Sklejenie warg sromowych u dziecka – przyczyny, objawy, metody leczenia synechii

Czym jest sklejenie i zrośnięcie warg sromowych u niemowląt i dzieci?

Zrośnięcie i sklejenie warg sromowych mniejszych to choroba dotycząca małych dziewczynek posiadających delikatne wargi sromowe pokryte cienkim, suchym nabłonkiem, pozbawionym ochronnego działania estrogenów.

Jeżeli wargi sromowe u dziecka są podrażniane przed różnego rodzaju czynniki (mechaniczne, infekcyjne itd.), nabłonek ulega uszkodzeniu. Odsłonięte, przylegające do siebie błony śluzowe pokrywają się wysiękiem, który ma tendencję do sklejania się, a w następnym stadium – tworzenia zrostów.

Sklejenie i zarośnięcie warg sromowych u dziecka może być:

• częściowe (tylko na pewnym odcinku),
• całkowite, z pozostawieniem jedynie niewielkiego otworu poniżej łechtaczki, przez który wypływa mocz.

Zdarza się, że po sklejeniu warg sromowych lub zrośnięciu warg sromowych u dziecka tworzą się zachyłki, w których gromadzi się mocz oraz wydzielina dróg rodnych i które są znakomitym siedliskiem do rozwoju bakterii.

Przeczytaj: Krostki na wargach sromowych – co to za choroba?

Przyczyny sklejenia warg sromowych

Czynnikiem, który jest najczęściej odpowiedzialny za sklejanie i zrośnięcie warg sromowych u niemowląt i dzieci, jest długotrwały kontakt z moczem i kałem u małych dziewczynek noszących pieluszki lub u pacjentek, które nie opanowały w pełni umiejętności kontroli mikcji i defekacji, i którym zdarza się zmoczenie lub zbrudzenie stolcem bielizny.

Pieluszkowe zapalenie skóry

Często u takich dzieci dochodzi do pieluszkowego zapalenia skóry (rumienia pieluszkowego) – stanu zapalnego rozwijającego się w efekcie styczności skóry dziecka z pieluszką, objawiającego się zaczerwieniem skóry, obecnością krost, grudek i pęcherzyków, które z kolei może prowadzić do sklejania i zrastania się warg sromowych mniejszych u dziecka.

Nieprawidłowa higiena intymna

Do sklejania lub zrastania się warg sromowych u niemowlaka może prowadzić także nadmierne wysuszenie okolic intymnych wywołane przez nieprawidłową higienę intymną (używanie chusteczek zamiast mycia okolic intymnych wodą, brak natłuszczania okolic intymnych, stosowanie pudrów).

Inne przyczyny sklejania warg sromowych u dziecka

Innymi przyczynami sklejania warg sromowych u dziecka są:

• podrażnienia mechaniczne (np. przez źle dopasowaną lub nieprawidłowo założoną pieluszkę),
• podrażnienia chemiczne (przez stosowanie niewłaściwych środków do higieny intymnej – środki o niskim pH, odpowiednie do higieny intymnej osoby dorosłej, u małych dziewczynek powodują podrażnienia),
• czynniki infekcyjne.

Zrośnięcie warg sromowych u dziecka – kogo dotyczy?

Szacuje się, że sklejenie warg sromowych i zrośnięcie warg sromowych to problem dotyczący około 1–2% dziewczynek (obserwuje się tendencję do zwiększania częstości występowania tego problemu). Najczęściej sklejenie warg sromowych u dzieci stwierdzane jest u pacjentek w wieku od 1 miesiąca do ukończenia 3 roku życia, czyli w wieku, w którym dziecko nie nabyło jeszcze umiejętności świadomego oddawania moczu oraz stolca i wymaga stosowania pieluszek, a jeżeli pieluszki są odstawione – dziecku zdarza się zmoczenie lub zbrudzenie bielizny kałem.

Jeżeli synechia występuje u dziewczynki w wieku przedszkolnym lub szkolnym, przyczyny upatruje się przede wszystkim w stanach zapalnych sromu. Sporadyczne występowanie sklejenia warg sromowych u noworodków jest zasługą ochronnego działania estrogenów odmatczynych. Działanie to stopniowo ulega wygasaniu.

