Zapalenie stawu biodrowego – objawy i leczenie

Czym jest zapalenie stawu biodrowego?

Zapalenie stawu biodrowego częściej dotyka dzieci (między 3 a 10 rokiem życia), w tym istotnie częściej chłopców (stosunek 2:1). Schorzenie to dość często występuje jako konsekwencja zakażenia bakteryjnego bądź wirusowego i powikłanie poinfekcyjne górnych dróg oddechowych w przebiegu takich chorób jak angina, czy grypa, czyli schorzeń dość częstych w wieku dziecięcym.

Nie należy bagatelizować nawet niezbyt groźnych infekcji, gdyż nieleczone mogą doprowadzić do niebezpiecznych stanów zapalnych, umiejscawiających się w stawie biodrowym.

Oprócz przemijającego zapalenia stawu biodrowego wyróżniamy również:

• zapalenia bakteryjne (infekcyjne) zapalenie stawu biodrowego,
• wirusowe zapalenie stawu biodrowego.

Jakie są objawy zapalenia stawu biodrowego?

Objawami klinicznymi przemijającego zapalenia stawu biodrowego są:

• bolesność w pachwinie;
• bolesność stawu biodrowego i czasem kolanowego;
• utykanie;
• nieznaczne ograniczenie zakresu ruchu w biodrze (w początkowym stadium);
• skurcze mięśni (mimowolne);
• objawy uogólnione, jak gorączka;
• uraz w wywiadzie lub wcześniejsza infekcja.

Do objawów infekcyjnego (bakteryjnego) zapalenia stawu biodrowego zaliczamy:

• nagle występujący początek dolegliwości;
• bolesność, zaczerwienienie, zwiększenie ciepłoty i obrzęk stawu;
• skurcz mięśni, który prowadzi do znacznego ograniczenia zakresu ruchu;
• objawy uogólnione: tachykardia, gorączka, ogólne złe samopoczucie;
• bolesność zlokalizowana w wielu stawach, zapalenie pochewek ścięgnistych, czy objawy z układu moczowo-płciowego.

Do charakterystycznych objawów wirusowego zapalenia stawu biodrowego należą:

• ostre zapalenie stawu,
• infekcja wirusowa lub inne schorzenie wirusowe,
• gorączka,
• wysypka, zmiany na skórze.

Jakie są przyczyny zapalenia stawu biodrowego?

Przyczyna powstawania przemijającego zapalenia stawu biodrowego nie jest do końca znana. Wykazano jednak związek z:

• niedawno przebytym urazem w wywiadzie pacjenta,
• niedawno przebytym zakażeniem wirusowym (np. zakażenie górnych dróg oddechowych),
• alergią.

Przyczyną bakteryjnego zapalenia stawu biodrowego może być zakażenie bakteryjne z innego, czasem odległego miejsca, jak:

• skóra, szczególnie narażona w czasie urazu, zabiegu operacyjnego lub zapalenia tkanki łącznej;
• sąsiednia kość przy zapaleniach szpiku;
• rozsiew poprzez krew, jak przy infekcjach układu oddechowego, czy moczowego.

W przypadku wirusowego zapalenia stawu biodrowego, jako możliwe przyczyny, podaje się:

• wirusowe zapalenie wątroby typu B i C (HBV, HCV);
• zakażenie wirusem HIV (czasem związane z przewlekłym bólem stawów);
• wirus ospy wietrznej;
• wirus świnki;
• erytrowirus (niegdyś parwowirus) B19;
• wirus różyczki.

Pozostałymi czynnikami ryzyka wystąpienia infekcyjnego zapalenia stawu biodrowego są:

• bardzo młody lub podeszły wiek pacjenta;
• złe odżywianie i zaniedbanie (szczególnie dotyczy to krajów rozwijających);
• choroby immunosupresyjne: HIV/AIDS, stosowanie narkotyków dożylnych, steroidów;
• cukrzyca.

Jak rozpoznaje się zapalenie stawu biodrowego?

Rozpoznanie przemijającego zapalenia stawu biodrowego różnicuje się przede wszystkim w oparciu o następujące badania:

• morfologię krwi – w której zwykle obserwuje się nieznacznie przyspieszony odczyn Biernackiego (OB) oraz leukocytozę. W przypadku znacznie podwyższonych wartości OB oraz białka reaktywnego CRP oraz leukocytozie należy rozszerzyć diagnostykę w celu wykluczenia bądź potwierdzenia sepsy;
• RTG stawu biodrowego AP i boczne oraz miednicy (projekcja AP – anterior-posterior, czyli przód-tył) – zwykle nie wykazują znacznych różnic odbiegających od normy, lecz różnicują i wykluczają inne przyczyny,
• USG – dużą wartością diagnostyczną tego badania jest niewątpliwie wykrycie obecności wysięku w stawie oraz często pod kontrolą USG wykonuje się punkcję stawu biodrowego w celu wykluczenia tzw. septycznego zapalenia stawu (pobrana próbka płynu stawowego trafia do badania mikrobiologicznego – posiew i badanie metodą Grama).

