Zapalenie błony śluzowej macicy

Czym jest zapalenie błony śluzowej macicy?

Zapalenie błony śluzowej macicy jest stanem chorobowym zaliczanym, obok infekcji obejmujących przydatki, przymacicze, otrzewną maciczną i miednicy mniejszej, do zapaleń górnego odcinka narządów płciowych. Patogeny odpowiadające za rozwój infekcji w obrębie górnego odcinka narządów płciowych mogą trafić do nich z narządów położonych niżej (zakażenie wstępujące), być przetransportowane drogą naczyń krwionośnych, lub przeniknąć ze struktur położonych powyżej (zakażenie zstępujące).

W powstaniu zapalenia błony śluzowej macicy mogą brać udział m.in. chlamydie, dwoinka rzeżączki, Streptococcus agalactiae, CMV (cytomegalowirus), HSV (wirus opryszczki pospolitej), Mycoplasma hominis . Endometritis może przebiegać jako proces ostry lub przewlekły, z obecnością ogólnoustrojowych objawów stanu zapalnego lub skąpoobjawowo.

Przyczyny zapalenia błony śluzowej macicy

Zapalenie błony śluzowej macicy jest, w większości przypadków, tzw. zakażeniem wstępującym, które polega na przemieszczeniu patogenów do macicy z narządów położonych poniżej – np. z pochwy. Rzadko zapalenie endometrium może być skutkiem przeniesienia mikroorganizmów drogą krwi lub drogą zstępującą (z przydatków) i praktycznie dotyczy wyłącznie gruźliczego zapalenia błony śluzowej macicy. Sytuacje, w przebiegu których występuje zwiększone ryzyko wystąpienia zapalenia endometrium, to:

• poronienie i związane z nim zabiegi przeprowadzane w obrębie macicy; szczególnie częste występowanie endometritis stwierdza się po poronieniach sztucznych (celowe przerwanie ciąży); rozwojowi stanu zapalnego sprzyja także niekompletne usunięcie resztek jaja płodowego lub łożyska z jamy macicy,
• poród i połóg – ryzyko wystąpienia zapalenia błony śluzowej macicy związane jest z instrumentacją w obrębie jamy macicy (zabiegi położnicze) i mechanicznym przeniesieniem do niej patogenów, a także pozostawieniem resztek łożyska lub doczesnej,
• zakażenie szyjki macicy może prowadzić do przemieszczenia się czynników zakaźnych (drogą wstępującą) do jamy macicy; zwykle związane z zakażeniem dwoinką rzeżączki, chlamydią i innymi,
• zabiegi wewnątrzmaciczne, np. zakładanie wkładki wewnątrzmacicznej, histeroskopia, badanie kontrastowe jajowodów,
• podśluzówkowe mięśniaki macicy,
• polipy błony śluzowej macicy,
• rak trzonu macicy.

Objawy zapalenia błony śluzowej macicy

Objawy zapalenia błony śluzowej macicy zależą od stopnia zaawansowania procesu chorobowego oraz od rodzaju czynnika, który je wywołał. W przypadku zmian słabo lub średnio nasilonych objawy mogą być skąpe. Manifestacją endometritis stwierdzaną u większości chorych są nieprawidłowe krwawienia z macicy. Mogą one przyjmować formę:

• nasilonych lub przedłużonych krwawień miesiączkowych,
• krwawień międzymiesiączkowych,
• plamień utrzymujących się przez pewien czas po zakończeniu miesiączki.

Nasilone zapalenie błony śluzowej macicy może przebiegać z ogólnym złym samopoczuciem, gorączką, bólami podbrzusza oraz powiększeniem macicy. Objawy te mogą wskazywać na rozszerzenie się procesu zapalnego poza błonę śluzową – na mięśniówkę macicy lub okoliczne tkanki. Sytuacje takie zdarzają się jednak relatywnie rzadko. Częściej stan zapalny obejmuje wtórnie jajowody. Postępujące zapalenie jajowodów może prowadzić do zapalenia otrzewnej miednicy mniejszej lub wytworzenia ropnia zagłębienia odbytniczo-macicznego (przestrzeni występującej między odbytnicą a macicą).

Diagnostyka zapalenia błony śluzowej macicy

W przypadku, gdy stan zapalny obejmuje wyłącznie błonę śluzową macicy, badanie ginekologiczne zwykle nie ujawnia nieprawidłowości. Na zapalenie błony śluzowej macicy mogą wówczas wskazywać dane z wywiadu (stany zwiększające ryzyko endometritis np. poronienie) oraz obecność objawów – zwykle nieprawidłowych krwawień z macicy.

Ciężki stan zapalny może manifestować się:

• podwyższeniem temperatury ciała,
• bólami podbrzusza,
• powiększeniem macicy i jej bolesnością w czasie badania ginekologicznego.

Pomocne może być również wykonanie badań laboratoryjnych krwi (morfologii z rozmazem, CRP), badania ogólnego moczu lub posiewu krwi i moczu. Ostateczne rozpoznanie zapalenia błony śluzowej macicy może być postawione na podstawie badania histopatologicznego wyskrobin wyłyżeczkowaniu jamy macicy. Zabieg może być przeprowadzony dopiero wtedy, gdy ustąpią objawy ostrego stanu zapalnego lub gdy objawy te nigdy nie występowały.

Leczenie zapalenia błony śluzowej macicy

W przypadku ostrego zapalenia błony śluzowej macicy wskazany jest odpoczynek i pozostanie w łóżku. W lżejszych postaciach choroby pomocne mogą być zimne okłady na podbrzusze, zastosowanie diety lekkostrawnej oraz leki przeciwbólowe i rozkurczowe. Cięższe postaci zapalenia endometrium wymagają zastosowania antybiotyków oraz glikokortykosteroidów.

Lekkie oraz przewlekłe zapalenie błony śluzowej macicy mogą wymagać zastosowania antybiotyków oraz preparatów estrogenowych, które przyspieszają regenerację i gojenie się endometrium.

W przypadku, gdy w jamie macicy występują pozostałości łożyska, odpowiadające za rozwój stanu zapalnego i nie obserwuje się poprawy po wdrożeniu leczenia, wskazane jest wyłyżeczkowanie jamy macicy. Do zabiegu można przystąpić wtedy, gdy nie występują już objawy ogólne stanu zapalnego oraz gdy uprzednio podano antybiotyk ( 2 dni przed zabiegiem).

Współistnienie zapalenia przydatków wymaga zastosowania leczenia ukierunkowanego na ten stan chorobowy, ponieważ towarzyszące zapalenie przydatków uniemożliwia skuteczne leczenie zapalenia endometrium.