Wybity bark (zwichnięcie stawu ramiennego) – przyczyny, objawy i rehabilitacja

Wybity bark – co oznacza?

Wybity bark to potoczne określenie zwichnięcia stawu ramiennego (barkowego). Ze względu na budowę anatomiczną staw ten w sposób szczególny jest narażony na urazy. Panewka stawu barkowego jest płaska, a głowa kości ramiennej duża. Bezpośredni lub pośredni uraz związany z kończyną górną może spowodować zwichnięcie głowy kości ramiennej, niekiedy z uszkodzeniem więzadeł lub torebki stawowej.

Ze względu na przemieszczenie głowy kości ramiennej można wyróżnić zwichnięcie przednie barku – to często spotykana kontuzja (z tendencją do nawrotów), gdzie głowa kości ramiennej przemieszcza się do dołu i do przodu w stosunku do panewki łopatki.

Drugim rodzajem urazu jest tylne zwichnięcie stawu barku – występuje ono rzadziej i wynika z przemieszczenia się głowy kości ramiennej do tyłu w stosunku do panewki łopatki.

Przeczytaj też: Wybity palec – przyczyny i objawy

hnięcie barku – jakie są przyczyny?

Łagodniejszą odmianę wybitego barku stanowi podwichnięcie stawu barkowego. W tym przypadku powierzchnie stawowe stykają się ze sobą, lecz ich ustawienie anatomiczne nie jest prawidłowe. Stan ten wymaga interwencji lekarskiej w celu przywrócenia prawidłowego ustawienia.

Mechanizmem pośrednim prowadzącym do wybicia barku jest upadek na wyprostowaną, odwiedzoną do boku kończynę górną. Do tego typu urazu dochodzi w momencie silnego uderzenia, np. podczas upadku z wysokości bezpośrednio na ramię czy zderzenia się podczas gier zespołowych.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Kontuzja barku – jakie są objawy?

Pierwszym objawem zwichnięcia barku jest silny ból w okolicy stawu ramiennego. Wspomniana kontuzja jest często związana z powstaniem obrzęku (opuchlizny), czasami krwiaka.

Ból barku nasila się szczególnie podczas poruszania kontuzjowaną ręką (kończyną górną). Z reguły pacjenci trzymają kończynę górną przywiedzioną do ciała i ograniczają jej ruchy. Po urazie barku dochodzi do ograniczenia ruchomości w stawie barkowym. Pacjenci często podają, że wybity bark jest związany z uczuciem przeskoczenia struktur kostnych w stawie ramiennym.

Zwichnięty bark daje obraz zniekształconego zarysu ciała w okolicy stawu ramiennego. Szczególnie jest to widoczne u osób szczupłych. Przy badaniu palpacyjnym (dotykiem rąk) można wyczuć przemieszczoną głowę kości ramiennej w dole pachowym.

W obrębie stawu ramiennego przebiegają nerwy pachowy i mięśniowo-skórny. Wybicie barku może wiązać się z ich uszkodzeniem. Głowa kości ramiennej stabilizowana jest przez cztery mięśnie: nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, podłopatkowy i obły mniejszy. Ich ścięgna tworzą tzw. stożek rotatorów. Zwichnięcie barku może prowadzić do zerwania tych ważnych ścięgien, co upośledza ruch w stawie ramiennym.

W wyniku wybicia barku może również dojść do uszkodzenia obrąbka stawowego panewki, struktury chrzęstno-włóknistej, która swoją obecnością zwiększa powierzchnię panewki i dodatkowo stabilizuje głowę kości ramiennej w stawie. Jego uszkodzenie prowadzi do niestabilności barku.

Czytaj również: CrossFit – co to jest i na czym polega?

Nastawianie barku – jak leczyć zwichnięcie?

Pacjenci podejrzewający u siebie uszkodzenie (wybicie) barku powinni niezwłocznie zgłosić się do lekarza. W przypadku zwichnięcia ważne jest natychmiastowe odprowadzenie głowy kości ramiennej na jej prawidłowe anatomiczne miejsce, aby uniknąć dalszych powikłań.

