastający obrzęk,
• uczucie niestabilności,
• zniekształcone zarysy stawu (wystający wyrostek łokciowy do tyłu lub do boku),
• bolesne próby ruchów ograniczone sprężynowaniem,
• przymusowe ustawienie kończyny ze zgięciem w stawie łokciowym.

Dodatkowo podczas zwichnięcia stawu łokciowego może dojść do uszkodzenia innych struktur w okolicach stawu, które obejmują:

• złamania wyrostka dziobiastego kości łokciowej lub głowy kości promieniowej,
• uszkodzenie nerwów (najczęściej łokciowego) - objawia się dodatkowo mrowieniem przebiegającym po stronie przyśrodkowej przedramienia, aż do palca małego,
• uszkodzenie naczyń krwionośnych okolicy stawu,
• uszkodzenie tkanek miękkich (najczęściej więzadeł, torebki stawowej).

To też może Cię zainteresuje: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, leczenie

Zwichnięcie stawu łokciowego – leczenie

Pierwsza pomoc przy zwichniętym stawie łokciowym obejmuje unieruchomienie stawu poprzez usztywnienie względem siebie sąsiednich kości znajdujących się poniżej i powyżej chorego stawu, czyli najlepiej dłoń i przedramię umieścić na czymś stabilnym, zastosować temblak, a ramię przybandażować do klatki piersiowej. W trybie pilnym trzeba zawieźć poszkodowanego na ostry dyżur.

Przeczytaj: Strzelające stawy – czy wymagają leczenia?

Wybity łokieć wymaga zrobienia zdjęcia RTG, a następnie szybkiego nastawienia w znieczuleniu ogólnym. Po kontrolnym zdjęciu RTG nastawiony staw zabezpiecza się w opatrunku (np. longecie ramiennej) na okres 3–4 tygodni. Po tym okresie można zastosować zewnętrzną ortezę ograniczającą ruchy zgięcia i wyprostu w chorym stawie. Jeśli nastawienie nie jest możliwe lub doszło do innych urazów wskazaniem jest leczenie operacyjne.

Wybity łokieć – rehabilitacja

W celu przywrócenia choremu sprawności fizycznej konieczna jest rehabilitacja. We wczesnym okresie pooperacyjnym należy zapewnić leczenie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe.

Lekarze zalecają, by unikać forsowania kończyny w krótkim czasie po zdjęciu unieruchomienia oraz stosować zimne okładów w celu zmniejszenia opuchlizny oraz ciepłoty okolicy złamania. Zalecane jest jak najszybsze stosowanie pola magnetycznego (na opatrunek gipsowy, na ortezę) aby przyspieszyć i stymulować zrost kości i naprawę tkanek miękkich.

Przy zwichnięci stawu łokciowego stosuje się:

• fizykoterapię: stosowanie wcześniej wspomnianego pola magnetycznego oraz innych zabiegów o działaniu regenerującym i pobudzającym zrost kości (laseroterapia, ultradźwięki), krioterapii w celu zmniejszenia bólu i obrzęku, elektrostymulacji osłabionych mięśni stawu łokciowego lub nadgarstka oraz zabiegów rozluźniających, poprawiających ukrwienie i odżywianie tkanek miękkich, takich jak: lampa solux czy kąpiel wirowa całej kończyny górnej,
• masaż tkanek głębokichokolicy stawu zmniejszający występujące w tych strukturach wzmożone napięcie oraz poprawiający ich ukrwienie i odżywianie,
• terapię manualną, która obejmuje techniki mogące odblokować staw i przywrócić mu fizjologiczną biomechanikę. Szczególnie zalecane przy dłuższym unieruchomieniu chorego stawu. Po zastosowaniu odpowiedniej techniki dochodzi do zmniejszenia bólu, ustąpienia procesu zapalnego oraz poprawy ruchomości stawu,
• kinesiotaping, czyli oklejanie stawu specjalnymi, elastycznymi plastrami strukturze, które mają działanie sensoryczne, odciążające oraz stabilizujące, zalecane zwłaszcza podczas podejmowania pierwszej aktywności fizycznej po urazie w celu stabilizacji i zmniejszenia ryzyka wystąpienia kontuzji,
• w razie uszkodzenia nerwów (najczęściej łokciowego) – neuromobilizację, czyli napinanie i rozciąganie tkanek nerwowych w celu poprawy elastyczności, usprawnienia mechanizmów naprawczych i regeneracyjnych. Technika pozwala na natychmiastową poprawę funkcji podrażnionych tkanek nerwowych.

Zwichnięcie łokcia – jakie ćwiczenia stosować?

Kinezyterapia to inaczej wykonywanie ćwiczeń leczniczych. W początkowej fazie rehabilitacji najlepiej wykonywać z terapeutą delikatne ćwiczenia bez obciążania: izometryczne, rozciągające oraz pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową. Stopniowo wprowadza się ćwiczenia oporowe wzmacniające siłę mięśniową, poprawiające stabilizację, elastyczność tkanek miękkich oraz propriocepcję, czyli czucie stawu w przestrzeni.

Na końcu stosujemy ćwiczenia całej kończyny górnej, również stawu barkowego (przeciążonego dźwiganiem gipsu) i nadgarstka (ograniczonego ruchowo przez gips) zwiększające siłę, kontrolujące ruch i pracę, poprawiające dynamikę ruchów wszystkich kończyny, najlepiej metodą PNF. Dążymy do tego aby wszystkie ruchy stawu były wykonane w pełnym zakresie ruchu nawet po przyłożeniu niewielkiego oporu.

Zwichnięcie stawu łokciowego – powikłania

Szybkie i prawidłowe postępowanie ze zwichniętym stawemłokciowym, a później kompletna rehabilitacja gwarantuje wyleczenie i powrót do sprawności fizycznej. Niestety bardzo często urazy łokcia kończą się powikłaniami, które obejmują:

• zapalenia pourazowe torebki stawowej,
• powstania wolnych ciał w stawie – fragmenty złuszczonej chrząstki (lub kości), które znajdują się w przestrzeni stawowej, podczas ruchu mogą blokować się pomiędzy powierzchniami stawowymi, dając zablokowanie ruchu i ostry, strzelający ból,
• zwłóknienie stawu (artrofibroza), powodem jest przedłużający się stan zapalny stawu, który wygląda wówczas jak wypełniony nitkami porozciąganej gumy do żucia. Ze względu na ciasne upakowanie struktur łokcia, wprowadza to duże ograniczenie ruchu,
• zapalenie fałdów maziowych – fragment torebki stawowej od strony tylnej może być „uszczypnięty” przez schodzące się powierzchnie stawowe. Prowadzi to do lokalnego podrażnienia oraz przerostu tej części i następczego dalszego podrażniania. W skrajnym przypadku może dojść do zakleszczenia fałdu maziowego
• neuropatię, czyli uszkodzenia nerwu łokciowego, który przebiega pod skórą w bruździe leżącej na powierzchni tylnej nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej. Do podrażnienie nerwu dochodzi dość często, podczas urazów stawu łokciowego, efektem jest ból i mrowienie, przebiegające po stronie przyśrodkowej przedramienia aż do palca małego,
• zwapnienia okołostawowe,
• niestabilność stawu łokciowego,
• ograniczenie ruchomości stawu,
• zmiany zwyrodnieniowe.

Niestety zwichnięcia stawu łokciowego, nawet nie powikłane wymienionymi patologiami pozostawiają u połowy pacjentów trwałe ograniczenie czynnościowe kończyny górnej.