Staw Charcota (stopa Charcota, stopa neuroartropatyczna) – czym jest to powikłanie stopy cukrzycowej?

Czym jest stopa Charcota?

Stopa Charcota (staw Charcota, artropatia neurogenna, stopa neuroartropatyczna) jest to powikłanie cukrzycy oraz polineuropatii cukrzycowej. Występuje głównie u osób z wieloletnią cukrzycą (zazwyczaj powyżej 10 lat choroby), w wieku 50–60 lat. Dotyczy cukrzycy typu 2.

U chorych na cukrzycę typu 1 artropatia rozwija się u młodszych osób i zazwyczaj po krótszym czasie trwania choroby.

Czynniki ryzyka wystąpienia stopy Charcota to:

• czas trwania choroby (cukrzycy),
• neuropatia obwodowa (czuciowa, ruchowa, autonomiczna),
• zniekształcenia stóp,
• urazy w obrębie stopy.

Osteoartropatia Charcota – lokalizacja zmian

Osteoartropatia Charcota występuje prawie zawsze w stopach. Zmiany mogą czasami dotyczyć nadgarstka, kręgosłupa, kolana lub biodra. W obrębie stopy zmiany występują w następujących lokalizacjach:

• stawy śródstopno-paliczkowe i międzypaliczkowe (typ I) – 15%;
• stawy stępowo-śródstopne (typ II) – 40%;
• stawy stępu (typ III) – 30%;
• staw skokowy (typ IV) – 10%;
• kość piętowa (typ V) – 5%.

Postaci kliniczne artropatii neurogennej

W przebiegu artropatii neurogennej można wyróżnić fazę ostrą i przewlekłą. Stopa Charcota rozpoczyna się klinicznie niewielkim urazem stopy. Większość osób nie jest nawet w stanie powiedzieć, kiedy doszło do urazu.

W kilka tygodni po urazie pojawia się obrzęk i zaczerwienienie oraz ucieplenie stopy. Zwykle nie towarzyszy temu ból. Ogólny stan chorego jest dobry, nie występuje gorączka. Ostrą postać artropatii neurogennej różnicuje się z: powierzchownym zapaleniem skóry i tkanki podskórnej, zapaleniem żył głębokich, ostrym atakiem dny moczanowej, zapaleniem kości i stawów lub urazem.

Kluczową rolę ma tutaj prawidłowa diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia, co sprawi, że faza ostra choroby przejdzie w fazę przewlekłą. Następuje to po kilku tygodniach lub miesiącach leczenia. Dochodzi do obniżenia temperatury i zmniejszenia zaczerwienienia skóry stopy. Leczenie zachowawcze ma zatrzymać proces resorpcji kości. W okresie przewlekłym procesy naprawcze przeważają nad destrukcyjnymi, jednak zmiany, jakie zaszły w stopie, są nieodwracalne – powodują destrukcję kości.

Stopa Charcota – badanie i leczenie stopy cukrzycowej

Główną rolę w rozpoznaniu stopy Charcota odgrywa badanie rentgenowskie stopy. Ważne jest, żeby zdjęcie było wykonane obu stopom w celu ich porównania. Bardziej zaawansowane techniki radiologiczne to scyntygrafia i rezonans magnetyczny. Drugorzędną rolę pełnią badania biochemiczne, ponieważ OB I CRP podwyższone są zarówna w artropatii neurogennej, jak i np. w zapaleniu kości.

Jedyną stosowaną metodą w fazie ostrej choroby jest całkowite odciążenie kończyny ze stawem Charcota. Istnieje duże ryzyko infekcji, głównie u osób z owrzodzeniami, dlatego w szczególny sposób trzeba dbać o higienę oraz przyjmować antybiotyki. Rozważa się stosowanie leczenia farmakologicznego, a dokładniej bisfosfonianów, które hamują produkcję cytokin zapalnych przez kości stopy objęte zapaleniem.

Leczenie operacyjne w ostrej fazie nie jest wskazane. W fazie przewlekłej stawu Charcota stosuje się specjalistyczne wkładki do butów wykonane dla każdej osoby indywidualnie. Chory nie powinien chodzić boso, powinien dbać o higienę stóp i codziennie oglądać stopy. W przypadku wystąpienia modzeli lub wrastających paznokci należy udać się do wyspecjalizowanej kosmetyczki w celu ich usunięcia. Można także zastosować leczenie operacyjne, podczas którego wykonuje się stabilizację stopy.

Jak zapobiegać powstawaniu stopy cukrzycowej?

Aby zapobiegać powstawaniu stopy cukrzycowej, należy dbać o następujące aspekty:

• utrzymywanie stężenia glukozy w prawidłowych granicach;
• utrzymywanie prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego;
• utrzymywanie prawidłowych wartości stężenia cholesterolu;
• dbanie o higienę stóp (mycie w letniej wodzie i dokładne osuszanie);
• prawidłowe obcinanie paznokci;
• noszenie odpowiedniego obuwia z wkładkami wykonanymi indywidualnie;
• regularne oglądanie stóp;
• unikanie urazów;
• ćwiczenia fizyczne.