Niski poziom testosteronu u kobiet i mężczyzn

Testosteron u kobiet i u mężczyzn

Testosteron u mężczyzn jest produkowany przede wszystkim w jądrach. W mniejszych ilościach testosteron powstaje także w nadnerczach. U kobiet największa część krążącego testosteronu powstaje w nadnerczach, a zdecydowanie mniejsza w jajnikach. Upośledzone funkcjonowanie tych narządów może w konsekwencji doprowadzić do niedoboru testosteronu. Skutki niskiego poziomu testosteronu zależą zarówno od płci jak i wieku, w którym niedobór się ujawni. Testosteron metabolizowany jest w wątrobie do 17 – keto steroidów, które są wydalane z moczem. Ilość wydalanych 17 – keto steroidów świadczy o dobowej produkcji testosteronu oraz pozostałych androgenów w organizmie.

U płci męskiej testosteron jest podstawowym hormonem, warunkującym prawidłowy rozwój męskich narządów płciowych już w okresie płodowym. W okresie pokwitania to właśnie testosteron odpowiada za:

• powiększenie prącia i moszny,
• dojrzewanie pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego,
• rozwój typowego dla mężczyzn owłosienia,
• zwiększenie aktywności gruczołów łojowych, co skutkuje pojawieniem się trądziku młodzieńczego,
• pogrubienie fałdów głosowych – potocznie nazywanego mutacją.

Rolą testosteronu jest także pobudzanie przyrostu masy mięśniowej, kontrola prawidłowego przebiegu spermatogenezy oraz utrzymywanie libido.

U kobiet, w stanie równowagi hormonalnej, działanie testosteronu jest maskowane przez zdecydowanie wyższy poziom żeńskich hormonów płciowych, tj. estrogenów. Jednakże takie zjawiska jak kościotworzenie, przyrost masy mięśniowej, prawidłowe libido również u kobiet zależą od obecności testosteronu. Zdecydowanie łatwiej jednak wskazać skutki zwiększonego poziomu testosteronu w organizmie kobiety:

• nadmierne owłosienie,
• trądzik,
• zaburzenia miesiączkowania.

U obu płci testosteron odgrywa istotną rolę w sferze psychicznej. To właśnie jego obecność warunkuje takie zachowania, jak:

• agresja,
• impulsywność,
• motywacja do działania,
• napęd życiowy, itp.

To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny

Przyczyny niedoboru testosteronu

Powody niedoboru testosteronu różnią się w zależności od płci.

U mężczyzn w wyniku fizjologicznego procesu starzenia około 40-50 roku życia dochodzi do gwałtownego spadku poziomu testosteronu. Zjawisko to nazywa się męskim przekwitaniem. Objawami tego stanu są:

• utrata libido,
• upośledzenie erekcji,
• zaburzenia pamięci, koncentracji, nastroju, motywacji do działania,
• problemy ze snem.

W tym wieku również, ze względu na zmianę proporcji pomiędzy stężeniami testosteronu a estrogenów, pośrednimi objawami niedoboru testosteronu mogą być:

• uderzenia gorąca,
• przyrost tkanki tłuszczowej,
• powiększenie gruczołów sutkowych.

Patologiczne stany powodujące obniżenie poziomu testosteronuu mężczyzn mogą być wynikiem zaburzeń genetycznych, prowadzących do braku lub zmniejszonej produkcji testosteronu w jądrach (zespół Klinefeltera, zp. Pradera-Williego). Ponieważ są to choroby wrodzone,objawy mogą uwidaczniać się już we wczesnym dzieciństwie jako zaburzenia rozwoju zewnętrznych narządów płciowych, czy niezstąpienie jąder z kanału pachwinowego do moszny.

U młodych mężczyzn niski poziom testosteronu może spowodować opóźnione dojrzewanie płciowe, a nawet jego brak. W takich przypadkach można zaobserwować brak przyrostu masy mięśniowej, smukłą budowę ciała, bez typowego dla mężczyzn owłosienia, brak zmiany barwy głosu. W badaniu lekarskim, przy użyciu specjalnej skali Tannera, oceniającej objętość jąder i wielkość prącia, chłopcy ci plasują się na poziomie okresu przedpokwitaniowego, pomimo prawidłowej dojrzałości metrykalnej. Mężczyźni ci zwykle są bezpłodni.

Także nabyte choroby jąder, prowadzące do ich nieodwracalnego uszkodzenia, takie jak urazy, infekcje bakteryjne, wirusowe (np. wirus świnki), nowotwory jąder oraz stosowane w celach terapii napromienianie mogą skutkować zaburzeniami w wytwarzaniu testosteronu.

Nie bez znaczenia dla prawidłowego funkcjonowania jąder, a tym samym produkcji testosteronu, jest styl życia. Nieprawidłowo zbilansowana dieta, alkohol, tytoń, siedzący tryb życia, przegrzewanie okolicy jąder mogą skutkować nie tylko obniżeniem poziomu testosteronu, ale przede wszystkim zaburzeniami w spermatogenezie i niepłodnością.

U kobiet, ze względu na mniejszą ekspresję działania testosteronu, objawy niedoboru są bardziej dyskretne. Objawy takie jak: utrata libido, zaburzenia pamięci, koncentracji, zniechęcenie, obniżenie napędu życiowego są niespecyficzne i często mogą być mylone z innymi schorzeniami, np. depresją.

Diagnostyka i leczenie niskiego testosteronu

Podstawową zasadą jest wdrożenie leczenia po prawidłowo postawionym rozpoznaniu.

U starszych mężczyzn w wieku typowym dla fizjologicznego spadku poziomu testosteronu, stwierdzenie jedynie obniżonego poziomu testosteronu w badaniach laboratoryjnych, bez towarzyszących objawów nie jest wskazaniem do wdrożenia leczenia. Działania lecznicze należy podjąć tylko w przypadku współistniejących objawów klinicznych. W takich wypadkach zastosowanie znajduje testosteron w postaci iniekcji lub żelu.

Zwykle najbardziej niepokojącymi objawami, skłaniającymi do pogłębienia diagnostyki są nieprawidłowo rozwinięte zewnętrzne narządy płciowe u dzieci czy opóźnione dojrzewanie płciowe u chłopców. Ponieważ zaburzenia hormonalne mogą być wynikiem wielu różnych patologii, niezwykle ważna jest szczegółowa diagnostyka. Często do prawidłowego rozpoznania, oprócz badań laboratoryjnych oceniających poziom hormonów androgennych we krwi, potrzebne są badania genetyczne, które mogą przybliżyć do odkrycia prawdziwego powodu niepokojących objawów.