Lumbalizacja kręgu S1, Th12, kręgosłupa – co to jest, objawy, rehabilitacja, leczenie

Co to jest lumbalizacja kręgosłupa?

Lumbalizacja kręgosłupa to wada wrodzona związana z nieprawidłowym wytworzeniem szkieletu kostnego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Istotą tego schorzenia jest upodobnienie się kręgów granicznych poszczególnych odcinków kręgosłupa do położonych wyżej lub niżej kręgów sąsiadujących. Część pacjentów skarży się na ból krzyża. Nieprawidłowa postawa ciała oraz przeciążenia są główną przyczyną dolegliwości bólowych kręgosłupa. Lumbalizacja nasila te objawy.

Lumbalizacja S1, Th12 – przyczyny, objawy

Odcinek lędźwiowy kręgosłupa zbudowany jest z 5 charakterystycznych dla tego odcinka kręgów. Sąsiaduje od góry z odcinkiem piersiowym kręgosłupa, który zbudowany jest z 12 kręgów. Od dołu natomiast sąsiaduje z odcinkiem krzyżowym, który zbudowany jest z 5 kręgów – w trakcie rozwoju łączą się ze sobą tworząc kość krzyżową.

W odcinku lędźwiowym mamy do czynienia głownie z lumbalizacją kręgu Th12 oraz kręgu S1. Pierwszy przypadek związany jest z upodobnieniem się kręgu 12 piersiowego do kręgów lędźwiowych. Kręgi piersiowe charakteryzują się połączeniem z żebrami. Brak żeber przy XII kręgu sprawia, iż przypomina on krąg lędźwiowy. Mamy zatem 11 kręgów piersiowych z żebrami oraz 6 lędźwiowych bez żeber. Lumbalizacja kręgu S1 oznacza brak zrostu pierwszego kręgu krzyżowego z kością krzyżową (a więc z kręgami S 2–5). W przypadku lumbalizacji kręgu S1, ów krąg upodabnia się do kręgów lędźwiowych. Objawem jest ból pleców.

Obecność kręgów przejściowych pozornie zmienia ilość kręgów poszczególnych odcinków. Trzeba pamiętać, iż poszczególne kręgi naśladują kręgi sąsiadujące, ale tak naprawdę liczba kręgów poszczególnych odcinków jest stała.

Przeczytaj również: Dlaczego bolą żebra?

Wady wrodzone kręgosłupa

Istnieją także inne wrodzone wady kręgosłupa. Kręgi z pogranicza dwóch odcinków upodabniające się do kręgów z sąsiednich odcinków określa się mianem kręgów przejściowych. Odcinek lędźwiowo-krzyżowy najczęściej dotknięty jest zmianami strukturalnymi kręgów. Oprócz lumbalizacji kręgu Th 12 oraz kręgu S1, wyróżniamy również:

• torakalizacja lub dorsalizacja kręgu L1,
• sakralizacja kręgu L5,
• hemidorsalizacja, hemilubalizacja, hemisakralizacja

Torakalizacja (dorsalizacja) pierwszego kręgu lędźwiowego oznacza upodobnienie się L1 do kręgów piersiowych. Mamy zatem 13 kręgów piersiowych z żebrami oraz 4 kręgi lędźwiowe. Sakralizacja kręgu L5 związana jest ze zrośnięciem piątego kręgu lędźwiowego z kością krzyżową.

Określenia hemidorsalizacja, hemilumbalizacja oraz hemisakralizacja określają stan, w którym upodobnienie do kręgów sąsiadujących odcinków jest wyłącznie jednostronne.

Lumbalizacja – objawy

W trakcie rozwoju często przebiega bezobjawowo. Zdarza się, że zostaje wykryta przypadkowo podczas wykonywania zdjęć rentgenowskich odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Lumbalizacja lub sakralizacja u niektórych pacjentów może dawać przykre objawy bólowe w dole pleców. Pacjenci narażeni na przeciążenia kręgosłupa w pracy częściej skarżą się na ból krzyża.

Długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej, siedzącej lub pochylonej negatywnie wpływają na stan zdrowia pacjentów. W wyniku wymuszonej pozycji dochodzi do ucisku nerwów międzykręgowych, co wiąże się niestety z obecnością silnych dolegliwości bólowych. Pojawienie się dolegliwości bólowych oraz stwierdzenie obecności schorzenia typu lumbalizacji S1 czy sakralizacji wymaga podjęcia odpowiedniego leczenia rehabilitacyjnego. W przeciwnym razie, zaniedbane schorzenie może przyczyniać się do szybszego powstawania choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, wad postawy ciała, dyskopatii.

