Guzki Schmorla – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie, czy guzki Schmorla są groźne?

Guzki Schmorla – co to jest?

Guzki Schmorla (ang. Schmorl's nodes) są to uwypuklenia na kręgosłupie powstałe na skutek jego szybkiego wzrostu, kiedy to chrząstka krążka międzykręgowego wbija się w trzon kręgu.

Swoją lokalizacją obejmują blaszki graniczne trzonów kręgów najczęściej piersiowego lub rzadziej lędźwiowego.

To proces chorobowy występujący zwykle w młodym wieku i prowadzący do znaczących zaburzeń wzrostu kręgosłupa. Zmianom tym towarzyszy charakterystyczne nadmierne wygięcie kifozy piersiowej kręgosłupa, które przypomina plecy okrągłe. Stopień nasilenia kifozy może być bardzo różny od lekko zaokrąglonych pleców do nadmiernie uwypuklonych i utrwalonych zmian kostnych.

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

Jakie są przyczyny powstawania guzków Schmorla?

Głównymi przyczynami chorego kręgosłupa z guzkami Schmorla są czynniki dziedziczne, genetyczne (występowanie rodzinne). Do schorzenia prowadzi również nadmierne obciążanie kręgosłupa (postawa kifotyczna z zaokrąglonymi plecami).

Przyczyną guzków Schmorla w obrębie kręgosłupa jest również wysoki wzrost oraz ekstremalne obciążenia (np. sportem wyczynowym). Zmiany tego typu są spowodowane również niedoborami witamin (anemia). Powodują je także zaburzenia tkanki łącznej, która integruje i scala wszystkie tkanki naszego organizmu, zwłaszcza narządu ruchu.

W okresie początkowym choroby rzadko występuje ból w kręgosłupie (czasem z ograniczeniami ruchomości i zwiększoną męczliwością). W okresie pełnego rozwoju choroby dochodzi do nasilenia dolegliwości bólowych, pojawiają się także widoczne zmiany krzywizn kręgosłupa (pogłębienie kifozy piersiowej ze spłyceniem lordozy lędźwiowej), mięśnie okołokręgosłupowe nadmiernie się napinają i występują wyraźne ograniczenia ruchomości kręgosłupa. W okresie późniejszym (końcowym) choroby ból nasila ze względu na wadliwe obciążanie – pojawia się deformacja kręgosłupa i degeneracja jego tkanek.

Guzki Schmorla – jakie zmiany w kręgosłupie powodują?

Guzki Schmorla powstają najczęściej w trakcie szybkiego wzrostu kręgosłupa na długość (wysokość). Czasem kręgosłup rośnie w bardzo szybkim tempie, wydłużając się nawet
o kilkanaście centymetrów w ciągu jednego roku.

Wówczas płytki graniczne trzonów kręgów mają zmniejszoną zdolność do utrzymania dużego obciążenia, a co za tym idzie – chrząstki krążków międzykręgowych mogą wpychać się w trzony kręgów. Zjawisko to właśnie prowadzi do wytworzenia patologicznych charakterystycznych guzków nazywanych guzkami Schmorla.

Powstałe zmiany w kręgosłupie potrafią uszkadzać strefę wzrostową kręgosłupa, szczególnie po stronie brzusznej kręgu, co prowadzi do ich postępującego sklinowacenia. Kolejnym niekorzystnym aspektem wynikającym z takiego stanu rzeczy jest wytworzenie się i utrwalenie nadmiernej kifozy odcinka piersiowego (czasem i lędźwiowego) kręgosłupa.

Czytaj również: Zwapnienie kości – co to jest, przyczyny, objawy i leczenie

Guzki Schmorla – u kogo, jakie są rodzaje?

Ta choroba kręgosłupa swoim zasięgiem obejmuje około 20 proc. młodzieży. Występuje częściej u chłopców niż u dziewcząt (stosunek 4:1).

Wyraźne zmiany w obrazie radiologicznym obserwuje się po 11. roku życia, kiedy to następuje najczęściej skok wzrostowy. Najczęściej mamy do czynienia z guzkami na odcinku piersiowy kręgosłupa, rzadziej na odcinku lędźwiowym (tu występują dolegliwości bólowe).

