Złamania kości śródręcza – przyczyny, objawy, leczenie

Złamanie śródręcza i placów

Ręką jest najbardziej obwodową część kończyny górnej. Rozpoczyna się ona od nadgarstka i kończy na opuszkach palców. Jest narządem wysoce wyspecjalizowanym; pełni funkcje poznawcze oraz wykonawcze, które są niezwykle precyzyjne. Ten szeroki zakres działań wykonywany jest dzięki złożonej budowie szkieletowej, mięśniowej oraz przebiegu sieci delikatnych nerwów oraz naczyń. Z tego względu każdy uraz ręki jest uszkodzeniem niezwykle złożonym, obejmującym wiele jej struktur anatomicznych. Złamania kości śródręcza oraz paliczków nie należą do częstych złamań.

Mechanizm ich powstawania jest zróżnicowany; powodem może być upadek na rękę, uraz skrętny, bezpośrednie uderzenie, kontuzja doznana podczas uprawiania sportu lub bójki oraz zmiażdżenie drzwiami. Zazwyczaj są to urazy niezwykle skomplikowane i wymagające leczenia w wysoce wyspecjalizowanych ośrodkach z odpowiednio wykwalifikowaną kadrą specjalistów.

Przeczytaj też: Wybity palec – przyczyny i objawy

Złamanie kości śródręcza – przyczyny

Złamania kości ręki dotyczą głównie sportowców uprawiających boks. Innymi przyczynami takich urazów mogą być różnego rodzaju uderzenia, upadki, kontuzje doznane podczas uprawiania sportów, przygniecenia ciężkim przedmiotem, przytrzaśnięcie drzwiami. Złamania ręki dzielimy na:

• złamania kości śródręcza – najczęstsze złamania w obrębie ręki, często urazowi ulega fragment szyjki piątej kości śródręcza; ten typ urazu określa się „złamaniem bokserskim”, z powodu zadania ciosu ześlizgowego zaciśniętą pięścią w ścianę lub twardy przedmiot,
• złamania paliczków - palce składają się z paliczków; kciuk z dwóch paliczków, a reszta palców ma po trzy paliczki, które są kośćmi bardzo kruchymi i podatnymi na wszelkie urazy. Złamanie palców jest często urazem sportowym, zwłaszcza podczas uprawiania siatkówki lub koszykówki.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Złamanie kości śródręcza – objawy

Objawy złamań w obrębie kości ręki są podobne do objawów wszystkich uszkodzeń i obejmują:

• obrzęk uszkodzonej okolicy,
• krwiak,
• zasinienie,
• wrażliwość na dotyk i ucisk,
• zniekształcenie obrysów ręki (skrócenie, skrzyżowanie palców),
• znaczne ograniczenie ruchów palców,
• może pojawić się uczucie sztywności.

Złamanie kości śródręcza – leczenie

Z podejrzeniem złamania należy udać się do szpitala. W czasie podróży zaleca się unieruchomienie uszkodzonej ręki oraz jej zabezpieczenie, najlepiej na jakiejś prowizorycznej szynie. Przy udzielaniu pierwszej pomocy należy zwrócić uwagę na występowanie odłamów kostnych oraz na występowanie niepokojących objawów takich jak: drętwienie czy zaburzenie czucia w ręce oraz palcach.

Badanie fizykalne przeprowadzone przez lekarza ortopedę pozwoli zlokalizować strefę złamania oraz stwierdzić obecność dodatkowych uszkodzeń tkanek, nerwów lub naczyń krwionośnych. Warto dla potwierdzenia wykonać zdjęcie RTG, które precyzyjnie określi przebieg linii złamania oraz umiejscowienie ewentualnych odłamów kostnych. Najprostsze złamania bez przemieszczenia leczy się zachowawczo za pomocą unieruchomienia w opatrunku gipsowym lub ortezie na okres 3-6 tygodni. Niekiedy ciężko zauważyć złamanie podstawy kości kciuka na zdjęciu RTG, dlatego też przy unieruchamianiu ręki należy uwzględnić także kciuk.

Jeśli towarzyszy przemieszczenie odłamów kości należy wykonać nastawienie i jego poprawność potwierdzić ponownie zdjęciem RTG. W niektórych przypadkach złamań niestabilnych lub śródstawowych oraz kiedy nastawienie nie przyniosło efektów konieczne jest leczenie operacyjne. Polega ono na nastawieniu odłamów za pomocą łączników metalowych lub elementów biowchłanialnych. Po uzyskaniu pełnego zrostu kości części metalowe należy usunąć.

Złamanie trzeba różnicować ze stłuczeniem, które choć teoretycznie jest mniej groźne od złamań, ale często może powodować podobnie uciążliwe objawy. W przypadku stłuczeń w obrębie kciuka i małego palca, leczenie może trwać wyjątkowo długo.

