Przeprost kolana – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, operacja

Przeprosty w stawie – co to jest przeprost kolana?

Przeprost w kolanie oznacza jego wygięcie do tyłu, co ma związek z nadmierną ruchomością stawu. Można to zauważyć, oglądając kolano, które znajduje się w przeproście z boku, podczas, gdy drugie „zdrowe” jest wyprostowane i we właściwej osi ciała. Kończynie dolnej z kolanem ustawionym w przeproście towarzyszy zazwyczaj wygięcie uda do przodu, a podudzia z kolei do tyłu.

Taka pozycja stawu nie jest dla niego korzystna, gdyż przeciąża tkanki miękkie, takie jak więzadła, które je stabilizują, oraz chrząstkę stawu kolanowego, która go pokrywa, ochrania i zapewnia jego prawidłową pracę podczas ruchów zgięcia i wyprostu. Zazwyczaj osoby, które mają przeprost kolana nie czują tego, aby samodzielnie skorygować ich złe ustawienie, dlatego wskazana jest wizyta u fizjoterapeuty.

Przeprost kolana – jakie są przyczyny?

Przyczyn "uciekania" kolana (stawów kolanowych) do przeprostu jest wiele. Jedne powiązane są z urazami, w wyniku których doszło do niestabilności kolana i uszkodzenia głównie więzadeł bądź innych elementów wewnątrz stawu. Niestabilność może być wynikiem urazu kolana, gwałtownego ruchu (tu np. sporty kontaktowe, jak piłka nożna czy koszykówka) lub braku aktywności fizycznej. Również niewłaściwa rekonstrukcja więzadeł (zwłaszcza więzadła krzyżowego przedniego) wiąże się z przeprostem kolana.

Inne, niezwiązane z urazami przyczyny, obejmują:

• predyspozycje genetyczne (deformacje w narządzie ruchu, słabe i luźne tkanki miękkie stabilizujące staw kolanowy),
• złe nawyki posturalne (wypychanie kolan do tyłu) lub wady postawy ciała (pogłębiona lordoza lędźwiowa, miednica ustawiona w przodopochyleniu, przykurcz zgięciowy stawów biodrowych),
• niewłaściwe i długotrwałe ustawiane nóg podczas siedzenia przy stole, na podłodze czy leżenia na kanapie (np. praca z laptopem na kolanach),
• hipermobilność, czyli nadmierną ruchomość kolana,
• nadmierne napięcie mięśni uda (czyli zginaczy stawów biodrowych).

Do pozostałych przyczyn przeprostu kolana zalicza się ograniczoną ruchomość stawu skokowego (ustawienie stopy w zgięciu podeszwowym) oraz płaskostopie (słabe mięśnie stóp).

Przeprost kolana – objawy

Prócz charakterystycznego wyglądu z wygięciem kolana do tyłu, przeprost stawu kolanowego, w zależności od przyczyny deformacji, może mieć różne objawy. Jeśli doszło do urazu więzadeł, ból jest silny, kłujący, lokalizuje się w miejscu naderwania tkanki miękkiej, ale może również promieniować na cały staw.

Dolegliwości bólowe nie ograniczają obciążanie kolana i podejmowanie aktywności fizycznej. Towarzyszy im najczęściej:

• krwiak,
• wysięk w stawie (potocznie "woda" w kolanie),
• ograniczenie ruchomości,
• uczucie uciekania kolana.

Jeśli przeprost nie jest efektem urazu, ból kolana może pojawiać się okresowo, w związku z przeciążaniem stawów kolanowych, np. długotrwałą stojącą pracą, chodzeniem lub bieganiem.

Czytaj również: Kostniak zatok – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie kostniaka zatokowego

Przeprost kolana u dzieci – co robić?

Jeśli rodzic zauważy przeprost stawów kolanowych u dziecka, zaleca się również szybko skontrować wadę u specjalisty. Podobnie jak u dorosłych, może być on wynikiem urazu, wady postawy ciała lub mieć związek z nabytymi słabymi tkankami miękkimi. Często jest tak, że przeprost łączy się z koślawością kolan, czyli ich wygięciem do środka i ustawieniem w literę „X”.

Terapię dziecka należy rozpocząć bezwzględnie jak najszybciej, aby skorygować wadliwe ustawienie kolana oraz odpowiednio wzmocnić więzadła oraz mięśnie, by mogły utrzymywać staw kolanowy we właściwej osi ciała. Terapeuta na pewno zleci dziecku ćwiczenia do domu, aby je regularnie i dokładnie wykonywał, dlatego rodzice również muszą być przeszkoleni przez fizjoterapeutę, jak ćwiczyć ze swoja pociechą w domu.

