Termoterapia – leczenie ciepłem

Wpływ ciepła na organizm

Stosowanie ciepła może być świetną alternatywą leczenia przeróżnych schorzeń, co może przyczynić się do znacznego obniżenia przyjmowania leków. Miejscowe działanie ciepła powoduje rozgrzanie się tkanek znajdujących się pod skórą, co powoduje poszerzenie się naczyń krwionośnych, a także wpływa na szybkość krążenia krwi i jej dopływu do odpowiednich narządów wewnątrz organizmu. Głównym działaniem ciepła jest efekt przeciwbólowy, przeciwzapalny oraz obniżający napięcie mięśniowe. Jednak wpływa w znacznym stopniu również na inne aspekty, takie jak:

• zwiększenie ruchomości stawowej poprzez wzrost lepkości mazi znajdującej się w stawach;
• poprawa elastyczności tkanki kolagenowej;
• znaczna poprawa trofiki tkanek;
• pobudzanie krążenia;
• działanie odprężające, uspokajające, pozytywnie wpływające na stan psychiczny;
• działanie antybakteryjne oraz przeciwwirusowe;
• pobudzenie przemiany materii;
• przyspieszenie gojenia powierzchownych ran.

Wskazania do stosowania ciepła

Głównymi wskazaniami do stosowania ciepła są różnego rodzaju stany zapalne o charakterze przewlekłym, w których rozszerzenie się naczyń pod wpływem energii cieplnej przyniesie znaczną ulgę i korzystne efekty lecznicze. Tak więc ciepłolecznictwo znajdzie zastosowanie w takich schorzeniach jak:

• choroby zwyrodnieniowe stawów;
• stany zapalne o charakterze przewlekłym dotyczące ścięgien, mięśni, stawów i nerwów;
• urazy tkanek miękkich, takie jak stłuczenia czy krwiaki (po ustąpieniu odczynu zapalnego);
• wzmożone napięcia mięśniowe;
• choroby układu krążenia – np. choroba Raynauda;
• choroby układu pokarmowego (nieżyt żołądka, przewlekłe zapalenia pęcherzyka żółciowego czy jelit);
• otyłość;
• dna moczanowa o charakterze przewlekłym;
• zapalenia pęcherza moczowego;
• kamica dróg moczowych;
• zapalenia nerwów obwodowych;
• nerwobóle;
• rwa kulszowa, rwa ramienna;
• przykurcze mięśniowe;
• porażenie nerwu twarzowego;
• blizny i bliznowce.

Przeciwwskazania do stosowania ciepła

Przed każdą próbą podjęcia leczenia ciepłem, należy zwrócić szczególną uwagę na aktualny stan zdrowia pacjenta, jego samopoczucie, wrażliwość na ciepło, podstawowe schorzenie jakie ma oraz na możliwość występowania choroby współistniejącej. Głównymi przeciwwskazaniami, przy których nie powinno się wykonywać zabiegów z wykorzystaniem energii cieplnej, są:

• podostre i ostre stany zapalne,
• zaburzenia czucia (możliwość poparzenia),
• obrzęki,
• świeże urazy,
• odwapnienia,
• nowotwory,
• ciężkie choroby serca,
• żylaki, miażdżyca tętnic,
• niemowlęta,
• skłonności do krwawień,
• cukrzyca,
• nadciśnienie tętnicze,
• choroby psychiczne,
• nadczynność tarczycy,
• zakrzepowo-zatorowe zapalenie naczyń,
• niewydolność krążenia,
• gorączka, stany podgorączkowe,
• ciąża,
• gruźlica,
• choroby zakaźne.

Jakie działania niepożądane może wywołać ciepło?

Stosując ciepło na organizm należy liczyć się z tym, że mogą wystąpić efekty niepożądane pod wpływem działających bodźców, tak jak w każdym innym zabiegu. Należy zatem dobrze monitorować stan pacjenta, zarówno w czasie jak i po zabiegu oraz stosować się do wskazań i przeciwwskazań. Niepożądanym działaniem pod wpływem ciepła może być:

• obrzęk bądź krwawienia (pod wpływem rozszerzenia wzrostu przepuszczalności ścian naczyń);
• zakłócenia pracy serca i krążenia;
• aktywizacja utajonych infekcji;
• podrażnienie istniejących infekcji i stanów zapalnych;
• poparzenie;
• odwodnienie (utrata dużej ilości wody i soli mineralnych wraz z potem);
• aktywacja enzymów wpływających na destrukcję chrząstki stawowej.

Rodzaje zabiegów z wykorzystaniem energii cieplnej

Ciepło do leczenia może być wykorzystywane zarówno w warunkach domowych, jak i w specjalistycznym postępowaniu fizykoterapeutycznym. Najczęściej stosowanym źródłem ciepła w domu są termofory, poduszki elektryczne, czy woreczki, które są wypełnione podgrzanym piaskiem. Metody te działają na tkanki dość powierzchownie i nie są w stanie wywołać efektu głębokiego przegrzania.

Specjalistyczne postępowanie fizykoterapeutyczne wykonuje najczęściej doświadczony fizjoterapeuta, który wykorzystuje różne rodzaje sauny, peloidy, takie jak fango, torf, borowinę i błoto, hydroterapię w postaci gorących kąpieli, ciepłych okładów, zawijania, czy polewania.

Wykorzystywane jest również promieniowaniem podczerwone (solux) oraz ultradźwięki, czy pole elektryczne o wysokiej częstotliwości, które dają efekt głębokiego przegrzania. Wszystkie wyżej wymienione formy stosowania ciepła są bezpiecznie, jeśli przestrzega się zasad prawidłowego wykonania pod względem metodycznym oraz dobór pacjenta do zabiegu przebiega w sposób prawidłowy z uwzględnieniem wszystkim przeciwwskazań.