Zespół Scheuermanna to nieuleczalna choroba kręgosłupa u dzieci (manifestuje się między 12. a 17. rokiem życia). Jej przyczyną są np. zaburzenia odporności czy przeciążenia układu kostnego. Objawy choroby Scheuermanna to: bóle kręgosłupa, plecy okrągłe, „garb”, guzki Schmorla, skolioza. W leczeniu stosuje się odpowiednią rehabilitację i ćwiczenia. Czasem konieczna jest operacja jałowej martwicy kręgosłupa.
Choroba Scheuermanna – przyczyny, objawy, badania, leczenie, operacja, rehabilitacja, ćwiczenia
Spis treści
- Co to jest choroba Scheuermanna?
- Choroba Scheuermanna – przyczyny u dorosłych i u dziecka
- Choroba Scheuermanna – objawy
- Jałowa martwica kręgosłupa – badania
- Leczenie choroby Scheuermanna – operacja
- Kifoza młodzieńcza – rehabilitacja w chorobie Scheuermanna
- Zespół Scheuermanna – ćwiczenia na chory kręgosłup
- Choroba Scheuermanna – wypowiedź fizjoterapeuty
Co to jest choroba Scheuermanna?
Choroba Scheuermanna (kyphosis dorsalis juvenilis, dawniej kifoza młodzieńcza) należy do rzadkich chorób z grupy jałowych martwic kości, których wspólną cechą jest obumieranie tkanki kostnej i chrzęstnej bez udziału chorobotwórczych drobnoustrojów.
Choroba zwykle dotyka dzieci, głównie chłopców między 12. a 17. rokiem życia i może towarzyszyć bocznemu skrzywieniu kręgosłupa. Rozwija się na skutek zaburzeń wzrostu kręgów z różnych przyczyn. Jeżeli chodzi o chorobę Scheuermanna u dorosłych, nie jest ona diagnozowana.
Charakterystyczną cechą tej choroby jest nieuchronne zginanie się kręgosłupa do przodu i jego zeszpecenie. Rozróżnia się postać z zajęciem odcinka piersiowego (najczęstsza), przejścia piersiowo-lędźwiowego oraz odcinka lędźwiowego. Proces chorobowy jest niezwykle skomplikowany i trwa 2–3 lata w okresie najintensywniejszego wzrostu organizmu.
Jałowa martwica kręgosłupa jest bardzo poważną dolegliwością, gdyż może powodować trwałe ograniczenie sprawności fizycznej chorego. Choroba jest nieuleczalna.
Najczęściej jest rozpoznawana gdy zmiany w kręgosłupie są już utrwalone. Dlatego wczesna diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia są konieczne, żeby zatrzymać i opóźnić proces chorobowy oraz dać choremu w miarę największą możliwość normalnego funkcjonowania w życiu.
Choroba Scheuermanna – przyczyny u dorosłych i u dziecka
Przyczyny zespołu Scheuermanna nie są do końca poznane i wyjaśnione. Wiadomo, że jej podłoże stanowią zaburzenia wzrostu i kostnienia kręgów w kręgosłupie na skutek upośledzenia ukrwienie tkanki kostnej. Do zaburzeń mogą przyczyniać się następujące czynniki:
- zatory i zakrzepy,
- predyspozycje wrodzone,
- mikrourazy trzonów kręgów (na skutek skoków, podskoków i innych form zabawy u dzieci),
- zaburzenia hormonalne,
- zaburzenia odporności,
- przeciążenia układu kostnego.
W wyniku działania wymienionych czynników dochodzi do martwicy tkanki kostnej, która traci swoją odporność na działanie czynników mechanicznych. Dochodzi do jej rozpadu, ponownej przebudowy, ale już w sposób zniekształcony.
Przednie i środkowe części trzonów kręgów piersiowych stają się klinowate, krążki międzykręgowe ulegają zmianom degeneracyjnym, następnie zwężeniu, a ich zawartość wciska się do istoty gąbczastej trzonów, tworząc tzw. guzki Schmorla , charakterystyczne tylko dla choroby Scheuermanna.
Proces chorobowy zmienia wygląd kręgosłupa – pogłębia się fizjologiczne kifotyczne wygięcie kręgosłupa w odcinku piersiowym i dochodzi do powstania tzw. pleców okrągłych.
