Niestabilność stawu łokciowego – przyczyny, objawy, leczenie

Niestabilny łokieć

Staw łokciowy, mimo swojej pozornie prostej funkcji ruchowej, jest złożoną strukturą, gdyż składa się z trzech oddzielnych stawów: stawu ramienno-łokciowego, ramienno-promieniowego oraz promieniowo-łokciowego bliższego, które otoczone są wspólną torebką stawową. Do optymalnego funkcjonowania każdy z tych stawów potrzebuje odpowiedniej stabilizacji, czyli wydolności wszystkich elementów okołostawowych kontrolujących przemieszczanie powierzchni stawowych względem siebie. Funkcję tę pełnią więzadła, torebka stawowa oraz ścięgna mięśni, które poddawane są dużym obciążeniom, nie tylko podczas aktywności fizycznych ale również podczas podstawowych czynności dnia codziennego.

Jeżeli funkcja stabilizatorów łokcia zostanie zaburzona np. przez uraz lub przeciążenie, może pojawiać się patologiczny ruch wywierający niekorzystny wpływ na okoliczne elementy; chrząstkę, kość, nerwy oraz mięśnie. Jeśli nadmierna ruchomość się powtarza i towarzyszą jej objawy odczuwalne przez pacjenta, określamy ją jako niestabilność. Niestabilność może prowadzić do znacznych ograniczeń funkcji kończyny górnej, a w szczególności ręki, co jest związane z przyjmowaniem pokarmu lub wykonywaniem innych prostych czynności wokół głowy oraz trzymaniem przedmiotów w ręce. Dlatego niezbędne jest szybkie i odpowiednie leczenie niestabilności stawu łokciowego.

To też może Cię zainteresować: Trzaskające kolano – przyczyny, objawy, leczenie

Ból stawów łokciowych i uraz łokcia

Najczęstszą przyczyną niestabilności stawu łokciowego są jego urazowe zwichnięcie, czyli utrata kontaktu powierzchni stawowych ze sobą. Zwichnięcie wymaga natychmiastowego nastawieniem najpóźniej do 6 godzin, w celu ograniczenia powikłań naczyniowych i neurologicznych. Po nastawieniu staw jest zabezpieczony unieruchomieniem na okres co najmniej 3 tygodni. Jeśli towarzyszą temu złamania - wymagają stabilizacji chirurgicznej. Leczenie stawu łokciowego nie jest prostym zadaniem ze względu na jego skomplikowaną budowę i należy pamiętać, że może prowadzić do znacznych ograniczeń funkcji kończyny górnej.

Do przyczyn rozwinięcia się niestabilności w stawie łokciowym zaliczamy:

• urazy, zwłaszcza zwichnięcia stawu łokciowego,
• uszkodzenia powierzchni stawowych (np. złamanie główki kości ramiennej, złamanie głowy kości promieniowej, urazy wyrostka łokciowego, zmiany zwyrodnieniowe oraz reumatyczne),
• zapalenia torebki stawowej,
• zabiegi chirurgiczne na stawie łokciowym,
• iniekcje dostawowe (np. przy leczeniu łokcia tenisisty),
• przeciążenia,
• czynniki wrodzone (wiotkość więzadłowa, łokieć szpotawy),
• ciągłe chodzenie za pomocą kul łokciowych,
• wykonywanie cyklicznie ruchów stawu łokciowego (koślawienie, supinacja).

W wyniku wyżej wymienionych przyczyn dochodzi do urazów tkanek miękkich lub ich przeciążenia. Powoduje to niewydolność, czyli utratę naprężenia układu więzadłowego i skrócenia się dystansu między przyczepami więzadeł, co skutkuje ich zwiotczeniem oraz utrata kontaktu powierzchni stawowych ze sobą podczas wykonywania niektórych czynności ruchowych.

Przeczytaj: Strzelające stawy – czy wymagają leczenia?

Niestabilność w łokciu – rodzaje niestabilności

W stawie łokciowym wyróżniamy:

• niestabilność łokcia tylno-boczną – najczęściej spotykaną, spowodowaną niewydolnością kompleksu więzadeł bocznych: pierścieniowatym kości promieniowej oraz pobocznymi promieniowym oraz łokciowym oraz ścięgien mięśni prostowników nadgarstka i ręki. Funkcją tych struktur jest hamowanie ruchu rotacji zewnętrznej przedramienia względem ramienia. Jeśli te stabilizatory są osłabione, prowadzi to do nawracających zwichnięć, podwichnięć kości promieniowej ku tyłowi i rotacji zewnętrznej kości łokciowej,
• niestabilność łokcia ostrą – najczęściej mamy z nią do czynienia w przebiegu zwichnięcia łokcia, które wymaga natychmiastowego nastawienia i unieruchomienia, brak możliwości nastawienia lub utraty nastawienia jest wskazaniem do leczenia operacyjnego,
• niestabilność łokcia przewlekłą – na skutek przebytych zwichnięć lub powtarzających się urazów, leczenie obejmuje chirurgiczną rekonstrukcję więzadła za pomocą przeszczepu ścięgna.

Objawy – ból stawów łokciowych

Typowymi objawami niestabilności zgłaszanymi przez pacjenta są:

• ból okolicy stawu łokciowego (często mylony z tzw. łokciem tenisisty),
• odczuwalne klikania, trzaski lub przeskakiwania w okolicy łokcia,
• obawa przed wykonaniem pewnych czynności – w szczególności podporów w supinacji przedramienia i zgięciu łokcia.

