Boczne przyparcie rzepki – co to jest, rehabilitacja, leczenie

Czym jest boczne przyparcie rzepki?

O bocznym przyparciu rzepki (ELPS – excessive lateral pressure syndrome) mówi się, gdy dochodzi do wzmożonego nacisku bocznej powierzchni stawowej rzepki na kłykieć boczny kości udowej. W czasie ruchu rzepka przesuwa się nadmiernie w stronę boczną. Rzepka przypierana jest do boku ze względu na nierównowagę działających na nią mięśni, co powoduje, że porusza się w sposób nieprawidłowy.

Przyczynia się to do uszkodzenia chrząstki stawowej. Dochodzi do rozciągnięcia troczków przyśrodkowych rzepki i przykurczu troczków bocznych. Do zespołu bocznego przyparcia rzepki dochodzi najczęściej u osób aktywnych fizycznie, np. u biegaczy.

Rzepka i staw rzepkowo-udowy

Staw kolanowy jest największym stawem w ludzkim organizmie. Jest to staw złożony. W stawie kolanowym wyróżnia się staw udowo-piszczelowy oraz staw rzepkowo-udowy. Elementy kostne składające się na staw to: kość udowa i kość piszczelowa oraz rzepka, która jest największą trzeszczką. Rzepka jest ważnym elementem stawu, ponieważ przenosi duże obciążenia dynamiczne oraz zapewnia równomierne rozłożenie sił działających na kość udową.

Wpływa na zwiększenie siły mięśnia czworogłowego uda, dzięki czemu ma również wpływ na działanie mechanizmu wyprostnego kolana. Pełni też funkcję ochronną stawu. Rzepka ma swój określony tor ruchu podczas zginania i prostowanie kolana. W warunkach fizjologicznych porusza się ona w bruździe między kłykciami kości udowej, czyli po bloczku kości udowej.

Przyczyny zespołu bocznego przyparcia rzepki

Głównymi przyczynami występowania zespołu bocznego przyparcia rzepki jest:

• osłabienie głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda,
• nadmierne napięcie głowy bocznej mięśnia czworogłowego uda,
• osłabienie mięśni rotujących udo zewnętrznie, tzn. mięśni pośladkowych,
• nadmierne napięcie mięśnia naprężacza powięzi szerokiej wraz z pasmem biodrowo-piszczelowym, który oddaje pęczki do troczka bocznego rzepki,
• przykurcz mięśni kulszowo- goleniowych,
• koślawość kolan,
• koślawe pięty,
• płaskostopie,
• zwiększona pronacja stopy (rotacja wewnętrzna),
• ustawienie miednicy w przodopochyleniu,
• przykurcz mięśnia biodrowo-lędźwiowego.

Boczne przyparcie rzepki – objawy

Objawem występowania zespołu bocznego przyparcia rzepki jest

• ból kolana w jego przednim przedziale;
• ból w kolanie może być on trudny do zlokalizowania;
• pojawia się sztywność w stawie kolanowym;
• ból z przodu kolana pojawia się podczas długiego czasu spędzonego w pozycji siedzącej, podczas chodzenia po schodach czy kucania.

Czytaj również: Artroskopia kolana – wskazania, przebieg zabiegu, rekonwalescencja, powikłania

Boczne przyparcie rzepki – leczenie

Leczenie bocznego przyparcia rzepki wymaga korekcji ruchu rzepki. Wykonuje się trzy podstawowe rodzaje zabiegów.

• Pierwszy z nich to boczne uwolnienie rzepki. Wykonuje się tu napięcie torebki stawowej po stronie przeciwnej do tej, na którą chcemy przemieścić rzepkę.
• Kolejny zabieg to plastyka przyśrodkowych troczków rzepki. Podczas tego zabiegu za pomocą szwów fałduje się torebkę po stronie przyśrodkowej, dzięki czemu odtwarza się jej prawidłowe napięcie, które zaburzone jest z powodu powtarzających się zwichnięć rzepki.
• Trzeci z zabiegów stosowanych do korekcji ruchu rzepki to zmiana położenia przyczepu więzadła rzepki, podczas którego przemieszcza się go na stronę przyśrodkową i nieco unosi do przodu.

Zespół bocznego przyparcia rzepki – ćwiczenia i rehabilitacja

Leczenie operacyjne nie zawsze jest potrzebne i nie trzeba się od razu na nie decydować. Warto najpierw skorzystać z pomocy fizjoterapeuty, ponieważ odpowiednia rehabilitacja może w wielu przypadkach uchronić przez zabiegiem chirurgicznym.

W stanie ostrym bocznego przyparcia rzepki celem rehabilitacji jest zmniejszenie stanu zapalnego i złagodzenie dolegliwości bólowych. W tym celu wykonywać można zabiegi fizykoterapeutyczne, np. ultradźwięki lub krioterapię miejscową. Dodatkowo wykonywać można rozciąganie mięśni grupy kulszowo-goleniowej i pasma biodrowo-piszczelowego.

U osób, u których zespół bocznego przyparcia rzepki przejdzie w stan przewlekły oprócz działań, które stosowane były w stanie ostrym, wykonuje się wzmacnianie mięśni (szczególną uwagę należy zwrócić na głowę przyśrodkową mięśnia czworogłowego uda).

Oprócz ćwiczeń wzmacniających wykonać można elektrostymulację głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego. Trzeba również wzmacniać mięśnie posturalne, tzn. mięśnie brzucha i mięśnie pośladkowe. Dodatkowo wykonuje się ćwiczenia poprawiające czucie głębokie w stawie, czyli propriocepcję. Jako element dodatkowy zastosować można kinesiotaping dla stabilizacji i korekcji ustawienia rzepki.