Dna moczanowa – leczenie

Dna moczanowa – objawy

Dna moczanowa to zapalenie stawów spowodowane odpowiedzią układu odpornościowego na odkładające się kryształy moczanu sodu w płynie stawowym. Choroba związana jest bezpośrednio ze zbyt wysokim stężeniem kwasu moczowego w surowicy krwi, a stan taki nazwa się hiperurykemią. Kwas moczowy powstaje w ustroju człowieka wskutek przemian biochemicznych puryn. Związki te mogą być dostarczane z pożywieniem lub powstawać w wyniku rozpadu komórek organizmu. Choroba przebiega z okresami zaostrzeń – napadów dny moczanowej oraz okresów międzynapadowych, podczas których nie obserwuje się żadnych objawów.

W trakcie epizodu schorzenia objawami dny moczanowej są: silny ból oraz obrzęk stawu. Skóra pokrywająca staw jest napięta, czerwona, błyszcząca. W torebce stawowej gromadzi się płyn. Najczęściej symptomy dotyczą stawu śródstopno-paliczkowego, ale mogą objąć także stawy skokowe, kolanowe, rzadziej kończyny górnych.

Czynniki wywołujące napad dny moczanowej:

• spożycie alkoholu lub posiłku zawierającego duże ilości puryn,
• intensywny wysiłek fizyczny,
• uraz lub zabieg operacyjny,
• zakażenie,
• przyjmowanie niektórych leków (diuretyków tiazydowych, cyklosporyny).

Wraz z upływem czasu napady występują coraz częściej i stopniowo rozwija się przewlekły stan zapalany w wielu stawach. Złogi moczanów gromadzą się wokół stawów, w innych tkankach – guzki dnawe, może dojść również do rozwoju kamicy nerkowej a także niewydolności nerek.

Dna moczanowa – leczenie

Leczenie dny moczanowej ukierunkowane jest na zapobieganie sytuacji, w której stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi wzrasta ponad normę. Oznacza to redukcję hiperurykemii oraz opanowanie i wyeliminowanie objawów choroby. W leczeniu stosuje się środki farmakologiczne, kładąc również nacisk na modyfikację stylu życia pacjenta. Dużą rolę odgrywa unikanie stanów, które mogą wywołać napad dny moczanowej. Pacjentom cierpiącym z powodu schorzenia poleca się przede wszystkim wprowadzenie diety ubogiej w puryny, to znaczy z ograniczeniem produktów bogatych w związki, z których powstaje kwas moczowy.

Do przerywania napadów dny moczanowej stosuje się leczenie farmakologiczne. Wybór leku podyktowany jest ciężkością napadu – zależy od natężenia bólu oraz ilości stawów objętych dolegliwościami, a także istnieniem przeciwwskazań i chorób towarzyszących. Podstawowym lekiem stosowanym do przerywania epizodu choroby jest kolchicyna, która przynosi poprawę u większości pacjentów. Ograniczenie jej stosowania stanowią objawy niepożądane: kurczowy ból brzucha, biegunka, nudności lub wymioty, które są wskazaniem do zaprzestania leczenia.

W leczeniu napadów dny moczanowej stosuje się również niesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Nie wolno jednak przyjmować kwasu acetylosalicylowego (aspiryny), która zwiększa stężenie kwasu moczowego w osoczu krwi. W razie nieskuteczności tej grupy leków podaje się glikokortykosteroidy (GKS). Jeżeli objawy napadów dny moczanowej przybierają bardzo duże nasilenie albo zastosowany lek nie przynosi ulgi, zazwyczaj zaleca się terapię skojarzoną, czyli połączenie dwóch preparatów. Dla pacjentów z częstymi napadami, którzy nie mogą przyjmować kolchicyny, NLPZ lub GKS zarezerwowana jest terapia biologiczna z użyciem przeciwciał.

Leki na dnę moczanową

Leczenie przewlekłe dny moczanowej opiera się przede wszystkim na wdrożeniu profilaktyki napadów choroby poprzez przestrzeganie opisanych zaleceń oraz wprowadzenie odpowiedniej diety, a także, w niektórych przypadkach na wprowadzeniu odpowiedniej farmakoterapii. Pacjentom, u których epizody schorzenia występują często, zaleca się codzienne przyjmowanie kolchicyny.