Leczenie niestabilnego łokcia

Diagnoza niestabilności łokcia jest oparta głównie na badaniu klinicznym. Lekarz zbiera wywiad dotyczący wcześniejszych urazów, np. zwichnięcia stawu łokciowego, ingerencji chirurgicznych w okolicy łokcia oraz leczenia innych dolegliwości tej okolicy. Testy wykonane przez lekarza nie muszą dawać obiektywnych objawów, prócz bólu łokcia i obawy pacjenta. Dlatego ostatecznie lekarz decyduje się na testy w znieczuleniu ogólnym, podczas których dochodzi do rzeczywistego podwichnięcia.

Standardowe badanie RTG nie ujawnia najczęściej zmian, ale ocenia powierzchnie stawowe. Bardzo przydatne jest badanie USG, które potrafi ocenić dynamicznie (podczas ruchu) zachowanie wybranych struktur podejrzanych o uszkodzenie. Również obrazy rezonansu magnetycznego mogą ujawnić uszkodzenia więzadeł pobocznych. Dodatkowych informacji może dostarczyć artroskopia stawu łokciowego.

Niestabilność stawu łokciowego należy różnicować przede wszystkim z łokciem tenisisty, bo ból lokalizuje się podobnie, ale przyczyna jest zupełnie inna i terapia powinna być do niej dostosowana. Leczeniem niestabilności z wyboru jest zabieg operacyjny, zwłaszcza w przypadku przewlekłych niestabilności. Jeśli istnieją przeciwwskazania do tegoż zabiegu, stosuje się leczenie zachowawcze, które obejmuje rehabilitację.

Czytaj również: Artroskopia kolana – wskazania, przebieg zabiegu, rekonwalescencja, powikłania

Operacja na niestabilny łokieć

Najlepszym zabiegiem chirurgicznym, który leczy niestabilność stawu łokciowego jest rekonstrukcja więzadeł. Jako przeszczep wykorzystuje się tu wiele tkanek; fragmenty mięśni: półścięgnistego lub dłoniowego długiego lub fragment ścięgna Achillesa oraz materiały syntetyczne. Mocowanie nowej tkanki wykonuje się przez kanały kostne, kotwice lub śruby interferencyjne. Daje to dobre wyniki leczenia mimo, że odtworzona zostaje jedynie część więzadła.

Dodatkowo podczas zabiegu na niestabilny łokieć ocenia się również inne elementy stawowe. Jeśli są inne uszkodzenia to dodatkowo wykonuje się również: przeszczepy chrząstki, osteotomię korekcyjną, czy też częściową plastykę stawu. Drugą metodą jest zabieg artroskopowy, podczas którego wykonuje się obkurczenie rozciągniętych więzadeł. Zabieg ten jest bardzo dobrze oceniany przez pacjentów i przynosi znaczną redukcję dolegliwości.

Rehabilitacja

Rehabilitacja przy niestabilności łokcia jest konieczna jeśli z jakiś przyczyn nie wskazane jest leczenie operacyjne. Na co jednak należy zwrócić szczególną uwagę? Mianowicie z łokciem należy obchodzić się bardzo ostrożnie, aby jego stanu nie pogorszyć i jeśli w czasie terapii zastosujemy za mocne bodźce, możemy doprowadzić do wtórnego stanu zapalnego. Rehabilitacja powinna obejmować:

• w okresie wzmożonego bólu łokcia ograniczenie ruchomości chorego stawu i unikanie pozycji prowokujących ból, najlepiej przez zastosowanie ortezy ograniczającej supinację,
• farmakoterapię, czyli podawanie leków przeciwbólowych oraz przeciwzapalnych. W przypadku choroby zwyrodnieniowej zaleca się przyjmowanie leków modyfikujących chrząstkę stawową, zawierających siarczan glukozaminy lub kwas hialuronowy, dzięki czemu możliwe jest zahamowanie degradacji chrząstki stawowej, jej odbudowa i zmniejszenie dolegliwości bólowych,
• stosowanie zabiegów fizykoterapeutycznych zarówno w okresie ostrym jak i przewlekłym. Warto stosować zabiegi regenerujące i naprawcze (pole magnetyczne, laseroterapię, ultradźwięki), działające przeciwbólowo (krioterapia), wzmacniające osłabione mięśnie (elektrostymulacja) oraz poprawiające ukrwienie i odżywianie (lampa Solux),
• wykonywaniu ćwiczeń leczniczych; najlepiej wykonywać z terapeutą delikatne ćwiczenia pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową, ćwiczenia izometryczne, poprawiające stabilizację, elastyczność tkanek oraz propriocepcję. Istotne są również ćwiczenia całej kończyny górnej, zwiększające siłę, kontrolujące ruch i pracę, poprawiające dynamikę ruchów wszystkich kończyny, najlepiej metodą PNF. Systematyczne wykonywanie ćwiczeń przez pacjenta, poprawi siłę mięśni stawu łokciowego oraz uelastyczni tkanki miękkie więc będą one bardziej odporne na ewentualne uszkodzenia,
• masaż tkanek głębokichokolicy stawu zmniejszający występujące w tych strukturach wzmożone napięcie oraz poprawiający ich ukrwienie i odżywianie,
• terapię manualną, która obejmuje techniki mogące odblokować staw i przywrócić mu fizjologiczną biomechanikę. Szczególnie zalecane przy zmianach zwyrodnieniowych. Dzięki adekwatnej technice dochodzi do zmniejszenia bólu oraz poprawy ruchomości stawu,
• kinesiotaping, czyli oklejanie stawu specjalnymi, elastycznymi plastrami, które mają działanie sensoryczne, odciążające oraz stabilizujące.