Test Schobera (ruchomości kręgosłupa) – jak wygląda i jak go wykonać?

Co to jest test Schobera?

W badaniu fizjoterapeutycznym specjaliści często posługują się testami klinicznymi, które służą do oceny kości, mięśni oraz stawów. Jest to najprostszy, nieinwazyjny i szybki sposób, dzięki któremu wstępnie można ustalić rodzaj i stopień uszkodzenia testowanych struktur anatomicznych. Za pomocą testu Schobera (ang. Schober's sign) dokonuje się oceny zakresu ruchomości kręgosłupa lędźwiowego. Dodatni wynik testu, zmniejszona ruchomość mogą świadczyć o początkach schorzeń o charakterze zwyrodnieniowym, jak np. zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) oraz o innych zmianach przebiegających ze sztywnieniem kręgosłupa.

Jak wykonać test na ruchomość kręgosłupa?

Test powinien zostać przeprowadzony w pozycji stojącej. Najpierw terapeuta dokonuje identyfikacji punktu referencyjnego w postaci przejścia lędźwiowo-krzyżowego pomiędzy strukturami kolców biodrowych tylnych górnych. Następnie oznacza się punkt w odległości 10 cm powyżej i 5 cm poniżej. Innym sposobem jest możliwość wyszukania i oznaczenia struktury wyrostka kolczystego kręgu S1, potem zaznacza się punkt w odległości 10 cm w kierunku do góry. Następnie, niezależnie od wybranej wersji, pacjentowi poleca się wykonanie skłonu w kierunku do przodu. W ten sposób można dokonać oceny ruchomości kręgosłupa.

Wspomniany, oznaczony odcinek powinien ulec wydłużeniu o wartość 7 cm. Następnie pacjent jest proszony o wykonanie ruchu przeciwnego, czyli przeprostu kręgosłupa lędźwiowego w kierunku do tyłu. Podczas wykonywania tego ruchu odległość powinna ulec skróceniu o blisko 2 cm. Będzie to wówczas oznaczać fizjologiczne możliwości ruchowe kręgosłupa w odcinku lędźwiowym i ujemny wynik testu.

Zmodyfikowany test Schobera

U osób o szczupłej budowie ciała struktury wyrostków kolczystych można łatwo zidentyfikować zarówno wzrokowo, jak i palpacyjnie. U pacjentów otyłych może to stanowić trudność, ze względu na większą ilość tkanki również w okolicy kręgosłupa. Stosuje się wtedy pewnego rodzaju ułatwienie, wykorzystując znajomość płaszczyzn, linii topograficznych i anatomii ciała. W miejscu przecięcia linii pośrodkowej ciała i linii, która łączy skrajnie wysokie punkty talerzy kości biodrowych, zlokalizowany jest czwarty kręg lędźwiowy – L4.

Na wysokości kolców biodrowych tylnych górnych jest struktura kości krzyżowej – S2. Pomaga to w identyfikacji punktów referencyjnych. Powyższe badanie może zostać wykonane także w pozycji siedzącej. Jest to zmodyfikowany test Schobera. Taka modyfikacja ma zastosowanie, kiedy pacjent z różnych przyczyn nie potrafi wykonywać poleceń lub kiedy obecne są zaburzenia równowagi utrudniające dokonanie pomiaru w pozycji stojącej.

Jak interpretować wyniki badania?

O objawie dodatnim, czyli prawdopodobnych zmianach patologicznych świadczy zmniejszenie zakresu ruchomości odcinka lędźwiowego w powyższym teście funkcjonalnym. Objaw ujemny, czyli zachowany stan fizjologiczny występuje wówczas, gdy przy pochyleniu do przodu wyznaczona odległość ulega zwiększeniu o 7 cm, a podczas przeprostu kręgosłupa do tyłu ulega zmniejszeniu o blisko 2 cm. Takie zbliżanie i oddalanie się od siebie zaznaczonych punktów referencyjnych wraz z ruchami kręgosłupa określa się mianem objawu Schobera.

