Stopa płasko-koślawa – przyczyny, objawy, leczenie, ćwiczenia, wkładki, buty

Koślawość stóp – czym jest?

Stopa koślawa ustawia się na podłożu w sposób niewłaściwy. Zamiast poprawnie przywierać do podłoża określonymi na niej punktami i mieć zagłębienie od strony przyśrodkowej, jest płaska i całą swoją powierzchnią dotyka podłoża.

Dodatkowo, jeśli spojrzymy na takie stopy od tyłu, widać jak pięty oraz stawy skokowe przekrzywiają się do wewnątrz. Określamy to również koślawieniem tyłostopia lub płaskostopiem koślawym. Jest to wynikiem zapadnięcia się łuku podłużnego stopy.

Koślawe stopy u dziecka

Małe dzieci, które zaczynają dopiero chodzić, mają inaczej ukształtowane stopy niż dorośli. Przede wszystkim mają dużo podściółki tłuszczowej, więc są one płaskie. Z kolei nauka chodu i walka o utrzymanie równowagi powoduje szerokie ustawienie nóg oraz koślawienie pięt.

Takie płaskie lub płasko-koślawe ustawienie stóp utrzymuje się przez pierwsze lata życia. Jest to naturalne i nie wymaga leczenia, a rodzice powinni zapewnić maluchowi jak najczęstsze chodzenie boso, zwłaszcza po nierównym podłożu i absolutne niestosowanie żadnych chodzików ułatwiających poruszanie.

Dopiero później formują się w stopie sklepienia podłużne oraz poprzeczne, kształtujące fizjologiczny chód z odpowiednią sekwencją ruchów stopy. Koślawienie stóp czy płaskostopie warto skontrolować u specjalisty około 5.–6. roku życia. Jeśli będzie taka konieczność, to podobnie jak u dorosłych, podolog zleci ćwiczenia oraz wykona odpowiednie wkładki korygujące wadliwe ustawienie stopy oraz pięty.

Ruch, np. bieganie czy taniec, również jest wskazany. Jeśli przyczyna wady nie leży w stopie, warto, aby fizjoterapeuta zbadał dziecku ustawienie kolan, bioder i miednicy oraz dokładnie określił jego wzorzec chodu.

Koślawość pięt – jakie są przyczyny?

Płaskostopie koślawe jest wynikiem zapadnięcia się łuku podłużnego stopy, czyli wysklepienia, które ciągnie się od podstaw paliczków do pięty po przyśrodkowej stronie stopy i powoduje, że nie przylega ona całą swoją powierzchnią do ziemi.

Koślawienie może być wrodzone i wynikać z wad stóp, wiotkości stawowej, schorzeń neurologicznych i zaburzeń napięcia mięśniowego oraz nieprawidłowości w budowie miednicy, stawów skokowych lub kolan.

Inne przyczyny obejmują:

• niewydolność ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego,
• stosowanie chodzików u małych dzieci,
• płaskostopie, czyli utrwaloną stopę płasko-koślawą,
• nadwagę lub otyłość,
• typ noszonego obuwia (niewygodne, na wysokich obcasach, za małe),
• rodzaj wykonywanej pracy (stojąca lub siedząca),
• brak ruchu,
• słabe mięśnie stóp i nóg.

Stopa koślawa – objawy

Płaskostopie koślawe ma charakterystyczny wygląd i powoduje, że stopa przekrzywia się na wewnętrzną stronę, przywierając całą powierzchnią do podłoża. Oglądając stopę z tyłu, widać dodatkowo koślawe i krzywe pięty. Sam wygląd nie stanowi dla wielu osób problemu. Może nim być z kolei dyskomfort podczas chodu i problem ze znalezieniem wygodnego obuwia, ponieważ niektóre buty mogą powodować otarcia.

Koślawe stopy mogą być słabe i powodować szybkie zmęczenie, dlatego wybór aktywności fizycznej bywa ograniczony. Pojawić się mogą także bóle stóp, stawów skokowych, kolanowych, a nawet kręgosłupa. Zaawansowana stopa płasko-koślawa wiąże się z objawami takimi jak skrócenie i przykurcz więzadeł zewnętrznej strony stopy oraz przykurcz ścięgna Achillesa.