Sprawdź również: Drętwienie lewej ręki i palców lewej ręki

Złamanie kości śródręcza – rehabilitacja

W leczeniu złamań ważna jest także odpowiednia rehabilitacja, której celem jest przywrócenie sprawności manualnej ręki. Jest ona długotrwała i powinna obejmować:

• we wczesnym okresie pooperacyjnym działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe. Zalecane jest jak najszybsze stosowanie pola magnetycznego (na gips lub na ortezę, z zespalającymi odłamy kostne drutami) aby przyspieszyć i stymulować zrost kości, jeśli unieruchomione są kości śródręcza warto wykonywać delikatne ćwiczenia paliczków wystających poza gips lub ortezę,
• unikanie forsowania kończyny w krótkim czasie po zdjęciu unieruchomienia oraz stosowanie zimnych okładów w celu zmniejszenia opuchlizny oraz ciepłoty okolicy złamania, po usunięciu unieruchomienia można jeszcze przez jakiś czas mocować uszkodzona kość do sąsiedniego paliczka w celu jego ochrony i zabezpieczenia przed dodatkowym urazem,
• kurację farmakologiczną polegającą na podawaniu leków przeciwzapalnych i rozluźniających tkanki mięśniowe; jeśli ból jest intensywny, można poprosić lekarza o środki przeciwbólowe,
• fizykoterapię: stosowanie wcześniej wspomnianego pola magnetycznego oraz innych zabiegów o działaniu regenerującym i pobudzającym zrost kości (laseroterapia, ultradźwięki), krioterapii w celu zmniejszenia bólu i obrzęku, elektrostymulacji osłabionych mięśni ręki oraz zabiegów rozluźniających, poprawiających ukrwienie i odżywianie tkanek miękkich, takich jak: lampa solux czy kąpiel wirowa ręki,
• masaż tkanek głębokich okolicy stawu zmniejszający występujące w tych strukturach wzmożone napięcie oraz poprawiający ich ukrwienie i odżywianie,
• kinezyterapię, czyli wykonywanie ćwiczeń leczniczych. W początkowej fazie rehabilitacji najlepiej wykonywać z terapeutą delikatne ćwiczenia poprawiające ruchomość uszkodzonej okolicy oraz stawów sąsiednich, które również były unieruchomione. Zazwyczaj jeśli uraz był ciężki trzeb popracować ze stawem nadgarstkowym. Stopniowo wprowadza się ćwiczenia oporowe i izometryczne wzmacniające siłę mięśniową, poprawiające stabilizację, elastyczność tkanek miękkich oraz propriocepcję, czyli czucie stawu w przestrzeni. Na koniec uczy się pacjenta wykonywać skomplikowane czynności manualne całej ręki. Dążymy do tego aby wszystkie ruchy ręki były wykonane w pełnym zakresie nawet po przyłożeniu niewielkiego oporu,
• terapię manualną, która obejmuje techniki mogące odblokować staw i przywrócić mu fizjologiczną biomechanikę. Szczególnie zalecane przy dłuższym unieruchomieniu chorego stawu. Po zastosowaniu odpowiedniej techniki dochodzi do zmniejszenia bólu, ustąpienia procesu zapalnego oraz poprawy ruchomości stawu,
• kinesiotaping, czyli oklejanie stawu specjalnymi, elastycznymi plastrami strukturze, które mają działanie sensoryczne, odciążające oraz stabilizujące, zalecane zwłaszcza podczas podejmowania pierwszej aktywności fizycznej po urazie w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia kontuzji,
• w razie uszkodzenia nerwów - neuromobilizację, czyli napinanie i rozciąganie tkanek nerwowych w celu poprawy elastyczności, usprawnienia mechanizmów naprawczych i regeneracyjnych. Technika pozwala na natychmiastową poprawę funkcji podrażnionych tkanek nerwowych.

Złamanie kości śródręcza – rehabilitacja

W przypadku niepodjęcia szybkiego i prawidłowego leczenia, mogą pojawić się poważne powikłania. Zaliczamy do nich:

• przewlekłe zapalenia tkanek miękkich w obrębie ręki,
• powstanie stawu rzekomego,
• tzw. kamiennie krwiaki – zmiany zlokalizowane w okolicy poduszeczek na palcach związane z uszkodzeniem podskórnych naczyń krwionośnych, są uciążliwe gdyż są bardzo bolesne i długo się goją,
• ograniczenie ruchomości i funkcji ręki,
• zaburzenia neurologiczne związane z uszkodzeniem nerwów obwodowych w ręce – mogą objawiać się zaburzeniami czucia, drętwieniem, mrowieniem oraz osłabieniem siły mięśniowej,
• zmiany zwyrodnieniowe.