Choroba Scheuermanna – objawy
Choroba Scheuermanna charakteryzuje się tępym i rozlanym bólem kręgosłupa. Pacjent skarży się na szybko narastające zmęczenie. Bóle pleców nasilają się po długotrwałym siedzeniu, staniu, chodzeniu i po wysiłku fizycznym, a ustępują po odpoczynku i w pozycji odciążającej kręgosłup.
Objawy choroby Scheuermanna to również:
- pogorszenie samopoczucia u kobiet podczas miesiączki,
- okrągłe plecy, pochylenie tułowia do przodu, garbienie pleców (potocznie „garb” kręgosłupa), zniekształcenia kostne, przykurcze zgięciowe w stawach biodrowych, ustawienie poziome kości krzyżowej i miednicy, wysunięcie/pochylenie barków do przodu, pogłębienie lordozy szyjnej,
- towarzysząca skolioza,
- ograniczenie ruchomości kręgosłupa.
Pod wpływem narastających zniekształceń kręgosłupa nie może się on prawidłowo rozwijać i w efekcie mięśnie stają się słabsze, część z nich nadmiernie się rozciąga, inne nadmiernie się napinają i powstają przykurcze.
Jałowa martwica kręgosłupa – badania
Najważniejsze jest rozpoznanie choroby Scheuermanna we wczesnym studium jej rozwoju. Pierwszym z czynników, który powinien wywołać alarm u lekarza jest nieprawidłowa postawa czy też garbienie się pacjenta oraz uskarżanie się na lekkie bóle pleców.
Od razu należy zlecić prześwietlenie rentgenowskie, na którym widać: nieregularne końce górnej i dolnej płytki trzonu, zwężone tarcze międzykręgowe oraz niefizjologiczne kąty krzywizn kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej.
Osoba dotknięta chorobą Scheuermanna przypomina wyglądem pacjenta z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa (ZZSK), choć to schorzenie rozwija się po zakończeniu wzrostu organizmu. W przypadku wczesnego wykrycia choroby leczenie i rehabilitacja mogą w pewnym stopniu zatrzymać zmiany chorobowe, spowolnić je oraz zapobiec ich następstwom.
Czytaj również: Złamanie miednicy – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania
Leczenie choroby Scheuermanna – operacja
W zaawansowanych przypadkach tej choroby kręgosłupa u dzieci, ze znacznymi zniekształceniami i dolegliwościami bólowymi stosuje się farmakoterapię, która obejmuje leki przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne, blokady – iniekcje (zastrzyki) ze środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych do bolących stawów kręgosłupa.
Leczenie tej choroby kręgosłupa polega również na fizykoterapii – tu zabiegi fizykalne, głównie o działaniu przeciwbólowym: magnetoterapia lub krioterapia oraz zabiegi rozluźniające, poprawiające ukrwienie i odżywianie tkanek miękkich, takie jak lampa solux czy prądy impulsowe małej częstotliwości.
Stosowane są autowyciągi – w celu zwiększenia mobilności i rozciągnięcia kręgosłupa, a także gorsety ortopedyczne i gipsowe utrzymujące go w pozycji wyprostnej.
Wskazaniami do operacyjnego leczenia choroby Scheuermanna są znaczne dolegliwości bólowe oraz intensywnie narastająca kifoza kręgosłupa, powodująca ograniczenie ruchomości oddechowej klatki piersiowej. W leczeniu operacyjnym stosuje się tzw. uwolnienie przednie, aby uzyskać lepszą ruchomość kifozy w połączeniu ze spondylodezą tylną i korekcję z użyciem instrumentarium kompresyjnego.
Kifoza młodzieńcza – rehabilitacja w chorobie Scheuermanna
Rehabilitacja powinna obejmować odciążanie kręgosłupa we wszystkich okresach choroby. Wykluczone jest dłuższe siedzenie przy biurku czy stole, długie stanie i spacery, długa jazda autem. Wskazane jest natomiast częste i długie leżenie w bezruchu na plecach na twardym podłożu i rozciąganie kręgosłupa.
