Zapalenie kości i stawów – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania

Co oznacza zapalenie kości i stawów?

Zapalenie kości jest zróżnicowaną chorobą spowodowaną reakcją zapalną w tkance kostnej. Charakterystyczną cechą jest postępująca degradacja kości. Choroba przebiega w sposób ostry, podostry lub przewlekły. Zapalenie dotyka jeden lub więcej kości, a zmiany najczęściej lokują się u ich przynasady u dzieci i nasady u dorosłych. W wyniku procesu zapalnego zbiera się ropa, która zaczyna rozprzestrzeniać się naczyniami i prowadzi do martwicy i zaburzeń w odżywianiu kośćca.

Podczas zapalenia stawów zmiany chorobowe dotykają zarówno jego elementów kostnych, jak i chrząstki, błony maziowej czy kaletek stawowych. Zapalenie stawu może towarzyszyć zapaleniu kości lub występować osobno.

Jakie są przyczyny zapalenia kości i stawów?

Do przyczyn zapalenia kości i stawów zaliczamy:

• zakażenie krwiopochodne drobnoustrojami (bakteria gronkowca, prątki gruźlicy, krętki kiły, grzyby, paciorkowce, pałeczki grypy i salmonelli, w przypadku stawów – zdarzają się wirusy),
• przerzuty z pierwotnych ognisk infekcji takich jak pępowina, zapalenie ucha środkowego i płuc, angina czy czyraki skórne,
• zakażenie w konsekwencji urazu (ukłucie, ugryzienie, złamanie, postrzał), zabiegu chirurgicznego lub dentystycznego,
• stosowanie dożylnych narkotyków,
• powtarzające się urazy,
• szkodliwy wpływ promieni jonizujących,
• zatrucia fosforem.

Do zapalania kości mogą predysponować:

• zmniejszona odporność,
• zaburzenia ukrwienia,
• schorzenia ogólnoustrojowe (cukrzyca, toczeń, twardzina układowa, otyłość, choroby tkanki łącznej),
• endoprotezy stawów.

Czytaj również: Złamanie miednicy – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania

Jakie są objawy zapalenia kości i stawów?

Do objawów zapalenia stawów zaliczamy:

• gorączkę;
• samoistne bóle nocne;
• wrażliwość okolicy na dotyk;
• obrzęk;
• zaczerwienienie;
• ocieplenie zainfekowanej okolicy;
• upośledzenie funkcji stawu (sztywność i trudności z poruszaniem);
• wytworzenie się przetoki skórnej nad zainfekowanym miejscem w kości;
• ogólne złe samopoczucie (zmęczenie, chudnięcie, nudności, dreszcze, bóle mięśni);
• u małych dzieci – niechęć do poruszania chorą kończyną, unikanie chodzenia, a także płacz przy dotykaniu i poruszaniu dotkniętą zmianami chorobowymi kończyną.

Rozpoznanie i leczenie zapalenia stawów i kości

Rozpoznanie stawia się w oparciu o wywiad z pacjentem i badania kliniczne. Dla potwierdzenia schorzenia specjalista zleca wykonanie zdjęcia RTG (nie wykazuje zmian w pierwszych 2–3 tyg) oraz przeprowadzenie testów laboratoryjnych (badanie krwi, OB, CRP i posiew krwi, aby zidentyfikować patogen odpowiedzialny za zapalenie). Najdokładniejszym badaniami są tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny oraz scyntygrafia kości. W niektórych przypadkach stosuje się biopsję kości. W różnicowaniu bierze się pod uwagę nowotwory oraz gruźlicę kości.

Schorzenie wymaga stałej kontroli lekarskiej więc leczenie odbywa się w warunkach szpitalnych.

Leczenie zapalenia kości i stawów obejmuje:

• leżenie w łóżku do czasu ustąpienia objawów choroby,
• odciążenie zajętego stawu; chora kończyna powinna być ułożona poziomo lub lekko uniesiona,
• wdrożeniu antybiotykoterapii – mogą być podawane doustnie lub w zastrzykach domięśniowych, terapia powinna trwać nawet 8–10 tygodni,
• środki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) doustne lub wstrzykiwane do wnętrza stawu,
• chirurgiczne opracowanie rany w przypadku jeśli jest ona wrotami wniknięcia drobnoustroju do organizmu,
• operacyjne wycięcie ogniska chorobowego i zmienionej chorobowo kości,
• w przypadku stwierdzenia treści ropnej w stawie, wykonuje się nacięcie i płukanie stawu w celu jej odsączenia,
• wykonywanie zimnych okładów na chore stawy,
• przeciwbólowe zabiegi fizykoterapeutyczne – zaleca się podskórną stymulację nerwów (TENS), która łagodzi ból i zapalenie stawu,
• ćwiczenia lecznicze; zaleca się wykonywanie ćwiczeń zdrowymi kończynami, szczególnie podczas dłuższego pobytu w łóżku, a po zakończonej hospitalizacji należy wzmacniać stawy i siłę mięśniową,
• stosowanie środków zaopatrzenia ortopedycznego, które ułatwią chodzenie np. kule lub chodziki,
• terapię hiperbaryczną – pozwala usunąć patogen z ustroju oraz przyśpiesza proces gojenia,
• zdrową dietę: stosowanie suplementów (np. siarczanu glukozaminy, chondroityny i tłuszczy rybnych, aby odżywić elementy wewnątrzstawowe), nawadnianie oraz utratę wagi w przypadku nadwagi.

Leczenie i hospitalizacja chorego z zapaleniem kości jest niezwykle ważna, gdyż schorzenie nie leczone może prowadzić do wstrząsu septycznego. Interwencja chirurgiczna konieczna jest tylko w niewielkiej liczbie przypadków, w których inne sposoby leczenia okazały się nieskuteczne. Operacja ma na celu wygładzenie powierzchni stawowych lub odtworzenie chrząstki (poprzez artroskopię), wymianę całego stawu (artroplastyka) albo jego usztywnienie w jednej pozycji (artrodeza).

Czytaj również: Szpitalne zapalenie płuc (SZP) – przyczyny, leczenie, rokowanie

Jakie są powikłania zapalenia kości i stawów?

Niestety powikłania zapalenia się zdarzają i obejmują:

• brak zrostu chorej kości,
• patologiczne złamania,
• przewlekłe zapalenia,
• amputację chorej kończyny,
• powstanie torbieli,
• zwyrodnienia,
• martwicę kości,
• posocznicę,
• powstanie stawu rzekomego.

Czytaj również: Artroskopia kolana – wskazania, przebieg zabiegu, rekonwalescencja, powikłania