Plecy płaskie – leczenie, ćwiczenia

Plecy płaskie – co to za wada postawy?

Wady pleców są powszechną przypadłością, którą możemy określić jako problem cywilizacyjny. Dotyczy on zwłaszcza dzieci, aczkolwiek pojawia się również u dorosłych, najczęściej wskutek zaniedbań z dzieciństwa lub nieodpowiedniej i wymuszonej pozycji w pracy.

Płaskie plecy, jak każda inna wada postawy, wpływają niekorzystnie na organizm. Plecy proste charakteryzują się spłyceniem lub brakiem fizjologicznych krzywizn w kręgosłupie i nie tylko nieestetycznie wyglądają, ale mogą być przyczyną dolegliwości bólowych.

Zaniedbane i nieleczone prowadzą do zmian wtórnych w innych odcinkach narządu ruchu. Warto skonsultować u specjalisty zarówno dziecko w wieku szkolnym, jak i dorosłego, u którego płaskie plecy są przyczyną dolegliwości bólowych. W takich przypadkach wskazana jest terapia korekcyjna, którą warto rozpocząć jak najszybciej.

Plecy płaskie – jakie są przyczyny?

Istnieje grupa czynników, które wpływają na powstawanie wad postawy ciała. Przyczyny wrodzone mogą być powiązane z wadami kości lub mięśni. Predyspozycje genetyczne związane są także z budową sylwetki ciała.

Spłycenie krzywizn w kręgosłupie występuje u osób z sylwetką wątłą, niewysportowaną, o słabo rozwiniętej muskulaturze. Taki typ określa się jako asteniczny. Również u osób wysportowanych i silnie umięśnionych (o budowie stenicznej) dochodzi do spłycenia kifozy i lordozy. Mimo że osoby takie ćwiczyły intensywnie na siłowni, wykonywały pewne ćwiczenia w niewłaściwy sposób (np. nadmierne obciążenie przy niedoborze własnej siły).

Inna grupa przyczyn to złe nawyki związane z typem pracy, postawą ciała lub przebytymi chorobami układu kostno-mięśniowego. Plecom płaskim sprzyja długa jazda samochodem i brak ruchu. Zwłaszcza podczas długiego siedzenia zmniejsza się przodopochylenie miednicy. Takie jej ustawienie może być również uwarunkowane wrodzonym niewłaściwym kształtem lub położeniem kości krzyżowej. Wskutek tego dochodzi do zmniejszenia napięcia mięśniowego, a plecy stają się słabe i niewydolne, nie są w stanie utrzymać właściwej pozycji ciała.

Plecy płaskie – objawy

Plecy płaskie to wada postawy ciała w płaszczyźnie strzałkowej. Jej główną charakterystyczną cechą jest brak lub znaczne zmniejszenie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa, takich jak: kifoza piersiowa i lordoza lędźwiowa. Powoduje to, że plecy wyglądają na nienaturalnie proste. Jest to poważny problem, ponieważ wspomniane krzywizny zapewniają właściwą amortyzację kręgosłupa, która zabezpiecza budowę oraz funkcję jego stawów oraz tkanek miękkich.

Zniesieniu kifozy piersiowej oraz spłaszczeniu lordozy towarzyszy zmniejszenie przodopochylenia miednicy, spłaszczenie klatki piersiowej, płaski brzuch, odstawanie łopatek oraz opadnięcie i ściągnięcie do tyłu stawów barkowych. Poza specyficznym wyglądem osoby z płaskimi plecami mogą występować dodatkowe objawy, takie jak: dolegliwości bólowe pleców, osłabienie mięśni pleców i tułowia, ograniczenie pojemności i ruchomości klatki piersiowej oraz zmniejszenie pojemności życiowej płuc.

Plecy płaskie u dzieci

U dzieci w wieku przedszkolnym spłycenie krzywizn kręgosłupa jest fizjologiczną normą, związaną z tym, że dopiero zaczynają się one kształtować. Jeśli dziecko w wieku szkolnym ma nadal plecy płaskie, a do tego jest słabe, ma wątłą sylwetkę oraz stroni od aktywności fizycznej – warto zgłosić się do specjalisty.

Płaskie plecy mogą być też powiązane z opóźnieniem rozwoju motorycznego. Jeśli będzie wskazana terapia, należy zgłosić się do fizjoterapeuty, który pracuje z dziećmi i zacząć korygować wadę kręgosłupa. Gabinet powinien stanowić przyjazne środowisko dzieciom, więc prócz potrzebnych sprzętów do ćwiczeń warto w nim mieć również zabawki, aby podczas przerw mały pacjent mógł się rozluźnić.

Terapia trwa również poza gabinetem, dlatego regularne ćwiczenia w domu i zaangażowanie rodziców w terapię są obowiązkowe. Wdraża się również pewne zachowania profilaktyczne, takie jak: ćwiczenia kształtujące prawidłową postawę podczas odrabiania lekcji czy zabawy na podłodze. Istotne jest również zapewnienie odpowiedniego biurka i światła oraz właściwa dieta, utrzymanie wagi ciała i długi sen w nocy.

Płaskie plecy – kiedy do lekarza, jakie badania?

Jeśli bolą nas plecy lub zauważymy, że z ich wyglądem jest coś nie tak, warto jak najszybciej udać się do specjalisty. Lekarz bądź fizjoterapeuta powinien dokładnie ocenić sylwetkę i postawę ciała z każdej strony, następnie przeprowadzić dokładny wywiad i zbadać manualnie pacjenta.