Rozpoznanie w przypadku bakteryjnego zapalenia stawu biodrowego jest w zasadzie takie samo jak przy przemijającym zapaleniu stawu biodrowego, lecz obejmuje także:

• morfologię krwi – hematologię (przyspieszony OB, podwyższona leukocytoza), biochemia (podwyższone CRP);
• badanie mikrobiologiczne krwi – pobranie krwi na posiew z prawdopodobnych miejsc pierwotnej infekcji (rany, klatka piersiowa, układ moczowy);
• punkcję stawu przed antybiotykoterapią;
• diagnostykę obrazową – RTG (wysięk w stawie, obrzęk tkanek miękkich), USG (wspomagająco przy punkcji stawu), MRI (rezonans magnetyczny).

Rozpoznanie wirusowego zapalenia stawu biodrowego obejmuje ponadto co powyżej także wykonanie badań mikrobiologicznych – oznaczenie przeciwciał IgM (przeciwko danemu patogenowi).

Czytaj również: Złamanie miednicy – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania

Jak leczyć zapalenie stawu biodrowego?

W przypadku przemijającego zapalenia stawu biodrowego zaleca się:

• odpoczynek – czyli leżenie w łóżku przez okres około 1 tygodnia w celu zachowania ciszy mechanicznej (ograniczenie podrażnienia stawu);
• leki przeciwbólowe;
• leczenie fizjoterapeutyczne – zastosowanie profilaktyki w postaci ćwiczeń izometrycznych, które skutecznie zapobiegają zanikom mięśniowym;
• zastosowanie krioterapii miejscowej – która pozwala obniżyć stan zapalny tkanek okolicy stawu biodrowego oraz ma działanie miejscowe – znieczulające;
• stosowanie masażu leczniczego – zapewniającego lepsze odżywienie struktur mięśniowo-więzadłowych, polepszenie trofiki tkanek okołostawowych, rozluźnienie nadmiernie napiętych mięśni.

Odpowiednio ustalone leczenie farmakologiczne i fizjoterapeutyczne pozwala wyciszyć proces zapalny stawu w czasie 2-3 tygodni.

Leczenie w przypadku infekcyjnego zapalenia stawu biodrowego obejmuje:

• podanie wysokich dawek antybiotyków (zwykle przez 2-3 tygodnie), później antybiotykoterapia doustna jako kontynuacja do 6 tygodnia leczenia. Rodzaj antybiotyków dobierany ze względu na wyniki posiewu;
• stosowanie leków przeciwbólowych i niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ);
• leczenie niefarmakologiczne, które obejmuje nacięcie stawu i zastosowanie drenażu;
• leczenie fizjoterapeutyczne, którego największe oddziaływanie jest nakierowane na minimalizowanie skutków unieruchomienia stawu po zastosowanym cięciu i drenażu, pomocne staje się zastosowanie ćwiczeń izometrycznych, później ćwiczeń czynnych wolnych, kiedy możliwe jest włączenie ruchu oraz ćwiczeń z umiarkowanym oporem w celu wzmocnienie stabilizatorów stawu biodrowego. W miarę potrzeby stosuje się także magnetoterapię, laseroterapię (szczególnie na bliznę) oraz tzw. terapię blizny – w celu jej opracowania i zminimalizowania niekorzystnych zmian w tkance łącznej w okolicy blizny. Jako terapię wspomagającą stosuje się także krioterapię miejscową – działającą przekrwienie – polepszenie trofiki tkanek, przeciwobrzękowo i lokalnie znieczulająco oraz stosowanie tapingu medycznego (kinesiotapingu).

Leczenie wirusowego zapalenia stawu biodrowego oparte jest na:

• zastosowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ);
• stosowaniu leków przeciwbólowych, w przypadkach dużej bolesności;
• odpowiedniego leczenia usprawniającego (rehabilitacji), która jest oparte, tak jak w przypadku przemijającego oraz infekcyjnego (bakteryjnego) zapalenia stawu biodrowego, na minimalizowaniu następstw i niekorzystnych skutków zapalenia stawu biodrowego, które prowadzi do jego samoograniczenia.

Powikłania zapalenia stawu biodrowego

Odpowiednio prowadzone leczenie i rehabilitacja pozwala na zahamowanie niekorzystnych następstw infekcyjnego zapalenia stawu biodrowego. W niektórych przypadkach dochodzi jednak do:

• wstrząsu septycznego,
• powstania ropni lub przetoki,
• niekorzystnych zmian w obrębie stawu (destrukcja), osteoporoza, zesztywnienie stawu, wtórnie – zmiany zwyrodnieniowe,
• jałowej martwicy stawu biodrowego.

Najbardziej niebezpiecznym następstwem bakteryjnego zapalenia stawu biodrowego jest niewątpliwie zahamowanie wzrostu kończyny u dzieci, wraz z jej zniekształceniem, kiedy to proces infekcyjny obejmuje chrząstkę wzrostową u dzieci. W związku z tym nie należy bagatelizować infekcyjnego zapalenia stawu biodrowego, które może w istotny sposób wpłynąć nie tylko na rozwój kończyny, lecz przynieść poważne i czasem nieodwracalne konsekwencje zdrowotne w przyszłości.

Ze względu na mnogość przyczyn, które w konsekwencji doprowadzają do zapalenia stawu biodrowego nie zawsze da się im zapobiec. Należy pamiętać, iż czasem nawet niewielka infekcja, zakażenie bakteryjne, czy wirusowe w odległych częściach ciała może, w konsekwencji nieodpowiedniego leczenia, jego braku lub bagatelizowania, doprowadzić do umiejscowienia ogniska chorobowego w stawie biodrowym.