Lekarz z reguły początkowo bada pacjenta palpacyjnie i określa stopień bólu oraz zleca zdjęcie RTG. Na zdjęciu widać dokładnie rodzaj zwichnięcia lub podwichnięcia stawu barkowego.

Lekarz może podjąć próby nastawiania barku na izbie przyjęć. Jeśli pacjent jest w stanie wytrzymać ból, można to zrobić szybko i sprawnie. Jeśli głowa kości ramiennej mocno się zaklinuje lub ból jest intensywny, podejmuje się próbę nastawienia zwichnięcia w znieczuleniu ogólnym.

Warunkiem takiego działania jest odczekanie 6 godzin od ostatniego posiłku i przyjmowania płynów. Stosuje się znieczulenie dożylne – pacjent zasypia, nie czuje bólu, jego mięśnie ulegają rozluźnieniu – dzięki temu łatwiej można nastawić wybity bark.

Trzecią metodą nastawienia jest metoda operacyjna. Stosuje się ją w poważnych i trudnych do nastawienia urazach lub jeśli zwichnięciu barku towarzyszy złamanie kości ramiennej. W przypadku uszkodzenia obrąbka stawowego lub stożka rotatorów wykonuje się artroskopię barku. Nie jest to pilny zabieg, a należy się do niego odpowiednio przygotować. Naprawa tych struktur zabezpieczy przed kolejnym wypadaniem barku.

Po wykonanej repozycji stawu ramiennego zakłada się tzw. opatrunek Desaulta wykonany z gipsu lub bandaży obejmujących obojczyk, łopatkę, ramię oraz przedramię. Kończyna górna jest w nim przywiedziona do tułowia, co ogranicza ruchy.

Czytaj również: Artroskopia kolana – wskazania, przebieg zabiegu, rekonwalescencja, powikłania

Rehabilitacja barku – opatrunek Desaulta i ćwiczenia

Pacjentom po nastawieniu zwichniętego barku zaleca się ograniczenie ruchów w stawie ramiennym na 4 tygodnie – zakładany jest opatrunek Desaulta. Po tym okresie wdraża się rehabilitację uszkodzonego barku w celu przywrócenia sprawności ruchowej stawu ramiennego.

Początkowo nie należy wykonywać forsownych ćwiczeń. Ćwiczenia na bark należy wprowadzać stopniowo i pod okiem fizjoterapeuty. Pierwsza seria powinna się opierać na ćwiczeniach bez znacznego obciążenia – najlepiej wybierać ćwiczenia izometryczne, w odciążeniu na podwieszkach, a także rozciągające.

Następnie można wprowadzać ćwiczenia oporowe poprawiające siłę mięśniową i stabilizację stawu ramiennego. Ostatnim etapem jest zwiększenie siły mięśniowej całej kończyny górnej oraz przywrócenie pełnego zakresu ruchu w stawie ramiennym. Po przeprowadzonych ćwiczeniach można stosować zimne okłady z lodu zmniejszające obrzęk tkanek. W przypadku pojawienia się trudnego do zniesienia bólu można skorzystać z leków przeciwbólowych czy przeciwzapalnych.

W trakcie rehabilitacji wybitego barku zaleca się korzystanie z zabiegów fizykoterapii, które ułatwiają gojenie i działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Do zabiegów zlecanych pacjentom po zwichnięciu barku zalicza się: krioterapię, pole magnetyczne, laseroterapię, ultradźwięki, kąpiele wirowe kończyny górnej lub solux.

Wskazane jest również korzystanie z masaży okolicy obręczy barkowej w celu rozluźnienia mięśni. Profilaktycznie można korzystać z kinesiotapingu. Jest to metoda polegająca na naklejaniu plastrów w odpowiednich miejscach, co stabilizuje staw ramienny oraz zmniejsza dolegliwość bólowe barku.