Skręcenie stawu skokowego – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja skręconego stawu

Urazy stawu skokowego – skręcenie, złamanie, zwichniecie

Uraz stawu skokowego to jedna z najczęściej zgłaszanych dolegliwości obejmujących układ ruchu. Kontuzje, do jakich dochodzi w obrębie tej struktury, to głównie:

• skręcenie stawu skokowego (skręcenie kostki) – uszkodzenie torebki stawowej i więzadeł;
• złamanie kostki – zwykle złamanie kości goleni; złamaniu ulega jedna lub obydwie kostki boczne;
• zwichnięcie stawu skokowego (zwichnięcie kostki) – nieprawidłowe przemieszczenie względem siebie powierzchni kości, często z towarzyszącym rozerwaniem torebki stawowej i zerwaniem więzadła.

Skręcenie stawu skokowego dotyczy wszystkich grup wiekowych, jednak najczęściej dotyka osób młodych, aktywnych fizycznie. Zwykle dochodzi w stawie skokowym do uszkodzenia więzadeł pobocznych, zwłaszcza przy nagłym i silnym oparciu się zewnętrznej strony pięty o podłoże. Przy prawidłowym leczeniu możliwy jest szybki powrót do pełnej aktywności, jednak w przypadku zaniedbania, banalny uraz może prowadzić do przewlekłej niestabilności stawu skokowego dającej dolegliwości przez wiele lat. Niestety dość często pacjenci bagatelizują urazy skrętne stawu skokowego i zgłaszają się do lekarza po dłuższym czasie co może opóźnić powrót do sprawności.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Skręcenie stawu skokowego I, II i III stopnia

W zależności od stopnia uszkodzenia struktur stawu skokowego możemy wyróżnić trzy stopnie skręcenia kostki.

• Skręcenie stawu skokowego I stopnia – dochodzi do naciągnięcia stawu, co powoduje lekkie opuchnięcie kostki i powstanie niewielkich rozmiarów krwiaka. Ból stawu nasila się podczas dotyku.
• Skręcenie stawu skokowego II stopnia – (popularnie określane jako skręcenie i naderwanie stawu skokowego) dochodzi do naderwania więzadeł; na znacznie spuchniętej kostce pojawia się rozległy krwiak, pacjent skarży się także na silny ból kostki i problemy ze stabilnością stawu.
• Skręcenie stawu skokowego III stopnia – rozerwanie więzadeł powoduje niestabilność stawu, znaczną opuchliznę kostki i powstanie krwiaka. Ból jest nasilony do tego stopnia, że nie jest możliwe jego obciążenie.

Rozpoznanie stopnia skręcenia stawu skokowego decyduje o czasie trwania leczenia i rehabilitacji.

Zobacz też: Ból kostki – przyczyny bólu w kostce, sposoby leczenia i rehabilitacji

Skręcenie stawu skokowego – przyczyny

W największej liczbie przypadków przyczyną skręcenia stawu skokowego jest złe ustawienie stopy podczas biegu, skoku, szybkiego marszu, kiedy dochodzi do nadmiernego jej odwrócenia np. przy oparciu jej o zewnętrzną krawędź.

Do skręcenia stawu skokowego może dojść ponadto:

• podczas aktywności sportowej na nierównym terenie np. bieganie,
• przy urazie bezpośrednim w stopę,
• w wyniku nadmiernego nawrócenia stopy,
• po powtarzających się mikrourazach.

Skręcenie stawu skokowego – objawy

Objawy skręcenia stawu skokowego zależą od stopnia oraz rodzaju uszkodzonego więzadła i obejmują:

• opuchlizna stawu;
• ból stawu skokowego nasilający się przy dotyku lub przy ruchu imitującym mechanizm kontuzji;
• wzmożone ocieplenie stawu,
• krwiak pod skórą w obrębie stawu
• ograniczenie ruchomości stawu, trudności w poruszaniu i obciążaniu stopy,
• brak stabilności (naciągnięcie, naderwanie, rozerwanie więzadeł lub uraz torebki stawowej),
• przymusowe ustawienie stawu (w wyniku podwichnięcia kości skokowej).

Postępowanie przy skręconym stawie – co robić?

Po skręceniu stawu skokowego leczenie domowe należy podjąć jak najszybciej po zaznaniu urazu. Takie postępowanie zmniejsza dolegliwości bólowe, ogranicza obrzęk i przyspiesza gojenie uszkodzonych tkanek. Co robić, kiedy dojdzie do skręcenia kostki?

Należy zapewnić stawowi ochronę i zaniechać jego obciążenia. Konieczna jest przerwa w aktywności fizycznej oraz ograniczenie ruchu do niezbędnego minimum.

Skręcony staw skokowy należy szybko schłodzić. Można użyć woreczka z lodem lub specjalnego silikonowego żelu dostępnego w aptekach. Ważne jest, żeby nie przykładać lodu do odsłoniętej skóry, ponieważ można doprowadzić do jej odmrożenia. Takie chłodzenie można powtarzać co 2–3 godziny.

Dobrym sposobem jest zastosowanie bandaża elastycznego, który ograniczy narastanie obrzęku i dodatkowo usztywni staw, chroniąc go przed pogłębianiem urazu. Należy pamiętać aby bandaż był odpowiednio naciągnięty, tak by nie tamował przepływu krwi do palców stopy. Jeśli stopa zacznie sinieć to znak, że trzeba poluzować bandaż.

Skręconą kostkę należy unieść na podwyższeniu o około 15–20 centymetrów, co ułatwi odpływ krwi z nogi i ograniczy narastanie obrzęku oraz zmniejszy dolegliwości bólowe.

