Synowektomia – co to jest, wskazania, jak wygląda?

Co to jest synowektomia?

Synowektomia jest jednym ze sposobów objawowego leczenia niektórych chorób zapalnych stawów oraz skutków zniszczenia stawów wywołanych przez krwawienia dostawowe w przebiegu hemofilii. Polega na użyciu techniki zabiegowej (tradycyjnej – otwartej – lub endoskopowej) lub radiologicznej (z udziałem promieniowania jonizującego) do zniszczenia patologicznej błony maziowej.

Błona maziowa (maziówka) jest specyficznym rodzajem tkanki łącznej. Wyścieła od środka każdy staw i produkuje maź stawową – lepką przezroczystą substancję, która ułatwia wzajemne ślizganie się powierzchni stawowych kości tworzących staw.

W pewnych chorobach przebiegających z rozwojem stanu zapalnego w obrębie stawu (zwłaszcza chorobach reumatycznych, jak reumatoidalne zapalenie stawów), błona maziowa ulega destrukcji i nieprawidłowej odbudowie, pogarszając właściwości mechaniczne stawu i wywołując ból. Zabieg synowektomii poprzez usunięcie nieprawidłowej maziówki ma na celu ograniczenie bolesności zajętych stawów i spowolnienie procesu ich niszczenia. Zabiegowi poddany może być dowolny staw, przy czym najczęściej są to stawy śródręczno-paliczkowe, stawy nadgarstka i kolano. Wybór techniki wykonania zabiegu zależny jest od tego, który staw lub stawy zostały zajęte, a także od możliwości technicznych i doświadczenia lekarza operującego.

Jakie są wskazania do synowektomii?

Synowektomia stosowana jest jako jedna z metod leczenia niektórych chorób stawów. Jako zabieg inwazyjny, przeprowadza się ją w sytuacjach, gdy inne, mniej obciążające sposoby leczenia okazują się nieskuteczne. Wdraża się ją najczęściej w reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS) o ciężkim przebiegu, gdy leki standardowo stosowane okazują się niewystarczające do opanowania objawów choroby.

Usunięcie w takich stanach uszkodzonej i przerosłej błony maziowej prowadzi często do znacznej poprawy stanu pacjenta. Do innych chorób, w których synowektomia rozważana jest jako środek terapeutyczny, należą:

• idiopatyczne młodzieńcze zapalenie stawów,
• hemofilia przebiegająca z krwawieniami do jam stawów,
• chrzęstniakowatość maziówki,
• barwnikowe kosmokowo-guzkowe zapalenie błony śluzowej stawów (w tym przypadku jest to leczenie pierwszej linii).

Niestety, rola synowektomii ogranicza się często do hamowania objawów choroby. Nie eliminuje ona przyczyn niszczenia błony maziowej, dlatego konieczne jest przyjmowanie leków hamujących rozwój choroby podstawowej (np. RZS). W przeciwnym razie objawy nawracają w krótkim czasie od zabiegu. Głównym wskazaniem do synowektomii radioizotopowej jest zapalenie stawów spowodowane przez krwawienia w przebiegu hemofilii. Zabieg ten przeprowadzany jest zwykle u dzieci.

Synowektomia – jak wygląda zabieg, jak się przygotować?

Przebieg zabiegu jak i sposób przygotowania do niego różnią się w zależności od techniki, w jakiej zostanie wykonany. Synowektomię przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym (częściej w przypadku operacji otwartych) lub miejscowym (bądź tzw. splotowym, obejmującym działaniem całą kończynę, częściej w zabiegach artroskopowych). Szczegóły znieczulenia i przygotowania do niego omawiane są z lekarzem przed zabiegiem.

W trosce o bezpieczeństwo, należy przekazać lekarzowi informację o wszystkich aktualnych chorobach (w tym przewlekłych, jak nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca, nawet jeśli są dobrze kontrolowane lekami), przyjmowanych lekach (również tych dostępnych bez recepty) i uczuleniach (zwłaszcza na leki i środki stosowane podczas znieczulenia).

Ważne jest również poinformowanie o ewentualnym nosicielstwie patogenów przenoszonych przez krew (jak wirusy HIV, HBV czy HCV). Po zastosowaniu znieczulenia szpara stawowa jest nacinana i otwierana (w technice tradycyjnej) bądź wykonywane są drobne nacięcia, przez które wprowadzany jest sprzęt do artroskopii. Lekarz dokonuje ostatecznej oceny stanu błony maziowej i wykonuje zabieg jej częściowego lub całkowitego usunięcia. Powstała rana jest następnie zaszywana, a staw – unieruchamiany na czas zależny od rodzaju stawu i rozległości zabiegu. W okresie pooperacyjnym nieodzowna jest rehabilitacja zapewniająca zachowanie ruchomości stawu i zapobiegająca jego usztywnieniu.

W nieco inny sposób przeprowadza się synowektomię radioizotopową (radiosynowektomię). W jej przypadku do zniszczenia błony maziowej stosuje się radioizotop wstrzykiwany bezpośrednio do jamy stawu. Zabieg ten jest mniej inwazyjny i wymaga jedynie znieczulenia skóry w miejscu wkłucia igły. Podobnie jak w przypadku wspomnianych wyżej technik, również po radiosynowektomii konieczne jest unieruchomienie stawu.

Czytaj również: Artroskopia kolana – wskazania, przebieg zabiegu, rekonwalescencja, powikłania

Przeciwwskazania do synowektomii

Synowektomia jest zabiegiem bezpiecznym, obarczonym niewielkim ryzykiem powikłań, takich jak zakażenie stawu czy krwawienie do jamy stawu.

Wśród przeciwwskazań do jej wykonania wyróżnia się zaawansowane zapalenie stawu, skutkujące jego znacznym zniszczeniem oraz nieprawidłowo prowadzone leczenie zachowawcze (zabieg wykonuje się dopiero po co najmniej 6 miesiącach nieskuteczności odpowiednio do choroby dobranego leczenia nieinwazyjnego).

Synowektomia radioizotopowa jest bezwzględnie przeciwwskazana w ciąży.