Zanikowe zapalenie pochwy i sromu – częsty problem w okresie menopauzy

Atroficzne zapalenie pochwy w okresie menopauzy

Zanikowe zapalenie pochwy i sromu dotyczy w szczególności kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Istotą tego schorzenia jest przebudowa nabłonka pochwy, który staje się cienki (atroficzny), a tym samym podatny na drobne urazy, otarcia i infekcje. Bezpośrednią przyczyną tych przemian jest spadek stężenia hormonów płciowych, przede wszystkim estrogenów.

Hormony te odpowiadają za prawidłowy stan nabłonka pochwy. Mają za zadanie regulować przepływ krwi w splotach naczyniowych, co bezpośrednio przekłada się na poprawę metabolizmu tkanek, a pośrednio zapewnia odpowiednią ich elastyczność. Estrogeny biorą aktywny udział w wydzielaniu śluzu pochwowego. Spadek ich stężenia powoduje zmniejszenie elastyczności, grubości i odporności tkanek na uszkodzenia. Gorsze wydzielanie śluzu jest przyczyną dyskomfortu i bólu w czasie zbliżenia z partnerem.

W większości przypadków zanikowe zapalenie pochwy i sromu dotyczy kobiet w okresie menopauzy, ale zdarza się, że do ginekologa zgłaszają się młodsze pacjentki. Atrofię (zanik) tkanek pochwy mogą powodować:

• niektóre operacje w obrębie jajników,
• stosowanie w przeszłości radioterapii czy chemioterapii,
• farmakoterapia niektórych schorzeń: osteoporozy czy depresji.

Niestety, o ile objawy menopauzy mają tendencję do wycofywania się, o tyle objawy zanikowego zapalenia pochwy wymagają interwencji lekarskiej i wdrożenia leczenia hormonalnego oraz objawowego.

Objawy zanikowego zapalenia pochwy i sromu

Stan zapalny pochwy daje szereg bardzo charakterystycznych objawów. Obraz kliniczny atrofii pochwy jest dosyć charakterystyczny. Manifestacja kliniczna choroby obejmuje:

• suchość pochwy, co może implikować podrażnienia tej okolicy;
• częste stany zapalne (zmiany w obrębie nabłonka pochwowego tworzą idealne warunki do rozwoju chorobotwórczych szczepów bakterii) i związane z nimi uczucie świądu, pieczenia;
• nieprawidłowa wydzielina pochwowa;
• bolesne stosunki płciowe, czasami z towarzyszącym plamieniem czy krwawieniem.

Atroficzne zapalenie pochwy i sromu nie ustępuje samoistnie, wręcz przeciwnie, ma duże tendencje do progresji. Wraz z nasileniem się zmian troficznych nabłonka pochwy mogą pojawić się dodatkowe objawy albo uprzednio występujące są bardziej dokuczliwe. Kobiety otyłe z reguły znacznie łagodniej przechodzą chorobę, prawdopodobnie jest to rezultatem obwodowej produkcji estrogenów z nadmiernie rozwiniętej tkanki tłuszczowej.

Suchość pochwy i ból podczas stosunku

Jednym z najwcześniejszych objawów spadku stężenia estrogenów jest nadmierna suchość pochwy. Większość kobiet dostrzega tę dolegliwość podczas współżycia w postaci bólu, pieczenia pochwy.

Seks w okresie menopauzy staje się nieprzyjemny, a u osób ze zmniejszonym progiem bólowym może powodować na tyle nieprzyjemne odczucia, że wiele kobiet rezygnuje z kontaktów płciowych.

Należy pamiętać, iż nieodpowiednie nawilżenie zwiększa ryzyko powstawania podrażnień i mikrootarć, nawet pęknięć błony śluzowej pochwy, co w znaczący sposób zwiększa predyspozycje do infekcji intymnych.

Kobietom z problemem suchości pochwy zaleca się stosowanie lubrykantów – preparatów do stosowania miejscowego przed stosunkiem. Warto wybierać te, które są produkowane na bazie wody i nie zawierają substancji zapachowych.

Zanikowe zapalenie pochwy – badania

Zanikowe zapalenie pochwy i sromu wymaga interwencji lekarskiej celem jak najszybszego wdrożenia odpowiedniej terapii. Aby obiektywnie ocenić stan błony śluzowej pochwy, opracowano specjalną skalę. Ostateczny wynik zostaje obliczony na podstawie oceny kilku parametrów, do których zalicza się:

• pH pochwy,
• charakter wydzieliny pochwowej (konsystencja, kolor),
• stan nabłonka pochwy,
• obecność wybroczyn czy krwawienia.

Badanie to można przeprowadzić w warunkach ambulatoryjnych podczas standardowego badania ginekologicznego z użyciem wziernika.

Atrofia pochwy – jak ją leczyć?

Celem działania terapeutycznego w zanikowym zapaleniu pochwy i sromu jest przede wszystkim poprawa komfortu życia. Podstawą leczenia jest wprowadzenie terapii hormonalnej, która pozwoli uzupełnić niedobory hormonów. Leczenie objawowe polega na miejscowym stosowaniu lubrykantów, czyli substancji pozwalających nawilżyć pochwę i ułatwić odbycie stosunku płciowego.

Poza farmakoterapią niezwykle istotne jest przestrzeganie zasad higieny intymnej. Ważna jest nie tylko odpowiednia bielizna, ale i preparaty używane do higieny okolic krocza. Powinno się unikać substancji sztucznie barwionych oraz drażniących.

Duże znaczenie ma modyfikacja stylu życia – zaprzestanie palenia tytoniu oraz eliminacja z diety produktów nasilających objawy choroby (m.in. alkohol, czekolada, papryka, pieprz). Obraz kliniczny pacjentek z zanikowym zapaleniem sromu mogą modyfikować niektóre choroby internistyczne, chociażby cukrzyca, gdzie wyrównanie poziomu glikemii ma korzystny wpływ na drogi rodne.

Pomocne okażą się także dopochwowe probiotyki ginekologiczne wzbogacone w pałeczki kwasu mlekowego. Zapewniają one utrzymanie prawidłowej flory bakteryjnej pochwy, co pozwala zapobiegać zakażeniom.