Zasady te określa się jako RICE – ang. rest (odpoczynek), ice (chłodzenie), ucisk (compression), elevation (uniesienie).

Powikłania skręcenia stawu skokowego

Powtarzające się urazy skrętne stawu skokowego mogą prowadzić do jego niestabilności, którą pacjenci opisują jako uczucie uciekania stawu. Przy niestabilności mechanoreceptory oraz jedno lub dwa więzadła stawu skokowego są uszkodzone i niewydolne. Poza niestabilnością istnieją również inne urazy i schorzenia traktowane jako powikłania skręcenia kostki. Należą do nich:

• urazy chrzęstno-kostne wewnątrz stawu,
• zapalenia pochewek ścięgnistych mięśni,
• nieprawidłowe gojenie się więzadeł,
• formy zapaleń ścięgna Achillesa wynikające z nieprawidłowej funkcji stopy,
• naciągnięcie więzadeł stawów stępu,
• wolne ciała w jamie stawowej, które pojawiają się w wyniku urazu,
• neuralgia nerwu strzałkowego.

Skręcenia nogi w stawie skokowym nie należy zatem bagatelizować, zwłaszcza gdy mamy do czynienia ze skręconą kostka u dziecka, którego układ ruchu dynamicznie się rozwija.

Skręcenie stawu skokowego – leczenie i rehabilitacja

Kiedy staw skokowy jest skręcony, warto udać się do ortopedy, aby zbadał staw, ocenił zakres uszkodzeń i ewentualnie zlecił badanie USG lub wykonanie zdjęcia RTG, aby wykluczyć złamanie kostek. Ponieważ lista powikłań skręcenia stawu skokowego jest długa, niezwykle ważne jest odpowiednie rozpoznanie, a następnie jeśli konieczne – profesjonalna rehabilitacja. Praktyka kliniczna pokazuje, że kostka skręcona bez powikłań „leczy się sama”. Jeśli jednak doszło do poważnego uszkodzenia aparatu więzadłowego stawu skokowego lekarz powinien założyć półsztywny stabilizator na kostkę, który umożliwi chodzenie, a jednocześnie będzie zabezpieczał przed kolejnym urazem. Konieczna jest również fizjoterapia.

Przy skręceniu stawu skokowego fizjoterapia ma za zadanie przywrócenie pełnego zakresu ruchu w stawie i dobrej kontroli równowagi ciała, tak, aby zapobiec nawracaniu urazu. Fizjoterapia powinna obejmować unikanie forsowania stawu skokowego lub unieruchomienie bolącej części ciała, dzięki czemu staw zacznie powoli się regenerować. Pomocna do tego celu będzie miękka orteza stabilizująca. Zaleca się także kurację farmakologiczną polegającą na podawaniu leków przeciwzapalnych; jeśli ból w skręconym stawie jest intensywny, można poprosić lekarza o środki przeciwbólowe.

Skręcenie i naderwanie stawu skokowego wymaga także stosowania ćwiczeń leczniczych. W początkowej fazie choroby najlepiej wykonywać z terapeutą delikatne ćwiczenia bez obciążania: izometryczne, rozciągające, pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową. Można stosować ćwiczenia w wodzie jeśli te na lądzie sprawiają ból. Stopniowo wprowadza się ćwiczenia poprawiające stabilizację, elastyczność tkanek miękkich, sprawność układu nerwowego i w końcu ćwiczenia całej kończyny dolnej, zwiększające siłę, a także kontrolujące ruch i pracę na nierównym podłożu. Dążymy do tego aby wszystkie ruchu w stawie były wykonane w pełnym zakresie i aby tkanki miękkie były bardziej odporne na ewentualne uszkodzenia.

Ból kostki po skręceniu stawu – co pomaga?

W leczeniu skręcenia stawu skokowego pomocne okazuje się stosowanie zabiegów fizykoterapeutycznych o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym: krioterapii, jonoforezy lub wirowego masażu stawu skokowego oraz zabiegów regenerujących uszkodzone tkanki miękkie: pola magnetycznego, laseroterapii oraz ultradźwięków.

Pacjentom zaleca się terapię manualną, w której stosuje się techniki mogące odblokować staw, by przywrócić mu fizjologiczną biomechanikę. Po zastosowaniu odpowiedniej techniki dochodzi do zmniejszenia bólu, ustąpienia procesu zapalnego oraz poprawy ruchomości stawu.

Sposobem na ból kostki może być kinesiotaping, czyli oklejenie stawu specjalnymi plastrami o elastycznej strukturze, mające działanie sensoryczne. Warto zastosować je zwłaszcza w okresie ostrych dolegliwości bólowych, aby odciążyć chory staw i przyśpieszyć procesy regeneracyjne.

Kiedy zachowawcze leczenie uszkodzenia stawu skokowego nie przynosi skutków lub jeśli pojawią się nawroty, zdarzenia niepożądane i leczenie nie jest już takie proste, często wymagana jest interwencja chirurgiczna. Operacja stawu skokowego polega na wykonaniu rekonstrukcji zerwanych i uszkodzonych więzadeł z użyciem własnego przeszczepu ścięgnistego z mięśnia półścięgnistego lub przeszczepu z banku tkanek. Dzięki prawidłowemu, anatomicznemu przytwierdzeniu przeszczepu do kości oraz napięciu uzyskuje się powrót pełnej stabilności przy pełnym niezaburzonym ruchu.

To, ile trwa leczenie po skręceniu stawu skokowego, zależy od osobniczych predyspozycji oraz, podobnie jak wysokość odszkodowania, od stopnia urazu. Powrót do pełnej sprawności może trwać do 3 miesięcy.