Zespół Reitera – przyczyny, objawy, badania, leczenie, rehabilitacja

Zespół Reitera – przyczyny

Do wystąpienia objawów zespołu reaktywnego zapalenia stawów najczęściej dochodzi po przebytej infekcji bakteryjnej, dotyczącej jednego z dwóch układów: pokarmowego lub moczowo-płciowego. Najczęstszymi,, sprawcami” są bakterie:

• Chlamydia trachomatis,
• Salmonella,
• Shigella,
• Campylobacter ,
• Yersinia.

Choroby wywołane przez Chlamydię trachomatis to w wielu krajach najczęstsze schorzenie przenoszone drogą płciową, stąd można spotkać również nazwę,, SARA” –sexually acquired reactive artritis. Dokładny patomechanizm tej choroby nie został do końca wyjaśniony i stanowi nadal temat dyskusji naukowców. Prawdopodobnie związany jest z występowaniem u niektórych osób specyficznej odmiany jednego z białek (HLA-B27), biorącego udział w odpowiedzi immunologicznej. Białka z rodziny HLA stanowią ważny punkt w obronie układu odpornościowego. Ich zadaniem jest między innymi prezentacja antygenów bakteryjnych innym komórkom układu odpornościowego. Sugeruje się, że u osób, u których występuje podtyp HLA-B27, dochodzi do nadmiernej stymulacji odpowiedzi autoimmunologicznej – organizm atakuje swoje tkanki w błonie maziowej stawów lub innych części ciała. Według innej teorii, dochodzi do rozsianej infekcji bakteryjnej w obrębie stawów.

Przeczytaj też: Infekcje intymne u mężczyzn

Zespół Reitera – objawy

O ile przyczyny reaktywnego zapalenia stawów są nadal przedmiotem badań, to objawy tej choroby nie pozostawiają większych wątpliwości. Zespół Reitera obejmuje współwystępowanie 3 lub 4 objawów:

• zapalenia stawów,
• zapalenia spojówek,
• zapalenia cewki moczowej, poprzedzonych infekcją układu moczowego lub pokarmowego.

Dodatkowo często obserwuje się również objawy skórne oraz dolegliwości ogólnoustrojowe, takie jak gorączka i objawy grypopodobne. Na tę chorobę częściej cierpią młodzi mężczyźni. Schorzenie może przebiegać skąpo- lub pełnoobjawowo (dolegliwości ze wielu układów), przy czym zapalenie stawów jest zawsze objawem stałym. Poniżej znajduje się opis najczęściej zgłaszanych dolegliwości.

Zapalenie stawów

Najczęściej pierwszym objawem zapalenia stawów jest asymetryczny, nasilający się ból kolana, kostki lub stopy. Wiele osób cierpiących na reaktywne zapalnie stawów skarży się na bóle w dole pleców – w odcinku lędźwiowym i krzyżowym kręgosłupa, które są spowodowane zajęciem stawu krzyżowo-biodrowego. Charakterystyczny jest także ból i opuchlizna palców (kiełbaskowate palce). Silne dolegliwości sprawiają, że wykonywanie najprostszych codziennych czynności oraz poruszanie się mogą być znacznie utrudnione. Może dojść także do zapalenia ścięgien i przyczepów mięśni, np. ścięgna Achillesa lub rozcięgna podeszwowego, co objawia się bólem pięt i trudnościami w poruszaniu się.

Zapalenie w obrębie narządu wzroku

Zmiany w obrębie narządu wzroku należą do najczęstszych powikłań zaraz po zapaleniach stawów. Najczęściej jest to zapalenie spojówek, rzadziej owrzodzenia rogówki lub zapalenie błony naczyniowej oka. Zapalenie może być symetryczne (dotyczy obu oczu) i może objawiać się z różnym nasileniem: od zaczerwienionego oka do poważnej infekcji. Zapalenie błony naczyniowej objawia się dyskomfortem w oku, bólem, zaczerwienieniem, światłowstrętem lub skurczem źrenicy.

Zapalenie cewki moczowej lub szyjki macicy

Zapalenie cewki moczowej objawia się bólem i pieczeniem podczas oddawania moczu oraz oddawaniem moczu wraz mętną, biało-żółtą wydzieliną pojawiającą w ujściu cewki moczowej. Dolegliwości te częściej dotyczą mężczyzn. U kobiet występują natomiast łagodne bóle lub dyskomfort przy oddawaniu moczu. Zapalenie szyjki macicy jest najczęściej bezobjawowe. U mężczyzn zdarza się zapalenie jąder, najądrzy, pęcherzyków nasiennych lub gruczołu krokowego.

Dodatkowe objawy

U wielu chorych można zaobserwować dodatkowe objawy towarzyszące, takie jak:

• zapalenie skórno-śluzówkowe,
• zmiany łuszczycopodobne,
• obrączkowate zapalenie napletka,
• zmiany (owrzodzenia) w obrębie jamy ustnej i paznokci,
• zapalenie przyczepów/ ścięgien (entezopatia),
• keratoderma blennorrhagicum – zmiany skórne,
• infekcje urogenitalne,
• utrata wagi.

Zespół Reitera – diagnostyka

Diagnostyka zespołu Reitera obejmuje obserwację kliniczną – wystąpienie wyżej wymienionych dolegliwości po około 2 do 6 tygodni od przebytej infekcji wenerycznej lub pokarmowej. Dodatkowym czynnikiem ryzyka jest duża aktywność seksualna (bez prezerwatywy), ponieważ sprzyja zakażeniom chlamydią. Pełne potwierdzenie uzyskuje się oceniając markery stanu zapalnego we krwi (OB, CRP), badanie okulistyczne, punkcję stawu i badanie mikrobiologiczne jeśli jest wskazane, a w późniejszej fazie – RTG. Czasem wykonuje się również badanie w kierunku określenia HLA.

Zespół Reitera – przebieg i leczenie

Jeśli reaktywne zapalenie stawów poprzedziła infekcja chlamydią, to wskazane jest zastosowanie przedłużonej antybiotykoterapii (około 3 miesięcy), gdyż jest to bakteria zdolna do przeżycia wewnątrzkomórkowego i,, schowania się” przed lekami i układem odpornościowym. W takim przypadku należy również rozważyć konsultację i ewentualną terapię partnera seksualnego.

Ponadto w celu złagodzenia objawów, można stosować leki przeciwbólowe, np. ibuprom, a także fizykoterapię. Rehabilitacja odgrywa istotną rolę w procesie leczenia, gdyż pozwala na usprawnienie, poprawę i zachowanie prawidłowej kondycji układu ruchu. Lekarz dobiera ją do indywidualnych potrzeb pacjenta i może ona obejmować:

• ćwiczenia w odciążeniu (np. w podwieszeniu),
• krioterapię (zastosowanie ciekłego azotu),
• prądy diadynamiczne,
• pole magnetyczne,
• masaże,
• ultradźwięki.

W przypadku zapalenia spojówek podaje się glikokortykosteroidy w kroplach do oczu. Ponad 80 proc. leczonych chorych w pełni wraca do zdrowia w ciągu roku. Nieleczone reaktywne zapalenie stawów może prowadzić do znacznego upośledzenia układu ruchu, a także do ślepoty.