Ze względu na lokalizację występujących guzków na kręgosłupie mówimy o postaci piersiowej (wtedy mamy do czynienia z plecami okrągło-wklęsłymi), postaci piersiowo-lędźwiowej (plecy okrągłe) oraz rzadko występującej postać lędźwiowej (plecy płaskie).

Guzki Schmorla – objawy

W przypadku wystąpienia guzków Schmorla do głównych objawów chorobowych zaliczamy ból kręgosłupa i męczliwość mięśni okołokręgosłupowych, których nasilenie zależy od stanu pacjenta, stopnia zaawansowania choroby oraz wielu czynników indywidualnych występujących w trakcie skoku wzrostowego.

Inne objawy guzków Schmorla na kręgosłupie to:

• zmiana ustawienia kręgosłupa – powstanie nadmiernej kifozy piersiowej (przygarbienie pleców),
• w obrazie RTG – uwidocznienie guzków Schmorla na zarysie górnej, dolnej lub obu blaszek granicznych trzonów kręgów,
• występowanie bloków segmentowych kręgosłupa, także widocznych w obrazie RTG,
• wyraźny ból kręgosłupa o charakterze napadowym (jeśli guzki Schmorla zlokalizowane są w części lędźwiowej kręgosłupa).

Częste występowanie choroby jest charakterystyczne dla osób z osłabieniem siły mięśniowej w wieku młodzieńczym. Jeśli zmiany w obrębie kręgów są mocno wyrażone, mówi się wówczas o chorobie Scheuermanna , której czasem towarzyszy dodatkowo boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza). Wraz z zakończeniem wzrostu kręgosłupa następuje też zatrzymanie rozwoju i postępu choroby.

Czytaj również: Dehydratacja krążków międzykręgowych – objawy, leczenie

Guzki Schmorla – jak leczyć?

Powstałych na skutek procesów chorobowych guzków Schmorla nie poddaje się leczeniu. Procesem leczniczym obejmuje się natomiast następstwa powstałe na skutek niekorzystnych zmian chorobowych w postaci poprawy ruchomości kręgosłupa, jego uelastycznienia czy walki z bólem (pacjentom podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne).

Wyróżniamy leczenie zachowawcze i rzadziej stosowane operacyjne leczenie guzków Schmorla.

Domowe sposoby na guzki Schmorla

W leczeniu zachowawczym w lżejszych przypadkach stosujemy konsekwentną dyscyplinę przy utrzymywaniu skorygowanej (właściwej) postawy, uprawianie sportów nieobciążających kręgosłup (np. pływanie stylem grzbietowym), unikanie uprawiania sportów nadmiernie obciążających kręgosłup (aktywności związane ze skokami czy wyskokami).

Guzki Schmorla – gorset i fizjoterapia kręgosłupa

W przypadku cięższej postaci i postępującej kifozy stosujemy dodatkowo gorset ortopedyczny w celu stabilizacji i korekcji kręgosłupa (powyżej 50 stopni kifozy piersiowej),

W obu powyższych przypadkach wdraża się oczywiście postępowanie fizjoterapeutyczne, którego celem jest: prostowanie kręgosłupa, poprawa jego funkcji oraz przywrócenie równowagi czynnościowej mięśni w obrębie tułowia.

Założenia te realizowane są poprzez: poprawę elastyczności mięśni, wzmacnianie i stabilizację prostowania kręgosłupa (z zastosowaniem metod PNF, ćwiczeń z taśmą Thera-Band czy asymetrycznych ćwiczeń korygujących kręgosłup metodą Schroth).

Niezwykle istotna i ważna jest także normalizacja oddychania – przywrócenie normalnych warunków wentylacyjnych płuc.

Guzki Schmorla – usztywnienie kręgosłupa?

W wyjątkowych, ciężkich przypadkach, kiedy kifoza przekracza 70 stopni jest wskazaniem do operacyjnego usztywnienia kręgosłupa w postaci spondylodezy metodą Harringtona.

Metodę tę stosuje się zwykle wtedy, kiedy wszystkie możliwości leczenia zachowawczego zostały wyczerpane i nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.