Dna rzekoma – co to jest chondrokalcynoza, jakie daje objawy i jakie jest leczenie?

Co to jest dna rzekoma (chondrokalcynoza)?

Dna rzekoma jest schorzeniem zaliczanym do grupy chorób reumatycznych. Pacjenci zetknąć się mogą z wieloma określeniami tej jednostki – nazywana bywa również chondrokalcynozą, pseudodną czy określana skrótem CPPD (wywodzącym się od angielskiej nazwy choroby: calcium pyrophosphate dihydrate deposition disease).

Nazwa tej przypadłości może się kojarzyć pacjentom z innym schorzeniem – dną moczanową. CPDD jest określane jako pseudodna z tego względu, że pojawiające się u pacjentów objawy przypominają dolegliwości występujące w przebiegu dny moczanowej, jednakże przyczyna pojawiania się tych zaburzeń jest zupełnie inna niż w przypadku klasycznej dny.

Chondrokalcynoza najczęściej objawia się problemami dotyczącymi stawów, objawy dny rzekomej przede wszystkim pochodzą ze strony stawów kolanowych. Jednostka typowo pojawia się u osób po 50. roku życia, dodatkowo częstość jej występowania wzrasta wraz z wiekiem. Różnice dotyczące częstości zapadania na pseudodnę pomiędzy płciami nie są duże, schorzenie pojawia się jednak nieznacznie częściej u kobiet.

Dna rzekoma – przyczyny chondrokalcynozy

Istotą psedodny jest odkładanie się w stawach kryształów pirofosforanu wapnia. Dokładny mechanizm, który tłumaczyłby, dlaczego w chondrokalcynozie do tego dochodzi, nie jest znany.

Postulowaną teorią wyjaśniającą pochodzenie kryształów wapniowych w strukturach stawowych jest ta, według której do narastania ich ilości miałby prowadzić zwiększony rozkład w organizmie ATP (trójfosforanu adenozyny), stanowiącego źródło pirofosforanu wapnia. Do zjawiska tego miałoby dochodzić na skutek zaawansowanego wieku, zaburzeń genetycznych czy z powodu różnych jednostek chorobowych.

Podobnie jak mechanizm odkładania się kryształów wapniowych w stawach, tak i dokładne przyczyny dny rzekomej są wciąż niejasne. Zauważalne jest jednak to, że do pseudodny przyczyniać się mogą różne jednostki chorobowe występujące u pacjentów, takie jak np. zaburzenia czynności tarczycy, hemochromatoza czy osteodystrofia.

Przyczyną chondrokalcynozy może być także obniżenie ilości magnezu we krwi; jednostka może występować również w związku z leczeniem preparatami glikokortykosteroidów.

Mutacje genetyczne stanowią rzadką, ale również możliwą przyczynę dny rzekomej. Sporadycznie zdarza się bowiem, że jednostka ta występuje rodzinnie.

Dna rzekoma – jakie są objawy?

W pseudodnie, jak już wspomniano, dochodzi do odkładania się w stawach kryształów pirofosforanu wapnia. Związek ten doprowadza do wystąpienia stanu zapalnego błony maziowej oraz płynu stawowego. Innym problemem związanym z chondrokalcynozą jest powstawanie zmian zwyrodnieniowych w tkance chrzęstnej i kostnej.

Dna rzekoma jest schorzeniem o tyle ciekawym, że najczęściej w jej przebiegu pacjenci nie doświadczają żadnych objawów. Chondrokalcynoza może jednak przybierać również i postać objawową, w której pacjenci mogą borykać się z:

• bólem stawów (np. ból kolan), bolesnym, nagłym obrzękiem stawów,
• zaczerwienieniem skóry w okolicy stawów,
• ograniczeniem ruchomości w zajętych chorobą stawach, czasami z towarzyszącą temu sztywnością poranną (dotyczy to szczególnie sytuacji, w których u pacjenta rozwinie się przewlekłe zapalenie stawów).

W przebiegu pseudodny zajęciu najczęściej ulegają stawy kolanowe. Z biegiem czasu zmiany związane z dną rzekomą umiejscawiać się mogą w kolejnych stawach (szczególnie w biodrowych i nadgarstkowych).

W chondrokalcynozie dochodzić może również do zajęcia stawów kręgosłupa – patologia w tym przypadku dotyczyć może szczególnie odcinka lędźwiowego kręgosłupa, prowadząc do ograniczenia ruchomości oraz do bólu w dole pleców.

Objawy dny moczanowej czy dny rzekomej?

U pacjenta, u którego wystąpią objawy dny rzekomej, najprawdopodobniej wysunięte zostanie podejrzenie innej jednostki, która występuje częściej – mowa tu o dnie moczanowej. Aby ostatecznie zróżnicować pomiędzy sobą dwie wspomniane choroby, konieczne jest przeprowadzenie badania płynu stawowego.

W przypadku chondrokalcynozy w badaniu tego materiału stwierdza się obecność kryształów pirofosforanu wapnia, z kolei u chorych na dnę moczanową w płynie stawowym wykrywa się kryształy kwasu moczowego.

Diagnostyka pseudodny obejmuje również wykonanie zdjęć rentgenowskich stawów, w których możliwe jest wykrycie zwapnień.

U pacjentów z podejrzeniem dny rzekomej wykonywane mogą być i inne badania, służące znalezieniu przyczyny tego stanu. Mogą to być np. oznaczenia stężeń elektrolitów we krwi (dzięki którym możliwe jest wykrycie hipomagnezemii) czy badania stężeń hormonów tarczycowych (służące wykrywaniu nadczynności lub niedoczynności tarczycy).

Jak leczyć dnę rzekomą?

W leczeniu dny rzekomej podstawową rolę odgrywa farmakoterapia. W napadach pseudodny zastosowanie znajdują podawane doustnie niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), kolchicyna, a także glikokortykosteroidy.

W przypadku ostatnich z wymienionych preparatów zdarza się, że są one podawane bezpośrednio – na drodze iniekcji – do wnętrza jamy stawowej. Czasami w leczeniu chondrokalcynozy wykorzystanie znajduje również ewakuacja płynu zapalnego z jamy stawowej.

Leczenie pseudodny u pacjentów, u których doszło do przewlekłego zapalenia stawów, przebiega podobnie jak wyżej opisane postępowanie w przypadku napadów tego schorzenia – pacjentom zaleca się leki z grupy NLPZ, a także glikokortykosteroidy. U niektórych chorych podejmowane są także próby leczenia metotreksatem.