Rehabilitacja kręgosłupa uwzględniać musi też:
- technikę poizometrycznej relaksacji mięśni, która rozciąga mięśnie, opierając się na fizjologicznych mechanizmach zachodzących podczas ich pracy;
- utrzymywanie kręgosłupa w odpowiednich pozycjach zapewniających podparcie w miejscach najbardziej narażonych na deformacje, by zapobiegać pogłębianiu się zniekształceń kręgów i powiększaniu kifozy piersiowej;
- metodę PNF, która jest uznaną metodą oddziaływania na układ kostno-mięśniowy i nerwowy; stosuje się w niej bogaty warsztat zasad, technik i analizy funkcjonalnej zaburzeń u chorego, co daje możliwość zastosowania terapii indywidualnej u każdego pacjenta z deformacją kręgosłupa; dzięki odpowiednim wzorcom ruchowym kończyn górnych i dolnych, łopatek, miednicy, głowy oraz tułowia można uzyskać korekcję kręgosłupa we wszystkich trzech płaszczyznach;
- masaż – celem jest zmniejszenie występującego w tkankach miękkich bolesnej okolicy wzmożonego napięcia oraz poprawa ich ukrwienie oraz odżywiania;
- kinesiotaping – polega na oklejaniu wybranych fragmentów kręgosłupa elastycznymi plastrami, które mają działanie sensoryczne; prawidłowa aplikacja zapewnia korekcję mechaniczną, poprawia stabilizację i koordynację oraz zmniejsza ból i dysfunkcje spowodowane nieprawidłową pracą układu nerwowo-mięśniowego.
Na chory kręgosłup pomogą również: niektóre sporty (pływanie na grzbiecie, wspinaczka skalna) oraz odpowiednia dieta (nabiał, jarzyny i owoce). Nie można zapominać o okresowych badaniach lekarskich do momentu zakończenia wzrostu pacjenta.
Zespół Scheuermanna – ćwiczenia na chory kręgosłup
W leczeniu choroby Scheuermanna ważne są ponadto systematyczne lecznicze ćwiczenia na kręgosłup według indywidualnych zaleceń, prowadzone jedynie w okresach bezbólowych: ćwiczenia wzmacniające i rozluźniające osłabione mięśnie oraz poprawiające ruchomość i elastyczność tkanek miękkich całego kręgosłupa.
Należy wdrożyć również korekcję postawy, której celem jest stymulacja układu nerwowego, nauka świadomości i rozróżniania prawidłowego i nieprawidłowego wzorca postawy, zmiana nawyków ruchowych, przyjmowanie postawy skorygowanej, kształtowanie nawyku jej utrzymania i poprawa czucia własnego ciała w przestrzeni. U pacjenta należy zadbać także o poprawę ogólnej sprawności fizycznej.
Na opisywaną chorobę kręgosłupa pomogą również ćwiczenia oddechowe, które są konieczne, gdyż deformująca się klatka piersiowa utrudnia ruchy oddechowe oraz prowadzi do niewydolności oddechowo-krążeniowej.
Choroba Scheuermanna – wypowiedź fizjoterapeuty
Zdaniem eksperta
Choroba Scheuermanna zaliczana jest do jałowych martwic kości, a potocznie nazywana jest młodzieńczą kifozą. Choroba ta najczęściej występuje u chłopców między 12 a 17 rokiem życia, powodując zwiększenie kifozy piersiowej (tworzą się tzw. plecy okrągłe). Pacjenci najczęściej skarżą się na uczucie zmęczenia oraz występowanie bólu po dłuższym staniu lub siedzeniu.
Leczenie polega na wykonywanie ćwiczeń fizycznych, które mają zahamować rozwój niekorzystnych zmian postawy ciała. Wprowadza się ćwiczenia wzmacniające mięśni pleców, rozciąganie mięśni klatki piersiowej oraz ćwiczenia oddechowe, zwiększające pojemność płuc. Korzystne są również zabiegi terapii manualnej, polegające na mobilizacji odcinka piersiowego oraz żeber.
Pacjenci z chorobą Scheuermanna powinni uczęszczać na zajęcia w wodzie – szczególnie pływanie na plecach jest dla nich bardzo zalecane. W przypadku dużych napięć i przeciążeń mięśniowych można wprowadzić zabiegi cieplne oraz masaże lecznicze.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- https://radiopaedia.org/articles/scheuermann-disease-2/;
- https://physioworks.com.au/injuries-conditions-1/scheuermanns-disease/;
- http://www.houstonmethodist.org/orthopedics/where-does-it-hurt/upper-back/scheuermanns-disease/.
Opublikowano: 16.04.2018;
aktualizacja: 21.08.2018
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Paulina Nykiel
Fizjoterapeuta
Absolwentka Wyższej Szkoły Fizjoterapii we Wrocławiu i Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Ukończyła liczne kursy specjalistyczne, w tym: kurs metodą PNF, masażu, terapii manualnej, tapingu rehabilitacyjnego.
714
Komentarze i opinie (3)
opublikowany 09.04.2020
opublikowany 24.06.2020
opublikowany 03.11.2024