Stopa płasko-koślawa – badania

Z bolesnymi koślawymi stopami warto się udać do fizjoterapeuty lub podologa. Specjalista zbada stopy i oceni czy łuki są właściwie wysklepione. Dodatkowo sprawdzi ruchomość stawów skokowych i kolanowych oraz siłę i elastyczność odpowiednich mięśni. W wielu gabinetach znajdują się też specjalne urządzenia do dokładnego badania stóp pod kątem ich obciążania. Dzięki podobaroskopowi lub skanerowi stóp specjalista oceni rozkład nacisku na podeszwie u pacjenta, zarówno podczas stania, jak i chodu.

W zależności od wyniku badania zalecone będzie odpowiednie leczenie oraz profilaktyka, aby uniknąć w przyszłości zmian zwyrodnieniowych w stawach stopy, przykurczy mięśni lub ścięgna Achillesa, a nawet zaburzeń krążenia w kończynach dolnych.

Leczenie stopy koślawej – ćwiczenia, fizjoterapia

Leczenie – w zależności od wyniku badania – jest kompleksowe i uwzględnia wiele metod terapii. Przede wszystkim wskazane są ćwiczenia wzmacniające mięśnie, które odpowiadają za właściwe napięcie i wysklepienie łuku podłużnego stopy. Jeśli ścięgno Achillesa oraz mięśnie łydki są skrócone, należy je rozciągać.

Dobrym ćwiczeniem jest również chodzenie boso po nierównych nawierzchniach lub po trawie oraz samokontrola, aby chód był prawidłowy. Jeśli pacjent ma siedzącą pracę, warto rozpocząć aktywność fizyczną, która wzmocni mięśnie stóp oraz kończyn dolnych. Ważnym jest, aby unikać stania w nadmiernym rozkroku, co sprzyja nadmiernemu obciążaniu wewnętrznego brzegu stopy.

Ćwiczenia wspomogą plastry do tapingu. Dzięki nim ustawimy stopę oraz koślawą piętę w prawidłowej osi, zapewnimy jej stabilizację oraz amortyzację (także w nocy, kiedy się nie ruszamy). Buty również są niezwykle ważne. Powinny być wygodne, niekrępujące stopy ani jej ruchów, w odpowiednim rozmiarze i na cienkiej podeszwie, tak aby zapewnić pracę mięśni.

Dobrą i zalecaną formą leczenia jest zakupienie zrobionych na wymiar i pod wadę stopy wkładek korekcyjnych. Do płaskich i koślawych stóp stosuje się wkładki suponujące, czyli takie, które podniosą nam wewnętrzną stronę stopy do góry oraz skorygują krzywe ustawienie pięty. Do wkładek można się szybko przyzwyczaić; można je też przekładać z obuwia do obuwia.

Stopa płasko-koślawa – operacja – czy jest konieczna?

Przy znacznej koślawości tyłostopia i związanej z nią deformacji stopy zaleca się leczenie operacyjne. W podeszłym wieku koślawości mogą towarzyszyć zmiany zwyrodnieniowe w układzie kostno-stawowym stopy. Typ operacji zależy od zaawansowania choroby, wieku pacjenta, obecności zmian zwyrodnieniowych i innych.

Czasem konieczna jest interwencja chirurgiczna, np. w przypadku skrócenia ścięgna Achillesa lub gdy występuje nieprawidłowe ustawienie kości stóp względem siebie.

Stopa koślawa – jakie wkładki i buty wybrać?

Wkładka jest odpowiednio profilowana do istniejącej wady stopy na podstawie badania podobaroskopem lub skanerem. Pacjent robi również odcisk stopy w piance. Wkładki wykonywane są z różnych materiałów, głównie antyalergicznych i niezaburzających dotlenienia. Dzięki wkładce stopa będzie właściwie ustawiona. Jej wewnętrzna krawędź podniesie się nieznacznie do góry, a pięta znajdzie się we właściwej osi.

Jeśli chodzi o wkładki do butów dla dzieci, to należy pamiętać, że ich stopy szybko rosną, dlatego warto systematycznie je zmieniać oraz kontrolować postęp korekcji płaskostopia czy koślawości.

Buty powinny być wygodne, we właściwym rozmiarze, najlepiej lekkie, z elastyczną i cienką podeszwą. Powinny zapewniać komfort i swobodę ruchów. Noszenie wysokich butów na koturnach czy obcasach blokuje właściwą pracę mięśni w stopie i skraca ścięgno Achillesa.