Usunięcie macicy – jakie są wskazania i powikłania? Jak wygląda operacja i jak się do niej przygotować?

Mięśniaki macicy – częsta przyczyna usunięcia macicy

Do najczęstszych patologii w obrębie narządu rodnego, które są podstawą do podjęcia decyzji o przeprowadzeniu zabiegu usunięcia macicy można zaliczyć mięśniaki macicy. Mięśniakiem macicy nazywamy łagodny guz, z niewielką tendencją do zezłośliwienia o dotychczas nieustalonej patologii. Zazwyczaj powodem do niepokoju są nieprawidłowe, obfite krwawienia z dróg rodnych oraz ból podbrzusza. Nie wszystkie mięśniaki macicy są wskazaniem do operacyjnego usunięcia macicy. Do takiego postępowania kwalifikowane są duże zmiany, które mogą dawać manifestację kliniczną pod postacią ciasnoty śródbrzusznej.

Oznacza to, iż duże rozmiary guza mogą być powodem ucisku na sąsiednie narządy, a zwłaszcza na pęcherz moczowy i końcowy odcinek jelita grubego. Pacjentka wówczas uskarża się na zaparcia czy trudności w oddawaniu moczu. Warto pamiętać, że każde nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych powinno nasuwać podejrzenie mięśniaka macicy. Podobnie w przypadku niedokrwistości o nieustalonej etiologii. Po wyeliminowaniu najczęstszych stanów prowadzących do zaburzeń układu czerwonokrwinkowego należy wykonać badanie ginekologiczne w poszukiwaniu nieprawidłowości.

Inne przyczyny histerektomii

Nadmierne rozluźnienie mięśni i tkanek miednicy, które prowadzi do wypadania macicy to kolejne najczęstsze wskazanie do histerektomii. Osłabienie aparatu wieszadłowego w początkowym etapie może objawiać się nietrzymaniem moczu, które nasila się zwłaszcza w stanach zwiększonej pracy tłoczni brzusznej, czyli podczas nadmiernej aktywności fizycznej, kichania czy kaszlu. W bardziej zaawansowanym stadium nietrzymanie moczu może towarzyszyć nawet stanom względnego spoczynku. Poza trudnościami w utrzymaniu moczu pacjentkę niepokoi pojawienie się narządu rodnego poza szparą sromową, co jest przyczyną nie tylko dyskomfortu wynikającego z otarcia wynicowanej macicy, ale także powoduje skrępowanie wśród kobiet i obniżenie poczucia własnej wartości, czasem nawet stany depresyjne.

Trzecim najbardziej popularnym wskazaniem do wykonania operacji usunięcia macicy są wszystkie stany rozrostu nowotworowego w obrębie macicy, a czasem nawet już zmiany we wczesnym etapie zaawansowania. Mówimy tu przede wszystkim o dysplazji szyjki macicy, definiując go jako stan pośredni między rozrostem (hiperplazją) komórek a nowotworem. Możliwości terapeutyczne nowotworów macicy są aktualnie coraz większe, dlatego tak radykalne postępowanie jakim jest zabieg histerektomii powinien być traktowany jako ostateczność.

Jak wygląda operacja usunięcia macicy?

Z punktu widzenia technicznego wyróżniamy kilka rodzajów histerektomii.

• Całkowite usunięcie macicy i jajników z dostępu brzusznego – najczęstszy rodzaj operacji, podczas której macica zostaje usunięta w całości wraz z szyjką macicy. Wskazaniem do tego typu zabiegu jest przede wszystkim rak macicy, rak jajnika, endometrioza, czy mięśniaki macicy o dużych rozmiarach. Przed podjęciem decyzji o operacji należy zwrócić szczególną uwagę na plany prokreacyjne pacjentki, ponieważ radykalność zabiegu nie pozwala na posiadanie potomstwa w przyszłości.
• Usunięcie macicy z dostępu pochwowego, czyli usunięcie macicy przez pochwę. Ten zabieg zarezerwowany jest dla patologii związanej z aparatem wieszadłowym miednicy, czyli wypadaniem narządu rodnego. Ponadto wskazaniem jest dysplazja szyjki macicy. Przeciwwskazaniem jest brak przeszłości położniczej związanej z ukończeniem ciąży drogą fizjologiczną. W tym przypadku rozszerzenie kanału rodnego może okazać się niewystarczające, aby wprowadzić narzędzia chirurgiczne.
• Usunięcie macicy i jajników drogą pochwową z możliwością wykorzystania aparatury laparoskopowej. Wskazaniem są przede wszystkim nowotwory jajników czy endometrium.
• Usunięcie nadpochwowe macicy, które polega na wykonaniu zabiegu oszczędzającym szyjkę macicy. Oczywiście procedura nie wyklucza możliwość występowania zmiany nowotworowej w pozostawionym fragmencie macicy.
• Radykalne usunięcie macicy – to zabieg który polega nie tylko na usunięciu macicy, ale także i struktur położonych w sąsiedztwie. Wykonywana jest w przypadku kobiet ze stwierdzonym rakiem szyjki macicy. Do powikłań operacji możemy zaliczyć urazy jelit oraz układu moczowego.

Jak się przygotować do histerektomii?

Przed zabiegiem usunięcia macicy standardowo u każdej pacjentki wykonywane jest badanie ginekologiczne oraz cytologiczne. Postępowanie terapeutyczne polegające na usunięciu macicy jest ostatecznością, dlatego wskazana jest szeroko pojęta diagnostyka przedoperacyjna mająca na celu wykluczenie innych stanów patologicznych, którym towarzyszą objawy kliniczne występujące także w przypadku chociażby rozrostów nowotworowych.

Pacjentki przed operacją mają wykonywane badanie USG oraz CT, zwłaszcza, gdy istnieje ryzyko wystąpienia przerzutów w tkankach odległych zwłaszcza w płucach czy wątrobie.

Powikłania po operacji usunięcia macicy

Powikłania po zabiegu usunięcia macicy tak naprawdę nie odbiegają od możliwych powikłań po każdej operacji ginekologicznej. Do najczęstszych zaliczamy:

• infekcje,
• dolegliwości bólowe o różnym nasileniu,
• krwawienie.

Bezpośrednio po zabiegu operacyjnym wskazana jest lekkostrawna dieta. Do objawów, które mogą wystąpić, ale mających charakter przemijający zaliczamy uczucie ciągnięcia w podbrzuszu, drętwienie tej okolicy, stany podgorączkowe czy ogólne osłabienie. Pomimo, iż sprawność pacjentek powraca do stanu przedoperacyjnego po około 8 tygodniach zaleca się, aby prowadzić oszczędny tryb życia, a w szczególności unikać nadmiernego przeciążenia, co w praktyce oznacza maksymalnie 5kg ciężarów.

Usunięcie macicy nie jest równoznaczne z zaprzestaniem wykonywania badań kontrolnych. Zaleca się regularne badanie cytologiczne, a w przypadku usunięcia szyjki macicy, należy pobierać wymaz z pochwy, ponieważ rak ma tendencje do nawrotu.

Czytaj również: Faza lutealna – co to? Objawy, kiedy występuje, ile trwa?