Sklejenie warg sromowych u dziecka – objawy

Najczęściej sklejenie i zrośnięcie warg sromowych u niemowlaka lub dziecka nie wywołuje u pacjentki żadnych dolegliwości. Nierzadko zdarza się, że problem zauważa dopiero lekarz w trakcie badania dziecka. W niektórych przypadkach objawami sklejenia warg sromowych u dziecka mogą być:

• zmiana kierunku wypływu moczu,
• wypływanie moczu z zachyłków, np. podczas wstawania dziecka z nocnika (często bywa mylone z moczeniem się),
• świąd i ból w okolicach intymnych,
• dyskomfort podczas oddawania moczu.

Powikłania zrośniętych warg sromowych u dziecka

Powikłaniami sklejenia warg sromowych lub zrośnięcia warg sromowych u dziecka mogą być:

• infekcje intymne (podrażnianie sromu i pochwy przez cofający się lub zalegający mocz),
• wzrost ryzyka zakażeń układu moczowego.

Leczenie sklejenia lub zrośnięcia warg sromowych u dziecka

U większości pacjentek do rozklejenia warg sromowych dochodzi samoistnie, najpóźniej w okresie dojrzewania, gdy zwiększa się wydzielanie hormonów płciowych (estrogenów). W przypadku stwierdzenia sklejenia warg sromowych u niemowlaka lub dziecka, które nie daje żadnych dolegliwości, postępowanie może ograniczyć się do wyczekiwania i przestrzegania zaleceń dotyczących prawidłowego dbania o higienę intymną dziecka:

• niedopuszczanie do tego, aby dziecko chodziło w przemoczonej lub zbrudzonej kałem pieluszce lub majtkach,
• dokładne mycie i osuszanie okolic intymnych,
• natłuszczanie okolic intymnych.

Maść estrogenowa na sklejone wargi sromowe u dziecka

Postępowaniem często stosowanym i skutecznym w 80–90% przypadków sklejenia lub nieznacznego zrośnięcia warg sromowych u dziecka jest miejscowe leczenie za pomocą maści estrogenowej, aplikowanej wzdłuż linii zrostu warg sromowych mniejszych. Kuracja trwa od 2 do 6 tygodni. Zaleca się, aby nanoszoną maść mocno dociskać gazikiem do warg sromowych, wówczas kuracja daje lepsze skutki.

Skutkami ubocznymi terapii za pomocą maści estrogenowej mogą być:

• przebarwienia skóry sromu,
• miejscowe podrażnienie i świąd sromu i pochwy,
• krwawienia z dróg rodnych,
• powiększenie i bolesność piersi.

Maść steroidowa na sklejenie warg sromowych u dziecka

Rzadziej wykorzystywaną metodą miejscową leczenia zrośniętych lub sklejonych warg sromowych mniejszych jest stosowanie maści steroidowych (zawierających np. betametazon). Zasady stosowania tej maści są takie same, jak w przypadku maści estrogenowych.

Mechaniczne rozklejenie warg sromowych u dziecka

Jeżeli stosowanie maści nie przyniosło pełnego rezultatu, leczenie uzupełnia się o delikatne, mechaniczne rozklejenie warg sromowych mniejszych, w znieczuleniu miejscowym (lidokaina lub krem Emla).

Operacyjne rozdzielenie zrośniętych warg sromowych u dziecka

Ostatecznością w leczeniu silnego zrośnięcia warg sromowych mniejszych u niemowlaka czy dziecka lub zrośnięcia opornego na leczenie zachowawcze jest operacyjne rozdzielenie warg sromowych wykonywane w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym, w warunkach chirurgii jednego dnia.

Ponadto, konieczne jest leczenie infekcji intymnych będących przyczyną lub skutkiem zrośnięcia lub sklejenia warg sromowych, a także zakażeń układu moczowego.

Jak dbać o wargi sromowe dziecka?

Po skutecznym rozdzieleniu zrośniętych lub sklejonych warg sromowych u dziecka istotne jest zadbanie o to, by nie doszło do nawrotu zaburzenia, dlatego rodzicom pacjentki wydaje się szereg zaleceń, takich jak:

• odpowiednie dbanie o higienę intymną (regularne zmienianie pieluszek, dokładne mycie i wysuszanie okolic intymnych, stosowanie niedrażniących środków do higieny intymnej itd.),
• "wietrzenie" skóry okolic intymnych – pozostawianie dziecka bez pieluszki na pewien czas,
• natłuszczanie warg sromowych (np. za pomocą wazeliny),
• codzienne rozchylanie warg sromowych, zwłaszcza w trakcie mycia dziecka,
• stosowanie maści estrogenowych (przez kilka tygodni),
• szybkie zgłaszanie się do lekarza w przypadku zauważenia u dziecka objawów stanów zapalnych sromu.