Hipertrichoza – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest hipertrichoza i jakie są jej przyczyny?

Hipertrichoza to pojawienie się nadmiernego owłosienia na dowolnej części ciała (nie tylko na twarzy, karku czy w okolicach narządów płciowych). Nazywana jest potocznie syndromem wilkołaka. Jej istotą jest przekształcenie się cienkich włosków meszkowych w ciemne włosy terminalne – dlatego też nazywana bywa hipertrichozą terminalną. Najprostszy jej podział wyróżnia hipertrichozę uogólnioną oraz hipertrichozę częściową.

Przyczyna nie zawsze jest uchwytna. Tło mogą stanowić zespoły genetyczne lub rodzinne tendencje do występowania większego niż przeciętnie owłosienia. Również niektóre leki mogą powodować nadmierne owłosienie – jako ich działanie nieporządne. Do leków takich należą na przykład glikokortykosteroidy, cyklosporyna (leki używane w chorobach autoimmunologicznych), doustne środki antykoncepcyjne, fenytoina (lek przeciwpadaczkowy) i wiele innych. Mówimy wówczas o hipertrichozie nabytej. Nadmierne owłosienie pojawia się także u osób z jadłowstrętem psychicznym, czyli z anoreksją.

Hipertrichoza w Polsce i na świecie występuje stosunkowo rzadko. Szacuje się, że cierpi na nią kilka milionów ludzi.

Hipertrichoza – objawy

Hipertrichoza objawia się nadmiernym owłosieniem na różnych częściach ciała – nie tylko tych androgenozależnych. A więc dotyczy ona miejsc takich jak plecy, ramiona, przedramiona, pośladki czy twarz. Zasadniczo wyróżnia się trzy poniższe typy owłosienia.

• Lanugo – jest odpowiednikiem meszku płodowego pokrywającego płód, a czasem także ciało noworodka w pierwszych dniach po urodzeniu. Lanugo w przebiegu hipertrichozy to cienkie, długie i miękkie włoski z małą ilością pigmentu.
• Włosy meszkowe – to krótkie, miękkie włoski z niewielką ilością barwnika, a więc nieco ciemniejsze niż lanugo. Są obecne na całym ciele, nawet w miejscach pozbawionych mieszków włosowych.
• Włosy terminalne – są grube, ciemne, normalnie typowe dla owłosienia krocza i twarzy (u mężczyzn) oraz pach.

W hipertrichozie występować może każdy z powyższych typów owłosienia. Najczęściej są to włosy terminalne i meszkowe.

W zależności od przyczyny hipertrichozy dołączyć się mogą również inne objawy, na przykład trądzik, rozstępy skórne, otyłość brzuszna, zaburzenia miesiączkowania.

Hipertrichoza a hirsutyzm

Różnica między hipertrichozą a hirsutyzmem polega na lokalizacji owłosienia oraz zależności od hormonów.

Hirsutyzm polega na występowaniu u kobiet owłosienia typu męskiego – pojawia się nadmierne owłosienie na twarzy, klatce piersiowej czy wokół brodawek sutkowych. Jest związany ze wzrostem androgenów. Androgeny to hormony, które występują przede wszystkim u mężczyzn, a u kobiet w małych stężeniach. Mają działanie maskulinizujące, dlatego ich nadmiar w organizmie kobiety prowadzi między innymi do pobudzenia wzrostu włosów, zmiany barwy głosu, zaburzeń miesiączkowania, trądziku.

Występowanie hirsutyzmu wymaga bezwzględnie szerszej diagnostyki oraz poszukiwania przyczyn podwyższonego poziomu androgenów u kobiety. Do przyczyn hirsutyzmu należą choroby jajnika (zespół policystycznych jajników, guzy jajnika), a także inne zespoły endokrynologiczne, jak chociażby zespół Cushinga, akromegalia czy wrodzony przerost nadnerczy. Do przyczyn wzrostu poziomu androgenów należy również zwiększona ilość tkanki tłuszczowe, a więc otyłość.

Nadmierne owłosienie w zespołach genetycznych

Istnieje szereg chorób genetycznych i dziedziczonych zaburzeń endokrynologicznych, w których nadmierne owłosienie jest jednym z objawów lub jedynym objawem.

• Zespół Ambras – nazywany jest inaczej wrodzonym uogólnionym nadmiernym owłosieniem typu męskiego. Polega on na występowaniu ciemnego owłosienia na górnej połowie ciała (tułów, ręce, twarz) oraz mniej nasilonego owłosienia na pozostałych partiach ciała. Zespół ten jest dziedziczony genetycznie.
• Wrodzone uogólnione nadmiernie owłosienie typu 2, nazywane również atawizmem (czyli nawrót do sierści typu zwierzęcego – stąd nazwa choroba wilka czy syndrom wilkołaka).
• Zespół Cantu jest również chorobą genetyczną. Jednak w jej przypadku nadmierne owłosienie nie jest jedyną manifestacją choroby. Występują dodatkowo objawy, takie jak kardiomegalia (czyli powiększenie serca) oraz osteochondrodysplazja (nieprawidłowości kostne i chrzęstne szkieletu).
• Włóknistość dziąseł z nadmiernym owłosieniem.

Hipertrichoza u dzieci i nastolatków

Nadmierne owłosienie u dzieci budzi większy niepokój niż w przypadku dorosłych. Bo o ile u dorosłych często jest ono cechą rodzinną, o tyle u dzieci świadczy najczęściej o podłożu chorobowym. W takiej sytuacji należy się udać do endokrynologa, ewentualnie ginekologa, w celu poszukiwania przyczyn hipertrichozy u dzieci. A są nimi najczęściej zaburzenia hormonalne:

• wrodzony przerost nadnerczy,
• zespół policystycznych jajników,
• porfiria.

Hipertrichoza – leczenie

Leczenie hipertrichozy zależy oczywiście od jej przyczyny. Jeśli jest wtórna do innych chorób, zaburzeń endokrynologicznych, wówczas leczenie nakierowane jest na jej przyczynę. I tak na przykład, gdy mamy do czynienia z zespołem Cushinga, akromegalią czy innym zespołem endokrynologicznym, wówczas leczenie jest głównie farmakologiczne. Natomiast jeśli jest to na przykład guz jajnika – zastosowanie ma leczenie chirurgiczne.

Wszelkie depilacje woskiem, depilacje laserowe czy chemiczne to zabiegi kosmetyczne, a nie metody leczenia. Jednakże często stosowane są one ze względu na efekty estetyczne, szczególnie u pań.