Złamanie zielonej gałązki (podokostnowe) – co to jest, jakie są objawy i leczenie?

Co to jest złamanie zielonej gałązki, jak wygląda?

Złamanie zielonej gałązki to określenie szczególnego złamania kości u dzieci i młodzieży. Inaczej jest ono określane jako złamanie podokostnowe lub – po angielsku – greenstick fracture. Kości u małych dzieci łamią się w inny sposób niż kości dorosłego człowieka. Ich kontuzje przypominają złamanie świeżej gałązki drzewa, u której wierzchnia warstwa pozostaje nienaruszona.

Podobnie zachowują się kości dzieci. Podczas złamania typu zielona gałązka gruba warstwa okostnej chroni kość przed całkowitym złamaniem i oddzieleniem się kości od siebie. Dzięki temu złamanie bardzo rzadko wymaga nastawiania i specjalnego leczenia.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

U kogo występuje złamanie zielonej gałązki?

Upadki i urazy u dzieci często kończą się złamaniami. Typowym obrazem złamania u młodzieży jest złamanie zielonej gałązki. Ze względu na szczególną budowę kości dzieci złamanie typu zielonej gałązki powstaje bez odłamków i bez przerwania się wierzchniej warstwy kości.

Złamanie dotyka dzieci i młodzież do lat 10. Pojawia się także u niemowląt i malutkich dzieci, które nie potrafią się swobodnie same poruszać. W rzeczywistości złamanie może powstawać u osoby, u której warstwa okostnej jest gruba i cały czas się jeszcze rozwija i kształtuje. Dlatego w grupie ryzyka są przede wszystkim dzieci.

Warto pamiętać, że dzieci to pacjenci szczególnego typu, ponieważ niekiedy nie potrafią dokładnie powiedzieć, w którym miejscu boli. Zdarza się także, że zapominają o urazie i stłuczeniu, a nawet nie informują swoich opiekunów o upadku. Dlatego przy podejrzeniu złamania u dziecka należy być szczególnie ostrożnym i uważnym, i obserwować, czy dziecko używa jednakowo obu rąk, czy nie ma charakterystycznych krwiaków lub obrzęku.

Przyczyny złamania zielonej gałązki

Najczęściej do złamania dochodzi w wyniku upadków, które często zdarzają się u dzieci. Urazy u kilkulatków wiążą się zwykle z upadaniem na ręce, dlatego złamanie u dziecka dotyczy zazwyczaj kości rąk lub przedramienia.

Dość często złamaniu towarzyszy ruch zgięcia lub skrętu, a na obrazie rentgenowskim uraz bardzo przypomina złamanie kości długiej u dorosłego. Główną różnicą jest b rak przerwania tkanki okostnej, która chroni przed oddzieleniem się kości od siebie. Złamanie typu torus, złamanie zamknięte, dotyczy w największej mierze wieku dziecięcego lub młodzieńczego.

Objawy złamania typu zielonej gałązki

Dzieci najczęściej doświadczają złamania kości przedramienia lub podudzia. W nazewnictwie medycznym wśród złamań typu zielona gałązka najczęściej pojawia się złamanie kości promieniowej u dziecka, złamanie nasady dalszej kości promieniowej, przynasady dalszej kości promieniowej, złamanie nadgarstka, obojczyka. Diagnoza brzmieć może tak: złamanie podokostnowe nasady dalszej kości promieniowej, podokostnowe złamanie kości piszczelowej, podokostnowe złamanie obu kości przedramienia itd.

Złamanie typu zielona gałązka daje podobne objawy jak każde inne złamanie bez przemieszczenia:

• krwiak lub zaczerwienienie okolicy urazu,
• obrzęk i powiększenie obrysu złamanego stawu,
• ból lub dyskomfort,
• obawa przed poruszeniem złamaną częścią ciała, trzymanie jej nieruchomo,
• podwyższenie temperatury, ucieplenie miejsca urazu,
• ograniczenie ruchomości.

Jeżeli kość u dziecka jest złamana, będzie ono odczuwało ból podczas ruchu oraz ucisku. Zauważymy zmianę w jego zachowaniu, charakterystyczne będzie unikanie ruchu i próba jej unieruchomienia.

Jak rozpoznać złamanie zielonej gałązki u dziecka?

Najpowszechniejszym badaniem potwierdzającym złamanie kości u dziecka jest badanie RTG (rentgen). Jeśli dziecko po upadku skarży się na ból ręki lub nadgarstka i widoczny jest obrzęk, trzeba natychmiast skonsultować się z lekarzem. Jeśli nie ma widocznych objawów złamania, jednak dziecko odczuwa przez dłuższy czas bolesność po upadku, warto skonsultować się z lekarzem, żeby wykluczyć możliwe złamanie (mogło dojść do samego stłuczenia).