Czytaj również: Złamanie miednicy – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania

Przeprost w kolanie – jak leczyć?

Przy każdej deformacji elementu układu kostno-mięśniowego lub jego dolegliwościach bólowych zaleca się kontrole u specjalisty, najlepiej lekarza ortopedy. Zaleca się wykonać zdjęcie RTG lub USG stawu kolanowego. Zwłaszcza jeśli doszło do urazu stawu kolanowego (skręcenia, zwichnięcia, złamania rzepki) natychmiastowa pomoc medyczna jest konieczna. Wiąże się ona zazwyczaj z leczeniem operacyjnym, a następnie z unieruchomieniem stawu i dłuższą rehabilitacją kolana.

Przeprost związany z wadami postawy (kręgosłup, miednica, stawy biodrowe, płaskostopie) warto skonsultować z fizjoterapeutą, który zbada właściwe stawy, oceni sylwetkę ciała i zleci odpowiednią terapię. Terapia będzie głównie obejmować ćwiczenia korekcyjne, które zmniejszą lub zlikwidują wadę posturalną. Hipermobilność stawów kolanowych, ograniczoną ruchomość stawu skokowego czy zmienione napięcie tkanek miękkich również wymagają odpowiednich metod terapii.

Skutkiem nieleczonego przeprostu kolana może być w przyszłości: choroba zwyrodnieniowa stawów, urazy więzadeł lub destrukcja chrząstki stawowej.

Czytaj również: Zwichnięcie rzepki – przyczyny, objawy, badania, leczenie, operacja, rehabilitacja, powikłania

Przeprost stawu kolanowego – fizjoterapia czy operacja?

Najistotniejsze są ćwiczenia na kolano. To one wzmacniają osłabione więzadła oraz mięśnie. Wskazane są ćwiczenia izometryczne i siłowe, które wzmocnią tkanki miękkie, zwłaszcza więzadła, ale również mięsnie czworogłowy oraz brzuchaty łydki. Z kolei ćwiczenia propriocepcji, nauczą pacjenta kontrolować ruch i we właściwy sposób ustawiać staw kolanowy. Dzięki ćwiczeniom kolano będzie silniejsze i odporne na urazy. U osób, których przeprost jest wynikiem wad postawy, zaleca się ćwiczenia korekcyjne oraz naukę przyjmowania właściwej postawy ciała. Terapię manualną można zaproponować pacjentom z zablokowanym stawem skokowym. Poprawi ona ruchomość stawu i wpłynie na właściwe ustawienie kolana. Fizykoterapia działa przeciwbólowo oraz regeneracyjnie. Aby zmniejszyć ból i obrzęk stosuje się krioterapię, czyli leczenie zimnem. Z zabiegów regeneracyjnych, warto stosować na uszkodzone tkanki miękkie pole magnetyczne, laseroterapię i ultradźwięki. Kinesiotaping, dzięki odpowiedniej aplikacji na staw, plastry zapewnią lepszą stabilizację, usprawnią procesy gojenia oraz zmniejszą ryzyko kontuzji podczas aktywności fizycznej. Niektórzy zalecają stabilizator na kolano, który ograniczy jego wyprost.

Leczenie operacyjne rezerwuje się dla pacjentów z całkowitym rozerwaniem więzadła i polega na jego odtworzeniu, czyli rekonstrukcji. Operację na kolano wykonuje się za pomocą artroskopu (artroskopia stawu kolanowego), a uszkodzony fragment więzadła pobiera się z mięśnia lub z innego więzadła. Po każdej interwencji chirurgicznej zalecana jest rehabilitacja. Odpowiednie ćwiczenia, zabiegi fizykalne czy inne formy terapii nie tylko ułatwią powrót pacjenta do zdrowia i sprawności fizycznej, ale wzmocnią staw kolanowy, ale był odporny na urazy w przyszłości.

Źródła:

• Kuś W. Urazowe uszkodzenia kolana, wyd. PZWL, Warszawa 1984.
• Garlicki J., Kuś W. Traumatologia sportowa, PZWL, Warszawa 1988.
• Górecki A. Uszkodzenia stawu kolanowego, PZWL, Warszawa 2002.