Lumbalizacja kręgu sprawia, że lędźwiowa część kręgosłupa staje się bardziej ruchoma. Jest to spowodowane tym, iż stan ten zwiększa liczbę kręgów o dobrej ruchomości. Z kolei sakralizacja kręgu L5 z kością krzyżową, sprawia że ruchomość odcinka lędźwiowo-krzyżowego zmniejsza się.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Lumbalizacja kręgu – jak zapobiegać?

Jak chronić się przed bólem kręgosłupa spowodowanym lumbalizacją? Przede wszystkim należy unikać pozycji wymuszonej związanej ze staniem, siedzeniem oraz pochylaniem. Długotrwałe przebywanie w takich pozycjach wywołuje ból odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Należy tak organizować sobie czas pracy, aby istniała możliwość częstych zmian pozycji w strefach neutralnych, ewentualnie wykonywanie w przerwach gimnastyki rozluźniającej przedziały mięśniowe pleców i odciążającej kręgosłup. W przebiegu tej choroby nie jest wskazane noszenie dużych ciężarów.

Sama nadwaga u pacjentów może wpływać niekorzystnie na kondycję kręgosłupa i pleców. Odpoczynek nocny powinien być odpowiednio długi, a materac na którym śpimy odpowiednio dopasowany do naszych potrzeb – niezbyt miękki. W przypadku podnoszenia ciężkich przedmiotów należy zadbać o odpowiednią higienę takiej czynności – wyprostowane plecy, zgięte kolana. Istotna jest również regularna i odpowiednia aktywność fizyczna. W przypadku narastających dolegliwości bólowych kręgosłupa warto zgłosić się do lekarza specjalisty, celem diagnostyki schorzenia. Niezbędne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego odcinka lędźwiowo-krzyżowego. W przypadku zdiagnozowania lumbalizacji lub sakralizacji ważne jest podjęcie odpowiedniego leczenia rehabilitacyjnego.

Lumbalizacja – rehabilitacja, fizjoterapia, ćwiczenia

Rehabilitacja schorzeń kręgosłupa jest procesem długim i złożonym. W przypadku osób, które nie odczuwają dolegliwość bólowych, a mają stwierdzoną lumbalizację kręgosłupa ważne jest zastosowanie profilaktyki wymienionej w powyższym podrozdziale. Umiarkowana aktywność fizyczna polegająca na wykonywaniu łagodnych ćwiczeń mięśni pleców oraz pływanie w znaczącym stopniu może chronić przed wystąpieniem dolegliwości bólowych.

Pacjenci zmagający się z bólem w dole pleców spowodowanym przez lumbalizację powinni zgłosić się do lekarza oraz doświadczonego fizjoterapeuty, który przedstawi program ćwiczeń w tym schorzeniu. W przebiegu leczenia ważne jest unikanie czynników zwiększających potencjalnie wystąpienie bólu oraz systematyczność wykonywania zabiegów rehabilitacyjnych. Ból związany z lumbalizacją może być łagodzony masażami – w tym hydromasażami, akupunkturą, zabiegami z prądami TENS. Łagodzenie bólu można uzyskać poprzez stosowanie środków farmakologicznych lub wykonanie blokady w okolicy lędźwiowej.

Ćwiczenia, które powinniśmy wykonywać celem łagodzenia bólu związanego ze schorzeniami kręgosłupa lędźwiowego (w tym kiedy stwierdzona jest lumbalizacja trzonu s1 kręgosłupa lun Th12) powinny polegać na rozluźnianiu i uelastycznianiu dolnego odcinka pleców. Podstawowymi ćwiczeniami, które możemy wykonywać w domu jest tzw. „koci grzbiet”, a więc wyginanie kręgosłupa ku górze z jednoczesnym przygięciem głowy do klatki piersiowej w klęku podpartym, a następnie wygięcie kręgosłupa ku podłodze przy jednoczesnym zgięciu głowy ku górze. Kolejnym ćwiczeniem jest „wypychanie bioder”, leżąc na plecach unosimy lędźwie do góry, należy utrzymać tę pozycję kilka sekund, a następnie opuścić z powrotem na podłogę. Innym ćwiczeniem jest wykonywanie tzw. „rowerka”, leżąc na podłodze wykonujemy ruchy przypominające pedałowanie na rowerze.

Bibliografia

• Ortopedia i rehabilitacja Tom 1 – pod red. W. Degi, A. Sengera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa, 1996.
• Ortopedia Duttona Tom 4 – M. Dutton, Wyd, PZWL, Warszawa 2014.