Podczas wywiadu lekarz sprawdza bolesne miejsca oraz zleca wykonanie badania RTG, na którym jednoznacznie widać, czy kość jest złamana, czy nie. Lekarz zazwyczaj zleca wykonanie badania w dwóch projekcjach. W przypadku złamania typu zielonej gałązki na zdjęciu radiologicznym nie widać szczeliny złamania. Widać za to odwarstwienie okostnej – to efekt powstałego krwiaka. W nielicznych przypadkach dodatkowo wykonuje się badania takie jak rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa.

Przy każdym złamaniu u dziecka lekarz ocenia dotykiem stan kości, stopień jej możliwej deformacji, czy obecne jest tętno. To pozwala wykluczyć ewentualne powikłania po złamaniu zielonej gałązki.

Rehabilitacja po złamaniu typu zielona gałązka

Każdy uraz i kontuzję u dziecka warto skonsultować dodatkowo z fizjoterapeutą. Rehabilitacja pomaga pacjentowi wrócić do pełni zdrowia i uniknąć ewentualnych powikłań po kontuzji. Po zdjęciu opatrunku pacjent wykonuje ćwiczenia przywracające pełną ruchomość oraz siłę mięśniową kończyny. Długi okres noszenia szyny może spowodować, że ręka będzie wyglądała na chudszą i słabszą. Indywidualnie dobrane ćwiczenia pomogą wrócić do pełnej sprawności w przypadku złamania typu zielonej gałązki.

Przy kontuzjach dotykających układ kostny zawsze wprowadza się także leczenie polem magnetycznym, które przyspiesza wzrost komórek kostnych i gojenie się ran. Zabiegi z wykorzystaniem pola magnetycznego można wykonywać już z opatrunkiem, ponieważ fale pola przenikają przez materiał ubrania oraz szynę gipsową. Klejenie taśmami (kinesiotaping) wspomaga leczenie obrzęków i uśmierza ból po zdjęciu gipsu.

Dodatkowo stosuje się różne zabiegi poprawiające ukrwienie i dotlenienie tkanek, np. krioterapię miejscową z użyciem ciekłego azotu, który działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo.

Leczenie złamania kości przedramienia u dzieci

Obecnie najbardziej popularnym leczeniem stosowanym przy złamaniach kości u dzieci jest unieruchomienie kończyny poprzez założenie gipsu lub szyny. Repozycja i nastawienie są niepotrzebne przy złamaniu zielonej gałązki, dlatego że podczas złamania nie ma odłamków i przemieszczenia. Bardzo rzadko podczas złamania typu zielonej gałązki trzeba wykonywać znieczulenie i dodatkowe zabiegi na ręce.

Leczenie złamań u dzieci bez nastawiania przynosi pozytywne efekty i nawet po kilku tygodniach noszenia gipsu większość pacjentów wraca do zdrowia i całkowitej ruchomości kończyny. Powikłania są rzadkie.

Gips, w zależności od decyzji lekarza, nosi się od 2 do 8 tygodni. Po kilku tygodniach noszenia gipsu lekarz decyduje czy konieczne jest przedłużenie leczenia. Jeśli można zdjąć gips, zazwyczaj pacjent przez jakiś czas zakłada jeszcze ortezę, która stabilizuje kończynę w odpowiedniej pozycji. Maksymalny czas leczenia wynosi 2 miesiące. W niektórych przypadkach stosuje się fizjoterapię, rehabilitację, w tym ćwiczenia, z których większość można wykonywać samodzielnie w domu.

Złamanie zielonej gałązki – powikłania

Przy złamaniach greenstick fracture powikłania występują bardzo rzadko, jednak u każdego pacjenta istnieje ryzyko wystąpienia jakichś komplikacji. Najbardziej typowym zdarzeniem jest ponowne złamanie kości w tym samym miejscu. Z tego powodu zaleca się, aby dzieci ograniczyły swoją aktywność i unikały sytuacji, w których może powtórzyć się upadek. Poza tym opatrunek czy szyna mogą powodować ucisk na naczynia krwionośne i doprowadzić do niedokrwienia lub martwicy tkanek. Bardzo rzadko dochodzi do nieprawidłowego zrośnięcia kości. Samo złamanie w wieku dziecięcym nie powoduje zaburzenia wzrostu kości.