W terapii stosowane są także preparaty, których mechanizm działania polega na obniżaniu stężenia kwasu moczowego w osoczu krwi. Środki te zmniejszają wytwarzanie związku (np. allopurinol) oraz zwiększają jego wydalanie z moczem (febuksostat) lub powodują jego rozkład (peglotykaza). Lekiem tak zwanego pierwszego rzutu, czyli wprowadzanym do leczenia dny moczanowej w pierwszej kolejności, jest allopurinol.

Peglotykaza natomiast dedykowana jest pacjentom z ciężką postacią dny moczanowej, gdy nie osiągnięto poprawy stosując inne preparaty. Terapię przewlekłą schorzenia wprowadza się chorym, u których rozwinęła się kamica nerkowa lub cierpiącym z powodu utrzymywania się przewlekłego stanu zapalnego oraz nadżerek w obrębie stawów. Obecność guzków dnawych, przewlekłej choroby nerek lub bezobjawowej hiperurykemii także są wskazaniami do włączenia leczenia farmakologicznego.

Dieta przy dnie moczanowej

Bardzo ważnym elementem w leczeniu dny moczanowej oraz zapobieganiu jej napadom jest odpowiednia dieta. Należy podkreślić fakt, że wprowadzone modyfikacje powinny stać się codziennymi nawykami, a nie tylko chwilową zmianą przyzwyczajeń. W przestrzeganiu tak zwanej diety ubogopurynowej powinno się kierować kilkoma zasadami:

• Należy unikać produktów spożywczych, które dostarczają duże ilości kwasu moczowego. Trzeba przede wszystkim zrezygnować z tłustych ryb oraz mięs. Nie wolno spożywać smalcu lub słoniny. Najlepiej ograniczyć czekoladę, mocną kawę czy herbatę oraz napoje gazowane. Niewskazane są również warzywa takie jak: brokuły, kalafior i brukselka. Dieta przy dnie moczanowej powinna zawierać przede wszystkim węglowodany złożone, które wspomagają proces usuwania kwasu moczowego. Zaleca się także spożywanie mleka i jego odtłuszczonych przetworów.
• Metoda przygotowywania posiłków również ma znaczenie. Posiłki powinny być gotowane w wodzie lub na parze, co zmniejsza ilość puryn. Alternatywą do smażenia pozostaje pieczenie w folii lub grillowanie.
• Powinno się jeść małe porcje, 4-5 razy dziennie, pamiętając, by ostatni posiłek miał miejsce na trzy godziny przed snem. Warto wiedzieć, że w nocy zwiększa się zatrzymywanie kwasu moczowego.
• Bardzo ważne jest również odpowiednie nawodnienie. Należy przyjmować co najmniej dwa litry płynów dziennie, co zmniejszy wytrącanie się kryształów kwasu moczowego i uchroni nerki przed rozwojem kamicy.
• Jeszcze raz trzeba podkreślić fakt, że rezygnacja z alkoholu, zwłaszcza piwa, jest konieczna, by zapobiec występowaniu napadów dny moczanowej.

Dna moczanowa a alkohol

Czy przy dnie moczanowej można pić alkohol? Spożywanie napojów alkoholowych jest przeciwwskazane, zdaniem niektórych lekarzy, nawet zakazane. Alkohol blokuje przemiany, jakim poddawany zostaje kwas moczowy w organizmie i sprzyja jego akumulacji. Redukcja masy ciała, zwłaszcza u pacjentów otyłych również przyczynia się do poprawy przebiegu choroby.

Bardzo ważna jest także stała kontrola poziomu kwasu moczowego w surowicy krwi. W niektórych przypadkach znacznie podwyższone stężenie związku nie powoduje żadnych objawów, które niepokoiłyby pacjenta. Jeżeli jest ono bardzo wysokie lub ilość wydalanego z moczem kwasu moczowego przekracza normy dobowe, koniecznie może być wprowadzenie leczenia farmakologicznego.