Badanie ruchomości kręgosłupa – inne testy kliniczne

Pozostałe testy diagnostyczne służące do oceny zakresu ruchomości kręgosłupa to np. test Otta. U pacjenta w pozycji stojącej dokonuje się identyfikacji wyrostka kolczystego siódmego kręgu szyjnego – C7. Następnie dokonuje się oznaczenia punktu leżącego w odległości 30 cm poniżej. Pacjent wykonuje maksymalny skłon w kierunku do przodu i terapeuta ocenia ponownie odległość. W warunkach fizjologii ulega ona zwiększeniu do wartości 34 cm. Wymieniony test pozwala ocenić ruchomość piersiowego odcinka kręgosłupa. Oddalanie się od siebie punktów oznaczanych na skórze podczas ruchu nazywa się objawem Otta. Dzięki takim wskazówkom wiadomo jak wykonać właściwą diagnostykę. Połączenie jednoczasowo testu Schobera oraz testu Otta to test Otto-Schobera. Służy on do pomiaru ruchomości w odcinku piersiowo-lędźwiowym.

Test Schobera – o czym świadczy dodatni wynik testu?

Testy kliniczne tego typu mają zastosowanie w diagnostyce schorzeń kręgosłupa o różnym podłożu. Zmniejszony, ograniczony zakres ruchomości kręgosłupa lędźwiowego może oznaczać choroby o podłożu zapalnym lub zwyrodnieniowym. Wśród takich schorzeń można wymienić zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – ZZSK. Jest to proces zapalny, występujący często u młodych mężczyzn, poważnie ograniczający możliwości ruchowe oraz przysparzający bardzo silnych dolegliwości bólowych, a w perspektywie czasu mogący doprowadzić do trwałego upośledzenia sprawności.

Natomiast wśród możliwych przyczyn zmniejszenia ruchomości odcinka piersiowego kręgosłupa i dodatniego testu Otta można podać chorobę Scheuermanna. Jest to martwica kości prowadząca do zniekształcenia trzonów kręgowych, zwiększająca kifozę piersiową, upośledzająca funkcje amortyzacyjne kręgosłupa oraz przysparzająca silnych dolegliwości bólowych. Za przyczyny podaje się możliwe zaburzenia endokrynologiczne czy brak witaminy A.

Testy funkcjonalne i inne badania

Przedstawione wyżej testy funkcjonalne mają duże znaczenie kliniczne i są bardzo ważnym narzędziem diagnostycznym. W przypadku podejrzenia chorób o podłożu zapalnym, zwyrodnieniowym wymagana jest jednak dodatkowa diagnostyka, która ostatecznie potwierdza i precyzuje lokalizację, postęp i charakter ewentualnych zmian degeneracyjnych. Niesłychanie istotne jest obrazowanie przy użyciu tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego czy rentgena. Pozwala to uwidocznić zmiany oraz lepiej zaprogramować przebieg procesu leczenia i rehabilitacji.

W przypadku schorzeń takich jak ZZSK istotne jest także monitorowanie wskaźników stanu zapalnego jak CRP – białko ostrej fazy, które świadczy o procesie zapalnym toczącym się w organizmie. Wykonuje się także badania potwierdzające ewentualne występowanie czynnika oznaczanego jako HLA-B27, którego obecność zwiększa prawdopodobieństwo występowania wymienionego schorzenia.

W chorobach zwyrodnieniowych istotne jest także badanie odczynu lateksowego. Dokonuje się oznaczenia czynnika reumatoidalnego (RF), badaniem miarodajnym jest odczyn Biernackiego – czyli pomiar prędkości opadania czerwonych krwinek, które to badanie również może potwierdzić lub wykluczyć stan chorobowy. W przypadku tzw. postaci skandynawskiej, czyli przebiegającej z zajęciem stawów obwodowych, pomocne może okazać się badanie płynu stawowego.