Należy ocenić napięcie i elastyczność poszczególnych mięśni w kręgosłupie i na tułowiu oraz sprawdzić ruchomość jego oraz barków i bioder. Badanie dostarczy informacji o celach i metodach terapii, która powinna poprawić krzywizny kręgosłupa. Terapia obejmuje głównie ćwiczenia korekcyjne, które w odpowiedni sposób mają wpłynąć na mięśnie kręgosłupa i tułowia, a co za tym idzie – zmniejszyć wadę postawy. Inne działania terapeutyczne mogą być ukierunkowane na zmniejszenie dolegliwości bólowych pacjenta i poprawę ruchomości kręgosłupa.

Zaniedbanie spłyconej kifozy i lordozy wiąże się nie tylko z nieestetycznym wyglądem ciała, ale może spowodować wiele niekorzystnych następstw. Pogorszeniu może ulec sprawność fizyczna i wydolność organizmu – wskutek napiętych i przykurczonych mięśni. Nie tylko oddechowych w klatce piersiowej, ale w całym ciele, więc uprawianie aktywności sportowej będzie utrudnione i nieprzyjemne. Konsekwencje płaskich pleców to również zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, dyskopatie czy skoliozy.

Jakie ćwiczenia na płaskie plecy są najlepsze?

Fizjoterapia to w głównej mierze ćwiczenia korekcyjne, dzięki którym wpłyniemy na zwiększenie spłyconych krzywizn w kręgosłupie. Ćwiczenia korekcyjne muszą być właściwie dobrane do wady kręgosłupa i powinny obejmować poniższe elementy.

• Rozciąganie i rozluźnianie mięśni napiętych i przykurczonych – zwłaszcza przy sylwetce sportowej i umięśnionej rozluźniamy mięśnie grzbietu w odcinku piersiowym oraz mięśnie karku, pośladków, mięśnie tylne ud i łydek oraz brzucha.
• Wzmacnianie mięśni osłabionych i rozciągniętych – w sylwetce wątłej wzmacniamy mięśnie piersiowe, zębate przednie, biodrowo-lędźwiowe, przednie uda, dolne mięśnie grzbietu.
• Ćwiczenia zwiększające kifozę piersiową, lordozę lędźwiową oraz przodopochylenie miednicy.
• Poprawa ruchomości kręgosłupa.
• Nauka właściwego oddychania zarówno przeponą, jak i klatką piersiową, aby wzmocnić mięśnie klatki piersiowej oraz ją rozbudować.

Można stosować również korektory postawy, które zapobiegają garbieniu się, jednak trzeba pamiętać, że nie jest to wystarczające wsparcie dla kręgosłupa i niezbędna jest systematyczna rehabilitacja i ćwiczenia.

Plecy płaskie – ćwiczenia – przykłady

Aby korekcja miała efekty, należy wykonywać codziennie ćwiczenia na plecy. Fizjoterapeuta powinien nauczyć pacjenta poprawnie wykonywać ćwiczenia korekcyjne – tak, by mógł on samodzielnie i bezbłędnie ćwiczyć poza ośrodkiem rehabilitacyjnym.

Praca w domu jest niezbędnym elementem terapii, ponieważ tylko intensywnie lecząc wadę postawy można zahamować jej rozwój i powstanie innych niekorzystnych zmian w narządzie ruchu. Ćwiczenia będą efektywniejsze i ciekawsze, jeśli wykorzystuje się sprzęty, takie jak np.: mata sportowa do ćwiczeń, piłka rehabilitacyjna, gumowe taśmy czy ciężarki.

Najprostsze korekcyjne ćwiczenia na plecy płaskie zostały opisane poniżej.

1. W klęku podpartym z wyprostowanymi rękoma zaokrąglamy kręgosłup do góry robiąc tzw. koci grzbiet (aby zwiększyć kifozę piersiową), a następnie wyginamy go do dołu (aby zwiększyć lordozę lędźwiową) i budujemy w ten sposób krzywizny kręgosłupa.
2. W leżeniu na brzuchu z rękoma wyprostowanymi do przodu, ze zwiniętym ręcznikiem lub kocem pod klatką piersiową unosimy miednicę i podciągamy stawy kolanowe pod brzuch (budujemy kifozę piersiową, wzmacniamy odcinek lędźwiowy i zginacze bioder).
3. W leżeniu tyłem z rękoma wzdłuż tułowia i z wyprostowanymi nogami podnosimy tułów do góry – do pozycji niepełnego siadu (budujemy kifozę piersiową, wzmacniamy mięśnie brzucha).
4. W staniu bokiem do lustra, z rękoma wzdłuż tułowia zaokrąglamy odcinek piersiowy i wciągamy w brzuch odcinek lędźwiowy, jednocześnie obserwując się i korygując wykonanie ćwiczenia w lustrze (budujemy krzywizny kręgosłupa).

Leczenie pleców płaskich – fizjoterapia

Wada pleców to również współtowarzyszące dolegliwości bólowe związane z przeciążeniami stawów lub tkanek miękkich oraz ograniczenie ruchomości niektórych stawów. Dlatego, oprócz ćwiczeń, które są najważniejsze w terapii płaskich pleców, można zaproponować pacjentom również:

• masaż klasyczny (rozluźni napięte bądź pobudzi rozluźnione tkanki miękkie),
• terapię manualną (poprawi ruchomość zablokowanego segmentu w kręgosłupie),
• fizykoterapię (zabiegi fizykalne działają przeciwbólowo, przeciwzapalnie i rozluźniająco),
• kinesiotaping (odciążenie bolesnych stawów, ochrona bolesnych mięśni).

Nie należy zapominać także o aktywności fizycznej – wskazana jest zawsze, zwłaszcza pływanie, które poprawi ruchomość stawów, odciąży bolesny kręgosłup, a zarazem wzmocni osłabione mięśnie.