Obrzęki stawów – jak leczyć i zapobiegać?

Czym jest obrzęk stawu i jakie są przyczyny obrzęku stawów?

Obrzęk powstaje jeśli w tkankach nagromadzi się płyn surowiczy. Jeżeli przepełnione naczynia krwionośne robią się mniej szczelne lub ulegną uszkodzeniu, nadmiar płynu zaczyna przeciekać z nich do otaczających tkanek miękkich. Często obrzękowi towarzyszy zaczerwienienie, zwiększona ciepłota okolicy, tkliwość, bolesność i ograniczenie ruchomości.

Najczęstsze przyczyny obrzęku stawów to:

• stan zapalny,
• uraz (skręcenie, zwichnięcie, złamanie),
• przeciążenia tkanek miękkich (sport, praca),
• długa pozycja siedząca (praca, podróż samolotem, jazda autem),
• schorzenia reumatyczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, toczeń),
• choroby stawów (np. choroba zwyrodnieniowa, entezopatia),
• stany pooperacyjne,
• zakażenia wirusowe lub bakteryjne,
• upośledzenie odpływu krwi (żylaki, zapalenie żył, niewydolność krążenia, zakrzepica),
• napięcie przedmiesiączkowe u kobiet,
• niedożywienie,
• odwodnienie,
• niedobór potasu,
• inne przyczyny (alergia, choroby nerek, choroby serca, choroby tarczycy).

Zobacz też: Ból kostki – przyczyny bólu w kostce, sposoby leczenia i rehabilitacji

Co robić, jeśli pojawi się obrzęk stawu?

Masywne i długo trwające obrzęki stawów związane z urazami podczas upadków czy wypadków komunikacyjnych lub wywołane uprawianiem sportu, a także przeciążeniami, wymagają kontaktu z lekarzem. Należy ocenić, czy nie doszło do większego uszkodzenia tkanek miękkich lub elementów wewnątrz stawu. Jeśli objawy nie są nasilone, w warunkach domowych można:

• stosować zimne okłady na chory staw – kompres żelowy lub lód z lodówki owinięty materiałem należy przykładać do chorego miejsca do 3 minut po kilka razy dziennie;
• unosić chorą kończynę, aby zgromadzona krew odpłynęła z obrzękniętego stawu w kierunku serca;
• ochraniać i unikać przeciążania chorego stawu;
• smarować staw niesteroidowymi maściami lub żelami przeciwzapalnymi, ale nie rozgrzewającymi.

Fizjoterapia i ćwiczenia na obrzęki stawów

Z zabiegów fizykalnych korzystne działanie przeciwobrzękowe wykazują:

• krioterapia – trzymanie stawu w oparach ciekłego azotu do 3 minut szybko zmniejsza stan zapalny i działa przeciwbólowo;
• jonoforeza z lekiem przeciwzapalnym – aplikowanie do obrzękniętych tkanek miękkich odpowiedniego leku za pomocą prądu stałego;
• magnetoterapia – zmienne pole magnetyczne wytwarzane w cewach;
• laseroterapia – promieniowanie elektromagnetyczne działa również naprawczo na uszkodzone tkanki miękkie;
• kinesiotaping – odpowiednia aplikacja elastycznych taśm przyspiesza odprowadzanie zalegającej krwi.

Jeżeli obrzęki są wynikiem zmęczenia lub przeciążenia ciężką pracą fizyczną, można:

• wymoczyć nogi lub ręce w wodzie z solą kuchenną lub specjalną solą do nóg,
• ułożyć nogi wyżej niż resztę ciała;
• zastosować żele lub maści przeciwobrzękowe;
• przyjmować leki zawierające rutynę, która uszczelnia naczynia, poprawia krążenie oraz zmniejsza krzepliwość krwi;
• nosić specjalne rajstopy przeciw żylakom, które wywierają zmienny ucisk na naczynia, który zwiększa szybkość przepływu krwi w nogach, jeśli pojawiają się w nich obrzęki.

Jeśli obrzękom z niewiadomej przyczyny lub takim, które pojawiają się często (zwłaszcza na kończynach dolnych), towarzyszą: częste oddawanie moczu, trudności w oddychaniu lub szybkie męczenie się, to problem może być złożony i warto skonsultować go z lekarzem.

Jak można zapobiegać obrzękom stawów?

Profilaktyka jest konieczna zwłaszcza, jeśli wykonujemy długotrwałą pracę stojącą lub siedzącą bez możliwości zmiany pozycji. Zaleca się:

• ciągłą zmianę położenia nóg, można np. dreptać w miejscu, masować stopę o stopę, przenosić ciężar ciała z nogi na nogę lub uginać kolana,
• unikanie noszenia ciasnych skarpet i wąskich, za małych butów,
• dbanie o wagę ciała,
• wykonywanie regularnej gimnastyki (spacery, jazda na rowerze, pływanie),
• częste nawodnienie organizmu, które służy rozrzedzeniu krwi,
• stosowanie odpowiedniej diety bogatej w białko, które wiąże wodę (chude mięso, twaróg, rośliny strączkowe) potas (pomidory, banan, zielone warzywa, ziemniaki, marchew) oraz w witaminy A, C, E i rutynę (produkty roślinne, cytrusy),
• ograniczenie spożywania alkoholu, soli oraz ostrych przypraw,
• przebywanie w umiarkowanej temperaturze.